Collescipoli 1453
STATUTO DI COLLESCIPOLI
DEL 1453
(Trascrizione di Giovanni Spagnoli)
N. B. - La presente trascrizione è stata tratta dal manoscritto redatto, per ordine di Ser Ludovico di Ser Arcangelo di Lugnano, allora Vicario di Collescipoli, dal Notaio Piergiacomo Dominici di Montasola nel 1453, il quale attesta di averlo copiato “de quodam statuto vetero”, cioè da un altro più antico statuto, che, come si deduce dal contesto della rubrica lxxi, doveva essere stato formato sotto il pontificato di Gregorio XI (1370-1378).
Inoltre, si è ritenuto opportuno completare l’ “Index Rubricarum”, mancante, nel manoscritto, delle prime 85 rubriche, che sono state riportate fra parentesi.
Si è creduto, altresì, di trascrivere, in coda al presente statuto, un lungo e dettagliato elenco di ogni genere di prodotti, merci, manufatti ed altri beni soggetti a gabelle e pedaggi, che figura nel volume in esame, in quanto, pur non risultando datato, dal contesto d’insieme e dalla scrittura per esso usata, potrebbe essere ritenuto coevo alla stesura quattrocentesca dello statuto.
Sono state, infine, riportate, secondo l’ordine in cui risultano annotate nel manoscritto, alcune modifiche ed aggiunte alle norme statutarie deliberate fra la seconda metà del XV e l’inizio del XVI secolo.
Altre, più tarde e poco leggibili, sono state omesse.
Giovanni Spagnoli
Quod dominus noster papa et Sancta Mater Ecclesia
sit dominus et defensor terre colliscipionis R.ca j
Deum unycum adoramus in celis etiam unicum in terris dominum precipue colimus et quia in sacro eloquio scriptum est nisi dominus custodivit Civitatem in vanum vigilant qui custodiunt eam ad honorem statum et reverentiam Sancte Matris Ecclesie nostre matris et domine naturalis salubri igitur devotione sancimus super Sanctissimum in Xpo patrem et dominum nostrum dominum Nicolaum divina providentia papam V et dominum defensorem Gubernatorem et protectorem Communis et populi terre Colliscipionis eydem domino nostro et Sancte matris ecclesie immediate subiecte ad gubernandum manutenendum defendendum et conservandum terram predictam ipsiusque incolas et territorium per se vel alium ad predicta ponendum vel per ipsius sanctitatem deputandum quem dominum nostrum dignetur altissimus in salubri statu corporis et anime per diuturna tempora conservare et quod post obbitum dicti domini nostri pape Successores eiusdem in dignitate papali canonice nostros sint dicte terre ipsiusque populi incolarum ... et gubernator prout Supra ponitur de dicto domino nostro papa.
De Electione Vicarij et eius salario (R.ca) ij
(di altra mano)
De Electione Vicarij nunc Potestatis, sive Praetoris nuncupati
Quoniam modicum foret jura erigere nisi magistratus exigeret quod eius ... compescer.. et puni.. ad conservationem predictorum presenti.. constitutioni Sancimus ... quod ... terra Colliscipionis ... Pro sancta Ro. Ecc.a et domino N. PP. ... potestas cum notario et familiaribus vel illj vel quos commune et universitas dicte terre duxerit eligendum vel eligendos et confirmatos vel confirmandos ... eysdem communi et universitati per privilegium concessum per prefatum D. N. PP. de eligendo et nominando Potestatem dicte terre quod electio fiat et fieri debeat per Consiliarios vel duas partes dicte terre vel saltim per duas partes ipsorum ad Bussulas et palluctas de sex mensibus in sex mensibus a dictis Consiliariis vel priores dictam electionem facere debeant saltim per duos menses ante finem offitij domini ... existentis in dicta terra. Et mittere ... quod si non fecerint ... in decem libris cortonensibus pro quolibet et qualibet vice puniantur ... quilibet eligendus ... devotus ecclesie ... et domini N. PP. ecclesiastica persona et domini N. PP. ... de terra remota et distanti a dicta terra ... xxv miliaria ad minus.
Et dominus Potestas nec aliquis eius offitialis vel familiaris esse possit in dicto offitio quod sit de civitate ... Comunitate narnee vel de de civitate Interamne nec de aliqua alia terra malivola (?) dicte Terre Colliscipionis. Qui Potestas ... habere et secum ducere et tenere in dicto offitio unum bonum sufficientem notarium ... illos sint berovarios indutos de divisa et admodum ... et exerceat in dicta terra et eius territorio suum offitium potestarie ...
... (Di altra mano) Salarium Potestatis fuit declaratum esse scuta vigintiquinque pro quolibet semestri cum onere (?) solvendi taxas ornamentorum .. archibusciorum mercedem Cancellario ... et confirmationem patentium quibus detractis ascendit ad summam scutorum duorum pro quolibet mense, sed cum grano salis (?) (Riprende scrittura originale) ... dictorum mensium tertia vero et ultima tertiaria solvatur ey completo tempore sui regiminis et sindicatus et lata sententia absolutoria et si condempnaretur compensetur in condempnatione usque ad concurrentem quantitatem. Et pro dicto salario debeat dictus Vicarius omnibus suis sumptibus et expensis cum dictis Notarijs et familiaribus venire et se presentare in dicta terra per unum diem ante introitum suj offitii et continue cum omnibus et singulis Notarijs et familiaribus predictis stare in dicta terra et eius territorio ad (sic) die suj introytus usque ad finem suj offitij et Sindicatus eius. Et debeat venire stare et redire cum dictis Notarijs et familiaribus ad omnem eius risicum periculum et fortunam tam personarum quam rerum. Et nichil aliud a dicto communi vel speciali persona ipse vel aliquis ex dictis Notarijs et familiaribus aliquid percipere directe vel per oblicum nec pro cartis tenuta candelis palijs torticijs custodia et pulzatura campanarum aut pro aliqua alia causa vel ratione et completo tempore suj offitij cum omnibus et singulis Notarijs et familiaribus debeat personaliter stare in dicta terra ad sindicandum quinque diebus et respondere jnquisitionj facte contra eum et suos Notarios et familiares per Sindicum Communis dicte terre. Et curare quod suj Notarij et familiares respondeant cuilibet libello sive petitioni contra eum vel eos porrectis et alia secundum formam statutorum ... de eius sindicatu loquentem et in fine dicti suj offitij dicto Camerario ... et dabit pro dicto communi recipienti unam bonam balistram valoris ad minus duorum florenorum auri et quod Camerarius communis dicte terre teneatur et debeat de salario dicti Vicarij et qui pro tempore fuerit tempore suprascripto fieri facere libros bammacinos competentis voluminis bene ligatos in copertis carte pecudine et dare Notario dicti Vicarij in quibus scribet omnia acta processus et condempnationes eorum tempore fiendas et non aliby. Et teneatur dictus Vicarius hoc capitulum in qualibet parte suj observare et observari facere ad penam L. librarum cortonensium vice qualibet de suo salario retinendarum per Camerarium dicti communis.
De Juramento Vicarij (R.ca) iij
Cum Vicarius intraverit dictam terram debeat ante Ecclesiam Sancti Nicolay stando eques suum facere juramentum et juret et teneatur pro posse per se suosque Notarium et familiares statum commune et populum dicte terre et eius territorium et districtus ad honorem et reverentiam devotionem et fidelitatem Sancte Romane Ecclesie et domini nostri pape in bono et pacfico statu (manutenere) et observare et observari facere omnia et singula Statuta Reformationes et ordinamenta dicte terre tam facta quam fienda suo tempore et ea pro posse executioni mandare et specialiter contra hereticos et hereticam pravitatem manutenere et defendere nostram Ecclesiam Sancti Nicolay et alias ecclesias ipsius terre et eius territorium et bona dictarum ecclesiarum et hospitalium viduarum pupillorum et aliorum debilium et miserabilium personarum nec non cuilibet earum facere et reddere jus summarium sine strepitu et figura judicij et conservare et reinvenire et defendere bona et jura communis dicte terre et ea recuperare pro posse a quocumque vel quibuscumque iniuste tenentibus et pupillis minoribus prodigis mentecaptis seu furiosis dare tutores et curatores et facere tam maiori quam minori et cuilibet postulanti et non postulanti ut decuit plenum jus et plenariam rationem toto tempore suj offitij et regiminis fideliter et sine fraude in machinatione falsitate simonia et Simulatione penitus semotis. Item conservare et manutenere ipsum commune et terram predictam in libertate et bono statu et non contrafacere nec consentire quod aliquod jus et jurisdictio communis dicte terre diminuatur occupetur vel amictatur nec quod ipsum commune et terra submictatur alicui communitati vel spetiali persone ...
... Jnvenire punire et culpabiles condempnare Jtem omnia consilia credentie secrete in secreto tenere et nulli pandere quod in aliquo secreto consilio dicti communis actum vel dictum fuerit Jtem non petere vel aliquid recipere ultra suum salarium communi vel spetiali persona contra formam statuti et non discedere vel petere licentiam vel absentandum a dicta terra et eius territorio toto tempore suj regiminis Sed potius procurabit et faciet quicquid poterit et necesse fuerit pro conservando commune et homines dicte terre communiter et singulariter in statu bono et pacifico et tranquillo in fidelitate devotione et obbedientia Sancte Romane Ecclesie et domini nostri pape.
De hijs que pertinent ad offitium Vicarij (R.ca) iiij
Ad offiitium vero Vicarij spectet sedere ad banchum juris mallefitiorum et recipere omnes accusationes et denumptias massariorun et alias quascumque et a quocumque seu quibuscumque accusare vel denumptiare volentibus de quocumque et quibuscumque mallefitijs excessibus ingniurijs offensionibus et delictis de quibus et super quibus accusatio seu denumptiatio fieri potest et processus fieri debet vel potest secundum formam statuti; nec non ex suo offitio jnquirere et procedere de predictis mallefitijs ingniurijs offensionibus et delictis et quolibet eorum de quibus non est prohibitum jnquiri per formam statutorum de quibus et super quibus et quolibet eorum possit et debeat dictus Vicarius libere procedere cognoscere ac etiam terminare et diffinire et sententiam condempnatoriam vel absolutoriam ferre et omnem actum in eis et super eis et quolibet ipsorum at etiam circha ea et quemibet ipsorum secundum quod de jure per formam statutorum vel ordinamentorum communis dicte terre fieri debet et si predicta non observaverit vel fuerit negligens in eis omnibus vel aliquo ipsorum in libris xxv cortonensibus de suo salario retinendis vice qualibet puniatur ; teneatur etiam dictus Vicarius cognoscere de omnibus et singulis causis questionibus et litibus civilibus ordinarijs et extraordinarijs et ipsas questiones et lites et controversias seu causas et ipsarum quamlibet congnoscere diffinire et terminare secundum censuram (?) et ordinem statuti dicte terre et diebus iuridicis horis (?) congruis cum Notario dicti communis ad eum deputato pro tempore deputando sedere ad banchum solitum ad jus redendum (sic) et cuilibet facere jus et justitiam secundum formam statutorum predictorum per tempus et spatium competentem et ubi statutum deficerit secundum formam juris communis terminet et congnoscat sub dicta pena.
Quod custodia carceris fiat per familiares Vicarij (R.ca) v
Item statuimus et ordinamus quod nullus habitator terre Colliscipionis et eius territorij et districtus possit esse ad custodiendum carcerem sed fiat per familiares Vicarij dicte terre et quod nullus habitator dicte terre et eius territorij et districtus possit in dicto carcere micti si ydoneas cautiones seu fideiussiones paratus est dare nisi sit homo male fame et qui personaliter puniri deberetur et si dictus Vicarius vel aliquis de suo ... ultra vel preter modum predictum micteret aliquem in dicto carcere in quinq.. (lacuna) cortonensibus vice qualibet puniatur et ad petitionem petentis condempnetur Item o.. (lacuna) aliquis extragerit de carcere ... Vicarij quod ipse Vicarius teneatur sol.. (lacuna) personis tantam (?) pecuniam in qua essent condempnati aufuger.. vel condempnar.. (lacuna) vel alicui tenerentur creditori. Et predicta tolli non possint corrigi vel mutari nec suspendi per consilium vel arengamentum (?) Et si predictus Vicarius predicta non fecerit in dicta pena condempnetur et quod Sindicus condempnet dictum Vicarium si aliquis aufugierit de dicto carcere ut supra dictum est et camerarius communis teneatur detinere de salario dicti Vicarij tantam quantitatem in qua esset condempnatus seu condempnandus ille qui aufugierit vel illud ad quem teneretur creditori et nichilhominus Sindicus tempore Sindicatus dicti Vicarij in quantitate predicta ipsum condempnet et si non condempnaverit dictus Sindicus puniatur in dicta quantitate in qua deberetur dictus Vicarius condempnari et si dictus camerarius predicta non servaverit puniatur in Centum libris. Et si quis fuerit captus pro debito ad petitionem alicuius non possit in carcere mictj usque ad tres dies post ipsam captionem sed debeat in sala palatij communis detineri dummodo talis captus et detinendus pro debito teneatur et debeat dare ydoneos fideiussores de solvendo debitum pro quo captus est creditori suo et de non discedendo de palatio ipso creditore presente. Et si non solverit infra tertiam diem ponatur et detineatur in carcere donec solverit dicto creditori et si talis captus descesserit de palatio puniatur in duplum, cuius medietas sit creditoris et alia communis et quod Vicarius eius offitialis et familiares teneantur, vinculo juramenti ad penam decem librarum, ab aliquo captivo qui micteretur in carceribus nihil accipere vel recipere teneatur ad dictam penam de suo salario retinendam ultra modum infrascriptum et quod quilibet captivus qui diu steterit in carceribus teneatur et debeat solvere camerario dicti communis pro ipso communi recipienti duos soldos quolibet die quorum duorum sollorum (sic) medietas sit Vicarij et alia sit communis et nichilhominus quod acceperit in quatuplum (sic) cui ablatum fuerit restituere teneatur de quo stetur et credatur sacramento talis dampnificati vel cui fuerit ablatum, dummodo non excedat quantitatem quinque sollorum quod sibi per sacramentum credatur.
De pulçatione Campane (R.ca) vj
Item statuimus et ordinamus quod Vicarius dicte terre qui pro tempore fuerit teneatur vinculo juramenti facere pulsare campanam dicti communis cum fuerit opus tam de die quam de nocte et quod post factum sonum campane fiant tres thucchi qui thucchus duret quod bene possit audiri per terram et homines bene possint audire saltem tertium sonum, ita quod campana pulzetur cum tanta caudela ... salva redatur ad penam decem librarum vice qualibet et omni mane in aurora diey pulzetur campana extense quod bene audiatur per terram, que pulzatio dividat diem a nocte.
De offitio Vicarij dicte terre (R.ca) vij
Item quod dictus Vicarius teneatur et debeat exigere omnia et singula condempnationes non solutas et dativas et collectas contra quascumque personas sue jurisditioni subiectas et facere consilia congregari et ipsis consilijs interesse ad voluntatem et requisitionem consilij et antepositorum dicti Communis et pro predictis penam inponere et de facto auferre vice qualibet quinque soldorum cortonensium et alia facere ... executionibus faciendis prout inferius continetur.
De Electione notarij communis (R.ca) viij
Electio Notarij reformationum et causarum civilium dicti communis fiat per antepositos et consilium dicte terre qui pro tempore fuerint de duobus mensibus in duos menses, qui Notarius teneatur et debeat esse cum antepositis et consilio dicte terre et jnteresse omnibus consilijs et credentijs ac etiam adunantijs et scribere omnes propositas et omnia ordinamenta facta seu fienda per antepositos et consilium dicte terre et omnia ordinamenta et reformationes que fierent tam per dictos antepositos quam etiam per consilium et arengam dicte terre et cuilibet ipsorum que fieri debent et possunt secundum formam statuti dicte terre et non aliam vel alia que sint vel essent prohibite vel prohibetur per statutum et reassingnationes et mostras Vicarij et ipsius Notarij et familiaris ad omnem requisitionem dicti consilij et camerarij vel Sindici dicti Communis scribat etiam omnia acta civilia que coram dicto Vicario vintillarentur (?) et omnia alia scribat et faciat que sibi conmicterentur et que ad eius spectant officium per fortiam statuti dicti communis. Qui notarius pro suo salario habeat et habere debeat a dicto communi quolibet mense unum florenum auri siby solvendum per camerarium dicti communis et habeat etiam a dicto communi et camerario dante pro ipso communi de bonis dicti communis cartam ceram et tintam sibi necessariam et habeat accusantibus et litigantibus ad banchum pro salario scripturarum secundum ordinem infrascriptum. Teneatur etiam dictus Notarius scribere distinte et apte omnes jntroitus proventus ad munus camerarij dicti communis et omnes expensas per eundem camerarium facte vel (que) fierent tempore sui offitij, teneatur quoque cancellare omnes sententias et condempnationes ad petitionem cuiuscumque petentis dummodo sibi costet legitimum de sulutione (sic) facta, teneatur etiam facere jnventarium omnium existentium in palatio communis dicte terre et in finem officij dicti Vicarij revidere una cum dictis antepositis vel sindico communis cum dicto jnventario et si aliquid deficeret teneantur dicti antepositi vel Sindicus referre Sindico qui fuerit ad sindicandum dictum Vicarium et si negligens esset de suo teneatur restituere. Item habeat diligentiam et curam de libris et actis dicti communis existentibus in armario et intersit quando dicti libri vel aliquis ipsorum alicuj ostendantur, teneantur etiam homines petentes se allibrari ponere et scribere in libro et catasto dicti communis et possessiones ponere uni et alteri elevare vel casus occurrerit recipiendo a partibus (?) salarium competens de premissis (?). teneatur etiam dictus Notarius dare copiam de dictis libris et scripturis unicuique petenti Si sibi de jure pertinet pro competente mercede et si contrafecerit in predictis vel aliquo predictorum in centum soldis cortonensibus vice qualibet puniatur et finito eius offitio debeat sindicari per Rationatores eligendos per antepositos dicte terre et omnibus et singulis redere rationem cum reassignatione omnium librorum et scripturarum dicti communis.
De Electione Cammerarij (R.ca) viiij
Item statuimus et ordinamus quod cammerarius communis dicte terre eligatur per antepositos et consilium dicte terre qui sit bonus homo et fidelis et devotus Sancte matris ecclesie et qui non sit partialis et officium eius duret per duos menses tantum et plus arbitrio predictorum et coram eis vel rationatoribus per ipsos eligendis debeat ponere et reddere plenariam rationem suo finito officio et refundere in communi quicquid teneretur infra trium dierum spatium sub pena quatraginta sollorum cortonensium quolibet die quj gerat officium suum hoc modo scilicet quod pecuniam et alias res dicti communis que veniunt ad manus eius bene custodiat et pecuniam et alias res communis ... suam utilitatem mictat vel convertat et requirat cum studio qua (?) peterit ... quicquid liciter poterit pro communi expedire et expensas utiles et necessarias faciat et scribi faciat eadem die in quaterno quod fecerit pro expensis. Et suum dabit consilium bona fide et etiam que ad suum pertinet officium observabit. Et expensas non faciat nec aliquid expendat sine mandato Vicarij et Antepositorum et consilij dicte terre. Et dicimus quod Cammerarius dicti communis solvat Salarium Vicario Sicud in capitulo continetur semper tertia parte retenta usque ad Sententiam Sindicatus. Et si dictus cammerarius aliter solverit per Sindicum vel eius rationatores in decem libris cortonensibus puniatur vice qualibet. Et si Vicarius aliter cogeret cammerarium ad solvendum in vigintiquinque libris cortonensibus vice qualibet puniatur et dicimus quod dictus cammerarius non commedat nec bibat cum dicto Vicario vel eius Notario et familia sub (pena) centum sollorum cortonensium vice qualibet et quod dictus cammerarius teneat Sigillum communis et Sigillet omnes litteras que per Commune oportune fuerint Sigillari et nullam litteram Sigillare debeat sine licentia Antepositorum et consilij. Qui cammerarius habeat pro suo Salario de pecunia et avere dicti communis quatuor denarios per libram de omni eo quod perveniet ad manus suas, exceptis dativis et prestantijs preterquam de dativis prestantijs et collectis quas colligere debeat sine pretio alio et nullam dictus cammerarius possit facere solutionem et nullum faciat depositum de pecunia dicti communis sine licentia Anteposituorum et consilij sub dicta pena centum sollorum. Et cammerarius ipso jure privetur suo officio si contrarium fecerit et Salarium suum perdat. Jtem quod dictus cammerarius non debeat aliquid mutuare vel accomodare de pecunia et rebus dicti communis Vicario nec alicui alie persone sub pena centum sollorum cortonensium vice qualibet.
Quod nullus faciat aliquam solutionem nisi cammerario
communis (R.ca) x
Item statuimus et ordinamus quod nulla persona pro aliqua condempnatione vel pro carceratione vel pro dampno dato vel alia quacumque de causa audeat vel presumat in pecunia vel pignoribus aliquam solutionem facere Vicario vel alie persone nisi solummodo in manibus cammerarij dicti communis cum presentia Notarij dicti communis videlicet de eo quod pertinet ad dictum Commune vel ad Vicarium dicte terre et eius Notarium et familiam et si quis contrafecerit in premissis in centum sollis cortonensibus vice qualibet puniatur.
De Electione dominorum Sex Antepositorum et Consiliariorum
dicte terre (R.ca) xj.
In Nomine domini amen ad honorem et reverentiam omnipotentis dey et beate Marie virginis Ac ... Sancte Romane Ecclesie et ad reverentiam Sanctissimi in xpo patris et domini domini Nicolay divina providentia pape Quinti hac Statutaria nostra Lege Sancimus et formamus expresse quod officium dominorum sex antepositorum dicte terre hoc modo et ordine procedat videlicet quod fient due Saccule in una quarum sint sex cartutie et in qualibet cartutia sint descripta nomina dominorum sex et duodecim (?) consiliariorum ita quod in qualibet cartutia in totum sint descripta decemetocto nomina predictorum et de dicta una saccula in consilio dicte terre extrahatur una de dictis cartutijs per dominum Vicarium casualiter que sibi primo ad eius manus pervenerit et ipsa cartutia sic extracta ... copiata (?) in alia saccula illico recludatur et quod dicte saccule ligate et sigillate cum bullecta communis reponantur et recludantur in quadam cassecta in sacrestia Sancti Nicolay dicte terre. Et dictum eorum offitium dictorum sex et consiliariorum de dicta Saccula sic ut premictitur extractorum duret per duos menses et una die antea ipsorum officium teneantur extrahere et extrahi facere de dicta saccula aliam cartutiam modo et forma predictis et sic per ordinem fiat singulis duobus mensibus Et illi sex et consiliarij quj ultimi fuerint de dicta saccula extracty teneantur et consiliarij qui ultimo fuerint de dicta Saccula extracti teneantur et debeant octo diebus ante finem eorum officij dictum regimen et dictos sex et consiliarios noviter eligere et renovare et quos eys videbitur refirmare et dictas cartutias reinsacculare modo et forma predictis et prout et sicud ordinatum et Reformatum extitit per Magnificum et potentem dominum C. Lucensem (?) tunc Gubernatorem dicte terre colliscipionis pro Ecclesia Romana et prefato domino nostro papa Jn temporalibus gubernatorem et rectorem. Et dicimus quod dictorum sex et consiliariorum medietas sit et esse debeat de parrocchia Sancti Nicolay et alia medietas de parrocchia Sancte Marie dicte terre et uni ipsorum detur vessillum dicti communis qui vocetur prior dictorum sex qui sit amator pacis et justitie per dominum Vicarium assignandum osculo pacis Interveniente die sui introitus in presentia totius consilij et tempore quo dicte cartutie extrahi debent de dicta Saccula vadant Notarius dicti domini Vicarij et sex antepositi ad dictam Sacristiam Sancti Nicolay et faciant portare dictam cassectam cum dictis Sacculis per unum ex castallis (sic) dicti communis in palatio communis ubi sit congregatum consilium generale et cum dicta cassa veniant duo ex clericis dicte Ecclesie si voluverint (?) et extracta dicta cartutia ut supra dictum est statim dicta cassecta reportetur ad dictam sacrestiam per supradictos apportantes, que cassecta habeat tres claves quarum unam teneat Antiquior presbiter dicte Ecclesie et aliam teneat Vicarius dicte terre et aliam cammerarius dicti Communis et dicimus quod si aliquis quj reperiretur in dicta cartutia tempore in quo extraheretur esset mortuus vel taliter impeditus vel absens quod ad dictum offitium jnteresse non posset quod dicti sex tunc in offitio presidentes eligant in locum mortui vel absentis filium vel fratrem carnalem si habuerit suffitientem et si filium vel fratrem non habuerit eligant alium ad voluntatem dicti domini Vicarij et ipsorum. Qui sex et consiliarij sic ut premictitur electi et extracti tempore eorum offitij jurent ad Sancta dey evangelia in dicto consilio dictum eorum offitium bene et legaliter exercere et quod eorum posse conservabunt commune et populum dicte terre in statu pacifico ad honorem reverentiam et obbedientiam Sancte matris ecclesie et domini nostri pape et venire ad consilium totiens quotiens fuerint requisiti per castallum vel ad sonum campane et consulere et facere iuxta eorum posse omnia utilia dicti communis et in utilibus oviare (?). Jtem dicimus quod duo ex ipsis sex una cun Notario communis ad requisitionem et Mandatum domini Vicarij stent una die pro qualibet Edomoda (sic) ad faciendum et videndum facta communis et maxime super dativis collectis et condempnationibus et alijs quibuscunque que incubunt ipsi communi pro utilitate et statu dicti communis maxime die Jovis et sollicitent et requirant Vicarium quod eius offitium cum diligentia debeat suum offitium exercere Super exactionibus dativarum et condempnationum et predicta die quas (sic) stabunt ad videndum et faciendum facta dicti communis ut dictum est ipsi dicti duo (ex) sex et notarius habeant pro dicta die pro eorum Salario et mercede pro quolibet ipsorum quinque sollos cortonenses et si in premissis fuerint negligentes et non steterint ut dictum est in decem sollis cortonensibus vice qualibet pro quolibet contrafaciente puniantur, qui sex et consilium sic ut premictitur electi habeant plenam licentiam et liberam potestatem providendy ordinandi et reformandi omnia et singula spectantia et concernentia ad statum honorem manutentionem et augumentationem communis et populi dicte terre et totum et quicquid per eos vel per maiorem partem ipsorum fuerit provisum reformatum et ordinatum habeat et teneatur ut si (?) fuerit factum conformatum per totum commune et populum dicte terre et executioni mandetur per Vicarium dicte terre qui erit pro tempora (sic) hoc excepto quod de punitione vel absolutione mallefitiorum commissorum vel commictendorum in dicta terra et eius territorio in totum vel in partem nichil proponi possit vel arengari seu reformari in consilio seu adunantijs predictis.
De Electione et offitio Castallorum (R.ca) xij
Castalli communis terre colliscipionis sint et esse debeant duo et eligantur per sex antepositos et si aliter fierent electio sit nullius valoris. Qui castalli faciant bene et legaliter eorum offitium et continue ad omnem mandatum et requisitionem domini Vicarij et ipsius Notarij et familie sint et morentur in palatio dicti communis et eydem domino Vicario et eius Notario et familie obbediant (sic) et faciant omnes citationes relationes pignorationes executiones et omnia que eis vel alicui ipsorum per dominum Vicarium et eius notarium et familiam fuerint commissa. Et si quis dictorum castellorum (sic) non obbedierit et non fecerit ea que sibi commissa fuerint, per dictos dominum Vicarium vel eius Notarium possit detineri in palatio et in carceribus et in cippis et etiam possit ab eo exigi pena pecunie per Vicarium antedictum qualibet vice a viginti sollis infra prout dicto domino Vicario placuerit considerata persona et inobedientie qualitate et quod nullus castallus auferat pro pignore pannos de lecto ad usum lecti pertinentes vel arma quecumque. Et non petant vel exigant pro aliqua citatione seu pignoratione inter dictam terram ultra duos denarios. Et qui contrafecerit ipsorum in decem sollis cortonensibus vice qualibet puniatur et teneatur in principio regiminis cuiuslibet Vicarij juramentum facere de suo offitio legaliter exercendo. Et teneantur dicti castalli pignora que acceperint restituere illi cui acceperint infra secundam diem postquam habuerint licentiam restituendi a Vicario vel ab offitialj cuius mandato acceperint ad penam quinque sollorum pro qualibet vice et die qua steterit in mora. Quj quidem castalli habeant et habere debeant a communi pro ipsorum Salario et mercede unam custodiam mortuam (?) continue de die noctuque toto tempore sui offitij. Et habeant capputea sive Birrectas de panno rubeo valoris medij florenj per birrachium (?) semel in anno et ipsa capputea portent signata ad arma prefati domini nostri pape eorum sumptibus et expensis.
De Electione Credentie (R.ca) xiij
Credentia sex et consiliariorum dicte terre sit et esse debeat usque xxiiij quos ipsi eligerint et nominare voluerint. quj xxiiij vel ab inde infra cum venerint ad consilium credentie jurare debeant et Secretum tenere quicquid inter ipsos fuerit dictum vel ordinatum et mictere ambas manus in Bussulas quando fuerit petita. Quj quidem Credentiales eligendy sint et esse debeant una cum dictis sex ad omnem mandatum et Requisitionem prefati domini Vicarij et sex antepositorum dicte terre ad penam quinque sollorum cortonensium pro quolibet et qualibet vice.
De ordine et regula Sex antepositorum et mostra fienda (R.ca) xiiij
Item statuimus et ordinamus quod sex antepositi dicte terre qui pro tempore fuerint semel ad annus in mense quolibet et pluries cotiens (sic) eis videbitur et placebit faciant vel fieri faciant per Sindicum per eos deputandum et per Notarium et cancellarium communis dicte terre requisitionem seu mostram domini Vicarij et eius Notarij et familie. Et quod in principio offitij cuiuslibet Vicarij dicte terre teneatur facere assignari in scriptis nomina et cognomina notarij familiariorum Vicarij, et dictam requisitionem facere ut supra dictum est et non inventos puntare ad penam pro quolibet de consilio pro qualibet vice decem sollorum cortonensium. Et si dictus Vicarius inventus fuerit non habere notarium in decem libris cortonensibus pro qualibet puntatura puniatur vel forte talis punctatus (?) jverit per territorium dicte terre ad offitium exercendum si vero jnventus fuerit non habere famulos in centum sollis cortonensibus pro qualibet pontatura (sic) vice qualibet puniatur. Jtem quod dicti sex consiliarij et etiam cancellarius non possint nec presumant commedere vel bibere cum Vicario vel eius notario et familia toto tempore offitij dicti Vicarij ad penam viginti (?) sollorum pro quolibet et qualibet vice. Jtem quod prior dictorum sex possit congregare et ordinare sotios suos in omnibus et singulis que eis pro honore eorum et bono communis videbitur convenire super quibus possint imponere et exigere panam (sic) duorum sollidorum cortonensium vel minus prout sibi placuerit vice qualibet, que pena convertatur in usu ipsorum. Item quod nullus de dictis sex respontionem aliquam faciat alicui persone que petierit et exposuerit (?) aliquid de dictis Sex nisi prior vel ille cui prior commiserit nullus de ipsis Sex aliquid ultra dicat ad penam Sacramenti et duorum sollorum pro quolibet et vice qualibet, que pena exigatur per priorem et convertatur ut Supra. Et prior ad penam Sacramenti teneatur Semper dicere sotijs suis in responsionibus faciendis volumus loqui adinsimul (?) de respontionibus faciendis.
De Ambaxiatoribus mictendis (R.ca) xv
Item statuimus et ordinamus quod quicumque fuerit electus vel nominatus ambaxiator per dictum commune teneatur ire ad requisitionem Vicarij seu eius Notarij quocumque fuerit deputatus ad eundum sub pena et ad penam pro quolibet precepto eydem facto per Vicarium seu eius Notarium in absentia Vicarij viginti sollorum cortonensium quam penam si quis contrafecerit ipso facto incurrat. Qui ambaxiator vel plures quando jverit vel jverint in servitium communis a xiij miliaribus supra habeat pro suo Salario et mecede die qualibet xv sollos cortonenses a xiij vero miliaribus infra habeat quolibet die x soldos cortonenses nisi quando iverit equester vel ad dominum nostrum papam vel ad alium dominum et locum notabilem quod tunc habeat Salarium ei per sex antepositos deputandum et quod Vicarius Seu rector quj (pro) tempore fuerit non possit nec debeat aliquem constrignere ad eundum in ambaxiatorem si justam causam et licitam assignaret et quod quilibet ambaxiator teneatur et debeat scribi facere per Notarium Curie diem accessionis et diem regressionis eius quandocumque jverit in ambaxiatam debeat etiam redere rationem Vicario et Sex antepositis dicte terre quj pro tempore fuerint infra tres (?) dies post suam reverssionem, contrafacientes vero in centum sollis cortonensibus vice qualibet puniantur et respontionem quam reportaverint non debeant exponere nisi in consilio dicte terre vel dictis sex sub penam centum sollorum pro quolibet contrafaciente et qualibet vice. Qui ambaxiatores post reverssionem per dictum Vicarium dicte terre debeant Sindicari si duxerunt famulos pro quibus receperunt pagam et si procuraverunt aliud quam factum communis. Quam jnquisitionem facere debeat dictus dominus Vicarius per famulos et sotios quos duxerunt ipsi ambaxiatores si contrafecerint in predictis et per alios qui eydem domino Vicario videbuntur et repertus culpabilis puniatur in decem libris cortonensibus.
Quod quolibet dictum mictatur ad partitum separatim (R.ca) xvj
Item ad hoc ut offitium sex antepositorum et consiliariorum regulato modo procedat ut in mictendis partitis non habeant materiam delinquendy providerunt et ordinaverunt quod Vicarius et sex antepositi dicte terre teneantur et debeant quolibet dictum et consilium cuiuslibet Arengatoris mictere ad partitum separatim unum ab alio quando dicta essent varia in aliquo vel diverssa (?) et illud dictum quod per plures palluctas fuerit reformatum illud sit audenticum (sic) et plenum robur obtineat dummodo obtineatur et vincatur per maiorem partem dictorum sex et consiliariorum et omnium aliorum massariorum (?) et hominum ad dictum consilium vocatorum ybidem existentium et quod quilibet ex dictis sex consiliarijs et hominibus mictat ambas manus in bussulas quando recoligatur partitum sub pena ... denariorum pro quolibet de facto per Vicarium auferenda et etiam quod Vicarius possit imponere penam si voluerit ... in consilio nisi surgendo in pedibus ad locum arrengherie consuetum usque in quantitatem xij denariorum pro qualibet vice et quolibet contrafaciente.
De modo expendendi pecuniam communis (R.ca) xvij
Item ad hoc ut pecunie communis dicte terre non indebite et malo modo expendantur, statuerunt et ordinaverunt quod quando peti contignerit per aliquem de pecunia et avere vel bonis communis dicte terre vel aliquid aliud propter quod oporteret dictum commune expendere vel solvere a quantitate decem librarum cortonensium supra quod deliberato primo inter sex quod tunc postea proposita et reformatio fienda octinere debeat per duas partes dictorum sex consiliariorum dicte terre et aliter a dictis decem libris supra expendy non possit, a dictis vero decem libris infra et usque in decem libris expendendis pro utilitate dicti communis vel alicuj juridice persolvendis dicti sex antepositi habeant plenariam potestatem dummodo inter ipsos vincatur ad partitum adminus per duas partes ipsorum et aliter non.
Quod super processibus pendentibus non fiat proposita
et si fieret quod per omnes consiliarios debeat obtinere (R.ca) xviij
Item Regulare volentes offitium sex antepositorum et consiliariorum dicte terre providerunt et ordinaverunt quod dicti sex et consiliarij non audeant nec presumant aliquo quesito colore proponere nec proponj facere quod aliquis processus vel jnquisitio quj fieret vel fieri vel incogari (sic) contignerit in Curia domini Vicarij super aliquo mallefitio vel delicto pendente in curia supradicti Vicarij vel aliqua condempnatio facta de aliquo mallefitio excessu vel delicto quod dicti processus vel jnquisitio seu condempnationes tollantur suspendantur vel mitigentur in totum vel in partem ad penam quinquaginta librarum et si contignerit dictam propositam fieri primitus declarato inter ipsos Sex Secundum formam statuti et reformationum inde faciendorum super predictis obtineri debeat per omnes de credentia et per omnes de consilio et totum et quicquid dicto modo fuerit reformatum debeat per Vicarium observare. Et si ultra vel preter dictam formam Reformatio fieret sit nullius efficatie vel valoris et dictus Vicarius et suus Notarius et offitialis dicte reformationj faciende ultra vel preter formam predictam nullam fidem adhibeant et de repulsione dicte reformationis sindicari non possint. que forma de verbo ad verbum servari debeat cum effectu quando tractaretur vel proponeretur de rebandiendo aliquos exbanditos vel aliquid de eorum condempnationibus remictendo De homicidio tantum Si vero tractaretur vel proponatur de alijs mallefitijs excessibus vel delictis vel aliquid de eorum condempnationibus remictendo obtineri et vici debeat saltim per duas partes consiliariorum et credentie et si aliter fieret non valeat ipso jure.
De Electione Sindici et Sindicatu Vicarij (R.ca) xviiij
Item statuimus et ordinamus quod antepositi dicte terre una cum consilio et credentia octo diebus ante finem offitij Vicarij dicte terre eligant duos Sindicos de dicta terra ad Sindicandum Vicarium dicte terre et eius Notarium et familiares quj jurent in manibus cancellarij dicti communis quj pro tempore fuerit in presentia dictorum sex et consilij dicte terre dictum eorum offitium Sindicatus bene et legaliter exercere sine aliqua fraude et faciant per dictam terram publice preconizare quod quicumque vult aliquid dicere seu petere dicto Vicario vel ei Notario et familia veniat coram ipsis ad petendum et dicendum quicquid voluerit. Et teneantur dicti sindici videre et exquirere diligenter omnes et singulas condempnationes et sententias latas per dictum Vicarium super quibuscunque mallefitijs excessibus culpis et delictis et super quibuscunque alijs per eundem Vicarium et eius Notarium et familiares in dicto offitio vel in dicta terra et eius territorio factis gestis et administratis et si jnvenerint eundem Vicarium vel ipsius Notarium et familiam in dictis condempnationibus et sententijs in aliquo deliquisse vel eas rite non tulisse vel ex ipsis aliqua per negligentiam obmisisse et eas non exequisse teneantur et debeant ipsum Vicarium vel notarium in predictis delinquentem punire et condempnare secundum formam statutorum et ordinamentorum dicte terre et ipsa vel condempnatio iniuste lata vel sententia obmissa ut juris fuerit ad rectum judicium per eosdem Sindicos reducatur. Teneantur etiam dicti Sindici super omnibus et singulis alijs quibuscunque per dictum Vicarium vel eius notarium et familiam gestis et administratis in quibus contra ipsum Vicarium vel eius notarium et familiam data fuerit petitio aliqua vel querela procedere et ut juris fuerit terminare secundum formam statuti et ordinamentorum dicte terre et ipsum Vicarium ipsius Notarium et familiares a predictis omnibus et a dicto Sindicatu absolvere vel condempnare debeant infra quinque dies post finem offitij dicti Vicarij proxime secuturos et Semper dictum offitium Sindicatus dicti Sindici exerceant ad banchum juris. Et si dicti Sindici negligentes fuerint in premissis vel aliquo predictorum in quinquaginta libris cortonensibus puniantur et quod nullus de dicto castro possit de dicto Vicario vel eius Notario et familia esse procurator vel advocatus sub dicta pena quinquaginta librarum ymmo ultra quod tertiaria Salarij dicti Vicarij detineatur per camerarium communis usque quo dictus Vicarius fuerit absolutus vel condempnatus. Jtem providimus et ordinamus quod dicti sex antepositi et consilium dicte terre non debeant nec presumant aliquo modo vel causa aliquo colore quesito se intromictere vel aliquid facere pro nec contra in Sindicatu dicti Vicarij directe vel indirecte publice vel occulte. Et si dicti Sex vel consiliarij jntromicterent se qualitercunque de Sindicatu predicto in favorem Vicarij vel eius Notarij et familie in vigintiquinque libris pro quolibet vice qualibet puniatur. Et etiam quando dicti sex qui erunt pro tempora quando Sindicabitur Vicarius predictus teneantur et debeant omnia et singula nomina eorum et consiliariorum et aliorum de credentia scribi facere per notarium et cancellarium communis in cartutijs videlicet quolibet nomen in una cartutia per se et mictantur omnia insimul et de ipsis cartutijs recipiantur tres ad fortunam et illi tres sic recepti sint Sindicatores dictorum Sindicorum vel eligant alios loco ipsorum, qui jurent et teneantur Sindicare dictos Sindicos de Sindicatu facto per eos et si jnvenerint ipsos (?) delinquentes in ipso Sindicatu puniantur et condempnentur penis in statuto determinatis super quibus procedant summarie et de facto sine strepitu et figura judicij. Et dictum Sindicatum expedire debeant infra unam diem finito eorum offitio alioquin Sindicy ipsi Remaneant absoluti. Et si dicti sex et tres alij Sindici sic ut premictitur eligendy in predictis vel aliquo predictorum fuerint negligentes et predicta non adimpleverint cum effectu in decem libris pro quolibet vice qualibet puniantur per Vicarium venturum et castallj dicti communis teneantur ipsos denumptiare sub dicta pena et dicti Sindicatores habeant pro eorum Salario de avere communis quinque sollos pro quolibet et qualibet die.
Quomodo conserventur (scripture) et acta communis (R.ca) xx.
Item ad hoc ut acta communis defraudari aboleri furari vel falsificari nequeant et commune in hijs non defraudetur et quod pecunia communis non expendatur indebite et quod alie massaritie ipsius communis non perdantur sancimus et ordinamus quod omnia acta communis tam criminalia quam alia acta quecunque et scripture ponantur et poni debeant in armario existente in sala palatij dicte terre vel aliby ordinato vel ordinando bene clause, in quo armario sint tria serramina cum tribus clavibus quarum unam teneat cancellarius dicti communis aliam teneat Vicarius dicte terre tertiam vero teneat prior Sex antepositorum dicte terre et illi libri vel scripture que assignarentur camerario seu Notario dicti communis custodiantur per dictos camerarium et notarium diligenter et fideliter donec in dicto armario reponantur. Et dicimus quod si et quando Vicarius vel eius notarius vellet aliquem librum vel scripturam dicti communis videre vel de eis aliquid copiare quod dictum armarium aperiatur et dicti libri vel scripture alie dicto Vicario vel eius notario ostendantur in presentia sex vel maioris partis ipsorum et camerarij (?) ac etiam cancellarij dicti communis et donec et quamdiu de dictis libris et scripturis aliquid copiaretur per quemcunque camerarius et notarius dicti communis debeant jnteresse et ipsis libris et scripturis visis lectis vel copiatis immediate in dicto armario reponantur presentibus et videntibus dictis Sex ut supra. Jtem dicimus quod in dicto armario Vicarius qui pro tempore fuerit teneatur et debeat reponi facere Sagictumen (?) totum Bummartas et balistas et alias massaritias dicti communis et quod quilibet retinens aliquam scripturam vel aliquam ex dictis masseritijs teneatur (?) infra tertiam diem postquam precunizatum fuerit vel Sibi injunctum fuerit per Vicarium dicte terre ipsas scripturas balistas Sagitumen bummartas vel aliam rem ad ipsum commune spectantem et pertinentem eydem Vicario ac ipsis Sex et camerario dicti communis portasse et assignasse et si quis contrafecerit in premissis in decem sollis cortonensibus puniatur pro die (?) qualibet qua steterit in mora restituendi et assignandi et de omnibus rebus et masseritijs predictis teneantur (?) dicty Vicarius et Sex fieri facere duo Jnventaria quorum unum teneat Vicarius et alium (?) camerarius dicti communis.
De pena non solventium dativas temporibus retroactis (R.ca) xxj
Item ut pecunia communis non valeat occupari nec modo incongruo defraudetur statuimus et ordinamus quod omnes et singuli debentes solvere aliquas dativas vel collectas a decem annis citra quod eas cum effectu et quamlibet ipsarum solvere teneantur infra spatium unius mensis postquam banditum et precunizatum fuerit sub pena dupli dictarum dativarum et collectarum et si quis non solverit dictas dativas inpositas per allibratum et in ea possessione de qua non fuerit solitum (sic) datium et ipsa in libris et catastis dicti communis scripta et accatastata reperiantur Si quis dampnum dederit personaliter vel cum bestijs ad penam aliquam minime teneatur donec ipsas dativas et collectas solverit cum effectu.
De libro faciendo per notarium reformationum de
Inquisitionibus denumptijs et accusis (R.ca) xxij
Item ad hoc ut pecunia et avere communis non occupetur nec valeat per offitiales dicte terre modo indebito defraudari et ut Vicarius et offitialis dicte terre Sindicentur de aministratione (sic) per eos Statuimus et ordinamus quod Vicarius vel eius Notarius dicte terre teneantur et debeant vinculo juramenti ad penam decem librarum cortonensium quotiens contravenerint quod quandocunque contignerit recipere aliquas denumptiationes vel accusationes vel formari aliquas jnquisitiones contra quoscunque de quibuscunque mallefitijs vel delictis quod ea die qua accusam vel denumptiam receperit vel jnquisitionem formaverit dare et mictere (debeat) in scriptis notarius reformationum dicte terre nomina et cognomina accusatoris accusati vel jnquisiti et excessum contentum in accusa vel jnquisitionj predictis et notarius dicti communis teneatur quolibet die ire vel mictere ad curiam dicti domini Vicarij ad exquirendum petendum et recipiendum nomina et causas predictas de quibus faciat unum librum cuius scripture plena fides detur, quem librum dictus notarius teneatur et debeat vinculo juramenti assignare Sindicatori offitialium predictorum. Et si notarius dicti communis in predictis fuerit negligens in observatione omnium predictorum puniatur in pena decem sollorum cortonensium pro qualibet vice, qua quidem Sindicator teneatur et debeat ad penam decem librarum jnspicere exquirere et videre dictum librum et processus et sententias factas super ipsis. Et si repererit dolum fraudem vel aliquam negligentiam commisisse in puniendo procedendo vel etiam condempnando quod debeat condempnare illos vel illum per quem vel quos jnvenerit deliquisse vel excessisse in aliquo predictorum ad interesse communis. Et nichilhominus condempnetur Vicarius vel eius notarius in libris decem pro quolibet casu et qualibet vice quo in predictis fuerit delictum vel excessum.
De protestatione facienda per notarium reformationum dicte terre
(R.ca) xxiij
Item ut offitium dictorum sex antepositorum dicte terre magis regulatum procedat Statuimus et ordinamus quod notarius reformationum dicte terre teneatur et debeat in omnibus et singulis propositis faciendis per Vicarium et sex antedicos que sibi videbuntur fieri expresse et clare in preiudicium communis vel contra formam statuti dicte terre dicere et protestare dictis Vicario et sex in consilio et credentia viva et alta voce ita quod omnes ipsi Saltim (sic) audiant quod ipsam propositam non faciant quia est contra formam statuti vel preiudicium communis, quam protestationem dictus Notarius scribere teneatur ut Sibi videbitur, que scriptura valeat et teneat et si notarius ut dictum est predicta non observaverit puniatur vice qualibet in decem sollis cortonensibus.
De Fontana Castelli (R.ca) xxiiij
Item statuimus et ordinamus quod Vicarius dicte terre teneatur et debeat fodi cavari et noviter edificari facere per commune et homines dicte terre fontanam castelli situatam infra fossos dicte terre de consilio magistrorum lapidum et yometrarum (sic) in talibus expertorum ita et taliter quod in casu exercitus vel assedij de aqua dicte fontis tota universitas dicte terre comode sostentetur, talem fontem magnitudinis et profunditatis ybidem edificari et construi faciat sumptibus et expensis dicti communis et ut dictum opus suum sortiatur effectum dictus Vicarius ad libidum (sic) suum et dictorum sex et consilij eligant unum et constituant ex hominibus dicte terre bonum et sufficientem suprastantem et quj bene diligat et affectet actationem et edificationem dicte fontis et statum et honorem Ecclesie et dicti communis. Et sibi faciant et ordinent salarium competens et omnes et singuli tam magistri quam alij qui ad actationem dicte (sic) fontis stabunt, teneantur et debeant eydem superstiti (sic) in omnibus que ad dictum opus spectaverint totaliter obbedire sub pena per dicum suprastantem imponenda usque in quantitate decem sollorum pro quolibet et qualibet vice. Et contra omnes inobbedientes Vicarius dicte terre teneatur subito facere executionem et teneatur etiam dictus Vicarius facere vel fieri facere requisitionem de omnibus magistris et alijs ad dictum opus existentibus totiens quotiens a dicto superstiti fuerit requisitum. Et Repertos culpabiles et inobbedientes punire ut Supra donec dictus fons et dictum opus fuerit completum. Et si dictus Vicarius in predictis vel aliquo predictorum fuerit negligens in vigintiquinque libris cortonensibus puniatur de suo salario retinendis.
De fortificatione Carbonarie fossorum et stecchatorum (R.ca) xxv
Item statuimus et ordinamus quod pro maiori fortificatione dicte terre dictus Vicarius teneatur et debeat tempore suj regiminis semel tantum remundari et reactari facere omnes fossos circuitus dicte terre et etiam stecchatum et barbachalie (sic) ac etiam muros berteschas et alia fortellitia (sic) dicti communis ubi opus fuerit et necesse expensibus communis dicte terre ad penam decem librarum cortonensium de suo salario retinendarum.
De Cereis Communis (R.ca) xxvj
Item statuimus et ordinamus quod ad honorem et reverentiam omnipotentis dey et beate Marie Virginis et Sancti Nicolay specialis protectoris prioris et gubernatoris communis et populi dicte terre in festivitatibus ipsorum videlicet in festo Sancti Nicolay que est die vj mensis decembris Vicarius et sex et consiliarij dicte terre teneantur et debeant emi facere per camerarium dicti communis de pecunia et avere ipsius communis unum cereum pulcrum et bene laboratum valoris et extimationis duorum florenorum auri et plus arbitrio Vicarij et sex antepositorum et ipsum cereum dictus Vicarius et sex et camerarius debeant ipsum cereum dum in dicta Ecclesia Sancti Nicolay in dicto festo missarum sollemnium celebrantur sonis tube et aliorum ... in dicta terra existentium honorifice ... portari facere et in manibus presbiteris celebrantis cum devotione pacis osculo inter ... dictorum sex offerat et assignet. Et similiter faciant in festo Sancte Marie de mense decembris (?) ad Ecclesiam Sancte Marie dicte terre et similis modus servetur et presbiteri et clericy dictarum ecclesiarum ad devotionem populi teneantur ipsos Cereos conburi facere in dicyis ecclesijs dum divina celebrantur offitia. Et si dicti presbiteri et clericy dictos cereos venderent et in eorum proprio usu commuterent vel aliter devastarent pro sequenti anno dictum Commune ad predictam oblationem faciendam minime teneatur. Et quam primum contignerit Episcopum Narniensem vel eius Vicarium ipsas ecclesias more solito visitare, teneantur dicti Vicarius et sex quj pro tempore fuerint reclamum facere de predictis et si dictus Vicarius predicta non adimpleverit cum effectu in decem libris cortonensibus puniatur et similiter dicti Sex si negligentes fuerint et predicta non sollicitaverint cum effectu in quatraginta sollis pro quolibet et vice qualibet puniantur.
De Mensuris faciendis per Commune (R.ca) xxvij
Item statuimus et ordinamus quod per dominum Vicarium et sex antepositos dicte terre fiant et fieri debeant mensuras (sic) ad mensurandum granum vinum et oleum solite et antique capacitatis et passectum ad mensurandum pannum lane et pannum canepis que non possint diminuj vel augeri et mensura ad mensurandum granum et alia blada sit de ligno cruciato de supra de ferro et a latere sigillato ad claves Ecclesie. mensure vero ad mensurandum vinum et oleum sint et esse debeant de ramine sigillate ad claves Ecclesie et passectus ad mensurandum pannum lane sit trium palmorum more solido (sic) et passectus ad mensurandum pannum candepis (sic) sit quatuor palmorom more solido Et quaslibet earum teneat camerarius dicti communis vel alius quem dicty Sex duxerint eligendum quj dictas mensuras obstendat et tradat Vicario vel eius Notario si eas voluerint pro eius offitio exercendo cum dictis mensuris vel mesurare (sic) cum eis teneatur etiam ipsas mensuras vel alteram earum comprestare (?) cuilibet petenti sine aliqua pensione vel mercede.
Quod omnes Reformationes facte in consilio sint firme (R.ca) xxviij
Item statuimus et ordinamus quod omnes reformationes facte in consilio et credentia dicte terre dummodo fiant modo et forma debitis et ordiatis ut superius est expressum firme sint et valide et Vicarius et eius offitialis teneatur et debeat executioni mandare sub pena quinquaginta librarum de suo salario retinendarum. Et termine debito terminare non obstante quod in ipsis reformationibus vel earum aliqua appareret aliquis defectus ordinis seu sollempnitatum vel substantie ac statutorum suspentionem alterius cuiuscunque.
De venditione gabellarum et aliarum rerum communis
et quod nulla fraus fiat in eis (R.ca) xxviiij
Ad hoc ut fraus aliqua ... non possit in venditionibus gabellarum et aliorum bonorum Communis Statuimus et Ordinamus quod Sex antepositi et consiliarij dicte terre quj nunc sunt et erunt per tempora non possint nc debeant vendere aliquam gabellam nisi modo et ordine infrascripto, videlicet quod quando deberet vendy aliqua gabella vel introytus communis vel de possessionibus et rebus ipsius communis vel bonis (?) quibuscumque quod tunc fiat proposita per Notarium Reformationum dicti communis in consilio dictorum Sex et credentie Et si obtineatur in credentia de venditione vel locatione dicte gabelle tunc ponatur in consilio generali dicte terre de venditione et locatione gabellarum possessionum et aliarum rerum dicti communis. Et pro dicta venditione fienda tunc fiat Sindicus in dicto consilio ad vendendum vel locandum dictas gabellas possessiones et bona et postea bandiatur in ipso consilio Et per totam dictam terram per preconem dicti communis tribus vicibus et in quolibet bannemento (sic) detur terminus nominando quantitatem que invenitur de dictis rebus vel aliqua ipsarum, postea fiat iterum consilium in quo per dictum Sindicum vendatur et concedatur plus offerenti et curam faciat sufficientem. Et dicti Vicarius et Sex qui nunc sunt et pro tempore erunt teneantur et debeant secundum formam predictam dictam venditionem et locationem facere et fieri facere ad penam decem librarum pro quolibet ipsorum et si aliter facta fuerit locatio vel venditio preter dictam formam ipso jure non valeat, et Emptor puniatur in dicta pena et rem emptam immediate restituat dicto communi et Sex qui succedunt in locum predecessorum suorum teneantur infrignere (sic) et cassare venditiones et locationes predictas. Et Vicarius teneatur ipsos delinquentes punire et condempnare in pena predicta et deligenter (sic) jnquirere de predictis et si ipse Vicarius fuerit negligens in predictis in decem libris cortonensibus puniatur. Et quod dicte venditiones non possint fieri nisi presente camerario communis dicte terre nec scribi nisi per notarium dicti communis.
De Muris ruptis reparandis (R.ca) xxx
Item statuimus et ordinamus quod Vicarius dicte terre teneatur et debeat vinculo juramenti et ad penam vigintiquinque librarum cortonensium ad omnem requisitionem Sex antepositorum et consilij dicte terre, facere et exercere (?) reparari et si opus fuerit de novo murari muros ructos (sic) et deguastatos circuitus dicte terre ubi fracti et deguastati fuissent vel si essent in actu diruendi et ruginandi expensibus dicti communis secundum provisionem dictorum Sex et consiliariorum dicte terre. Et ipsi Sex et consiliarij vel aliquis ipsorum contrafacientes vel jnpedientes predicta puniatur quilibet contra faciens in centum sollis cortonensibus vice qualibet. Et hoc capitulum tolli suspendi vel mutari non possit per consilium vel arengham modo aliquo sive causa et quicunque arenghaverit contra predicta puniatur per Vicarium vice qualibet in pena predicta. Et dicimus ac nostra lege Sancimus quod omnes et singuli habentes domos coniunctas muris circuitus dicte terre sint solliciti et actenti de die et de nocte ad custodiam dictorum murorum ita quod ipsi muri a parte interiori et exteriori fragnj non possint vel emoliri (sic) aut aliquem jntrare contra commune et hominibus dicte terre. Et per cuius domum huiusmody aliquis jntraverit habeatur pro rebelle et proditore communis et populi dicte terre. Et quod omnes muri circuitus dicte terre reparentur et murentur a tectis domorum infra expensis domini domus ipsi muro coniuncte et commune teneatur sibi dare calcem et lapides ubi deficerent opportunas secundum descritionem (sic) Vicarij et Sex antepositorum et non aliud. A tectis vero dictarum domorum supra vel ubi domus aliqua iuncta non esset ipsi muro teneatur dictum commune ipsum murum totum reparare et remurare (?) omnibus et singulis expensibus ipsius communis.
Quod si Aliquis habitator terre Colliscipionis vel eius territorij
ostenderit se spoliatum vel disrobatum fuisse ab aliquo forense (R.ca) xxxj
Item Statuimus et ordinamus quod si aliquis habitator dicte terre vel eius territorium ostenderit se disrobatum seu spoliatum fuisse ab aliquo forense sive captum causa (?) represaliarum dicto tali forensi concessarum pro debito alicuius habitatoris dicte terre ad quem in veritate teneatur quod dictus habitator pro cuius debito dicto forensi represalie concesse sunt et constet firmiter esse debitorem dicti forensi quod Vicarius et eius Curia sumarie et de plano sine strepitu et figura juditij cogat et cogere teneatur dictum debitorem ad petitionem dicti habitatoris spoliati ad satisfaciendum sibi de illa quantitate pecunie quam mostrabit solvisse illi qui eum spoliaverit et de expensibus.
De Actis communis reassignandis (R.ca) xxxij
Item statuimus et ordinamus quod Vicarius dicte terre et suus notarius teneantur et debeant omnia acta et alias quascunque scripturas per ipsum ac etiam per eius notarium tempore sui offitij factas et ordinatas vel ad eorum manus quomodolibet perventas resignare in consilio dicti communis tribus diebus ante finem sui offitij Sex antepositis et camerario (?) dicti communis. Et si contrafecerit quolibet die quo steterit in mora in non assignando acta et scripturas predictas secundum modum predictum puniatur ipse Vicarius et suus notarius in decem libris cortonensibus. Jllud ydem dicimus de actis et scripturis factis per camerarium dicte terre tempore sui offitij camerariatus ac etiam omnes alias scripturas ad eius manus perventas teneatur in dicto consilio resingnare. Que acta et etiam scripturas predictas sic ut premictitur resingnatas recludant in armario Communis, addicimus tamen et ordinamus quod sequens Vicarius possit et debeat Super omnibus et singulis processibus et actis pendentibus procedere et sentemptiare et finire infra xxx dies post introytum sui regiminis nec currat interim tempus temporis Vicario tam in civilibus quam in criminalibus habentibus causam aliquam in curia dicti domini Vicarij et si dictus Vicarius negligens fuerit in predictis in vigintiquinque libris cortonensibus vice qualibet puniatur. Et si post assingnationem dictorum librorum et actorum usque ad ultimum diem offitij dicti Vicarij conmicteretur aliquod mallefitium vel excessum quod dictus Vicarius et eius curia teneatur diligenter procedere et jnquirere super premissis et ordinare novum librum et ipsum postea asingnare in dicto consilio ultimo die sui offitij.
Quod statuta non suspendantur (R.ca) xxxiij
Item statuimus et ordinamus quod nullum statutum dicte terre possit rumpi vel suspendy nisi prius fuerit (?) et obtentum per tres partes consilij et Credentie dicte terre ad bussulas et palluctas et si secus fieret non valeat nec teneat ipso jure et quando inponeretur aliqua dativa prestantia vel collecta vel expensa in communi dicte terre vincatur per maiorem partem consilij et si aliter fieret non valeat ut dictum est et non possit proponi quod in Sindicatu Vicarij infra tempus suj offitij quod aliquod capitulum statuti suspendatur vel derogetur aliquo modo vel causa in casu (?) dicti Sindicatus et si Sex vel consiliarij contrafecerint vel actentaverint in decem libris cortonensibus pro quolibet ipsorum vice qualibet puniatur. Et dicta Suspentio non valeat ipso jure et ab offitio suo si quis contrafecerit sit ipso jure privatus.
De fedeiubentibus vel se obbligantibus pro communi (R.ca) xxiiij
Item statuimus et ordinamus quod si quis temporibus preteritis vel in futurum obrigaverit (sic) se nomine dicti Communis vel proprio et privato nomine ... in aliqua quantitate pecunie Alicui dande vel persolvende si sibi jniunctum vel impositum fuerit per homines et universitatem communis dicte terre quod de dicta obrigatione seu promissione ac etiam de omni jnstrumento vel scriptura qua inde appareret dictus talis promictens vel se obrigans et sui heredes et bona predictum commune semper conservetur indepnem. Et quod dictum commune teneatur et debeat illud solvere de pecunia et avere dicti communis omnibus ipsius communis sumptibus et expensis.
De conservando Jus contra forenses (R.ca) xxxv
Item Statuimus et ordinamus ut jura incolarum dicte terre non valeant deperiri quod si aliquis habitator dicte terre habet aliqua jura contra aliquos forenses quod talis habitator dicte terre et eius territorij possit et valeat ipsis juribus uti contra ipsos forenses et eius vassallos et bona. Et Vicarius dicte terre qui pro tempore fuerit ad penam vigintiquinque librarum cortonensium ipsos forenses et eorum vassallos cuiuscunque conditionis et status existant ad petitionem dicti habitatoris dicte terre vel eius territorij realiter et personaliter capere et detinere quousque dicto habitatori dicte terre vel eius territorij de quantitate per eum petite fuerit integraliter satisfactum prescriptione seu lassu temporis non obstante dummodo ipsa jura costent per publica jnstrumenta vel per apodissam vel per ydoneos testes. Et hoc Capitulum sit precisum et tolli vel derogari non possit et dummodo de ipsis juribus et contentis in eis refutatio non appareat.
Quod nullus possit esse pro scambio in offitio (R.ca) xxxvj
Item Statuimus et ordinamus quod Si quis fuerit vel esse debet in offitio sex antepositorum et consiliariorum dicte terre non possit esse pro scambio alicuius in dicto offitio. Et quod notarius et cancellarius dicti communis teneatur notificare domino Vicario et sex predictum capitulum quando tractaretur de Electione predicta et si secus fecerint dicti Sex et consiliarij teneantur ad penam centum sollorum cortonensium pro quolibet. Et talis electio non valeat et Vicarius non debeat eum recipere ad offitium ad penam decem librarum et vocem non habeat in consilio. Et si Notarius Electionem ipsam scripserit ad dictam penam Centum sollorum similiter teneatur. Et Vicarius teneatur predicta facere observari ad petitionem cuiuscunque petentis. Salvo quod si contignerit quod extractus ad offitium sex vel consiliariorum esset mortuus absens jnfirmus vel taliter impeditus quod non possit ad dictum offitium jnteresse quod tunc elegi debeat alius Suffitiens et ydoneus loco suj de numero (?) dicty extracti. Si vero in eadem domo non reperiretur suffitiens quod tunc eligatur alius in eadem parrocchia suffitiens ad dictum offitium exercendum et si aliter fieret talis electio non valeat. Et si dicti Sex et consiliarij contrafecerint in predictis teneantur ad penam viginti sollorum pro quolibet.
Quod Vicarius teneatur videre pondera et mensuras (R.ca) xxxvij
Item statuimus et ordinamus quod Vicarius dicte terre qui pro tempore fuerit teneatur et debeat cognoscere et jnquirere de omnibus mensuris et ponderibus dicte terre et adminus bis in edomada qualibet vel pluries si ei videbitur ... per domos et loca illorum quj mensuras et pondera tenent et inquirere et procedere super premissis et detinentibus ea contra vel preter formam statutorum. Et predicta facere teneatur ad penam Centum sollorum (?) pro qualibet vice qua esset negligens in predictis de suo salario retinendorum et stetur relationi notarij addito quod camerarius dicti communis teneatur et debeat habere unam Astam de ligno (?) de duobus brachijs Signatam ad quam mercatores ementes vel vendentes pannum ad mensuram dicte aste emant et vendant. Et omnia pondera et stateras et marcum cum quibus venduntur carnes et caseum et alia similia et etiam mensuras cum quibus venditur granum ordeum et omne aliud genus flumenti (sic) vel leguminis ac sal vinum oleum et omne aliud quod mensuratur seu ponderetur et secundum dictas mensuras et pondera quilibet habitator dicte terre et eius territorij et omnes vendentes mensurantes et ponderantes debeant vendere Mensurare et ponderare ad dictas mensuras et pondera. Que mensure et pondera sint Sigillate Sigillo dicti domini Vicarij et Si quis ad aliud pondus seu mensuram venderet vel ponderaret in viginti sollis cortonensibus vice qualibet puniatur.
Quod protocolla notariorum mortuorum vel infirmorum vel absentium
possint per alium relevari et publicari cum auctoritate Vicarij (R.ca) xxxviij
Item Statuimus et ordinamus quod protocolla Notariorum mortuorum infirmorum vel impeditorum vel absentium cum auctoritate Vicarij possint relevari et publicari per alium notarium publicum et adhibeatur eis fides plena ac si essent publicata et facta per Notarium quj ipsa protocolla scripsit et fieri possit per bonum et ydoneum Notarium ad petitionem illius ad quem pertinet et publicatis et actatis habeantur et valeant et teneant ita tamen quod propter subscriptionem notarij que non reperiretur in protocollis non vitietur nec opponi possit ratione dicte subscriptionis non rite dummodo fiat comparatio litterarum si dubium esset.
Quod obligationes facte per Sindicum communis executioni mandentur
(R.ca) xxxviiij
Item Statuimus et ordinamus quod omnes et singule promissiones et obrigationes facte quondam per Sindicum communis dicte terre vel per alium de dicto loco de mandato vel ad petitionem dicti communis aliquibus personis maxime de aliquo debito pecunie persolvendo de quo appareat publicum jnstrumentum de quo non appareat in totum vel in partem esse Satisfactum quod dicte obrigationes et promissiones executionj mandentur per dominum Vicarium et curiam dicte terre ad petitionem petentis de bonis et avere communis et universitatis dicte terre et si dictus Vicarius in predictis negligens fuerit in vigintiquinque libris cortonensibus vice qualibet qua requisitus fuerit puniatur.
Quod si commune vel spetialis persona fuerit ab aliquo dampnificata requiratur dampnificans per ambaxiatam (R.ca) xl
Item Statuimus et ordinamus quod Vicarius dicte terre teneatur vinculo juramenti ad petitionem cuiuslibet habitatoris dicte terre occaxione sive pretestu communis Colliscipionis fuerit dampnificatus ab aliquo communi vel universitate seu speciali persona vel mobilia bona eius vel stabilia capta fuerint quod ille talis dampnificatus vel universitas vel specialis persona requirat per ambaxiatorem communis seu per litteras ad petitionem petentis quod de dampno et furto faciat dicto nostro terrigene (?) emendare. Et ponantur predicta in consilio generalj et xiij quod ipsi consilio et secundum quod ipsi consilio videbitur ita super predictis procedant capitulo aliquo non obstante.
De Arboribus jncidendis (R.ca) xlj
Item Statuimus et ordinamus quod quicunque habet Arbores jnfructiferas maxime quercus ... et aliquas arbores infructiferas que dampnum inferant vicino suo ipsas arbores incidere teneatur ad petitionem vicini dampnificati infra tres dies. Arbores vero fructifere Scilicet Nuces ficus Amigdale poma pira Avellane et alie arbores fructifere non ledantur dummodo sint a logne una ab alia per duos pedales Exceptis olivis et ficubus que nullo modo ledantur qualitercunque permanserint. Si vero rami sive pendalee cuiuscunque generis arborum pendentium super possessione vicini sui mandantur ad petitionem petentis infra tres dies aut ipse vicinus habeat omnes fructus ipsorum arborum silicet ramorum et pendalarum et si fructus noluerit ipse vicinus habeat potestatem dictas pendaleas et ramos incidi sine pena aliqua. Item Si quis habeat sepem ultra mediam staturam hominis reducere teneatur. Et si hoc non fecerit ipse vicinus possit facere incidi si dampnum infertur qualitercumque et predicta locum habeant per totum territorium dicte terre in aliquo dictorum casuum esse volumus penam sollorum centum cortonensium in qualibet vice et quilibet cotrafacens puniatur. Et nichilhominus ad incisionem arboris teneatur. Et quicunque malitiose rem alicuius persone priviligiate (sic) aligenaverit (sic) Vicarius teneatur incidi facere arbores ybidem modo predicto existentes ad penam decem librarum ad petitionem patientis dampnum. addicimus tamen et hac nova lege Sancimus quod locum non habeat de malis decijs et apijs serventinis prunis et olivis nec habeat locum per decem pedes prope circuitum ultimj fossi circuytus dicte terre et si in arbore que debet incidi per formam huius statuti esset vitis uvarum quod dicta arbor non incidatur sed de ea tollantur rami ad petitionem dampum patientis et quicumque habeat arborem in rem suam contra formam dicti statuti dampnum inferentem rey vicini suj emendet et si aliquis habens dictas arbores et nollet se constrignj in curia Seculari dicte terre quod Vicarius ad petitionem petentis mictat familiam suam et faciat incidi dictam arborem ad penam centum sollorum cortonensium.
Quod Vicarius dicte terre non possit se absentare ab dicta terra
et eius territorio sine licentia Sex et consilij et faciant omnes (?) executiones (R.ca) lxij
Item Statuimus et ordinamus quod Vicarius dicte terre qui pro tempore fuerit non possit nec debeat durante eius offitio extra dictam terram et eius territorium se absentare sine spetialj licentia Sex antepositorum et consiliariorum dicte terre et si contignerit quod dictus Vicarius tenuerit notarium suum vel aliquem ex familiarijs (sic) suis insufficientem vel minus ydoneum quod teneatur eum removere et alium in locum eius subrogare ad petitionem Sex antepositorum dicte terre exposita sibi et allegata insufficientia ad penam decem librarum cortonensium de suo Salario retinendarum. Et dictus Vicarius teneatur exequi et exequi facere omnes condempnationes et dativas inpositas vel inponendas in dicta terra, Et omnia alia ordinamenta facta et fienda per dictos antepositos et consiliarios dicte terre sub pena vigintiquinque librarum cortonensium. Et quod ipsas executiones facere possit realiter et personaliter et per deguastationem rerum et domorum et omnibus alijs actionibus (?) per quas melius fieri potuerit et si non faceret executiones predictas quod computetur in eius Salario tota quantitas quam executa non fuerit et quod Sex antepositi teneantur ad penam Centum sollorum pro quolibet facere computum et summam dativarum de quibus dictam executionem non fecerit.
Quod Notarij dicte terre legaliter exerceant eorum artem (R.ca) lxiij
Ut detur materia Notarij dicte terre eorum artem notarie legaliter et fideliter exercendi et ... dicte terre tollatur materia querelarum ac ... Sancimus quod Notarij dicte terre qui sunt et pro tempore erunt teneantur et debeant artem notarie fideliter el legaliter exercere et in ipso tempore nullam fraudem et ... conmictere et omnes contractus de quibus rogati sint ... in eorum libris et protocollis ... et notare dummodo fuerit eis a partibus de eorum labore solutum et satisfactum ... aut non, sub pena centum sollorum cortonensium pro quolibet et vice qualibet. Sed si in eisdem jstrumentis et contractibus per eos conficiendis vel factis aliquam falsitatem commiserint dolose in Centum libris cortonensibus contrafaciens vice qualibet puniatur. Si vero adhuc maiorem falsitatem si quis notarius commiserit in dicta terra vel eius territorio videlicet faciendo aliquem contractum vel jstrumentum alicuius mutuj vel depositi contra aliquem absentem vel tale mutuum et depositum non recipuerit et confectionem dicti jstrumenty penitus ingnorantem vel si aliquod testamentum scripserit contra veritatem et testatoris voluntatem quod aliqua quantitas pecunie vel possessio aut alia res alicuj relinquatur vel hereditas aliqua devolvatur, in centumquinquaginta libris cortonensibus et in mitria de carta vituperose (?) in capite suo portanda ab ecclesia Sancti Nicolay usque ad Ecclesiam Sancte Marie de dicta terra sono tube precedente vice qualibet condempnetur. Et si dictam penam infra decem dies post latam sententiam immediate sequentes non solverit cum effectu una ex suis manibus loco justitie anputetur et ipsi contractus et jnstrumenta vel scripture sint nullius efficatie vel valoris. Si quis vero notariorum in dictis contractibus vel testamentis vel in alijs quibuscumque scripturis in scribendo quomodocunque et qualitercunque erraverit quod liceat sibi suum errorem corrigere omnj vice. Et quod si in suis libris vel quibuscunque aliquam interlineaturam sive cassationem vel addictionem aliquam fecerit pro corrigendo Errorem quod dicti contractus et scripture quecunque propter dictas interlinegationes cassationes vel addictiones nullatenus vitientur sed notarij pro ipsorum honore quantumcunque possunt caveant a predictis.
Secundus liber Jncipit hic de mallefitijs
De Accusationibus et denumptijs mallefitiorum (R.ca) xliiij
Ut delinquentes congruis legibus arceantur hac presenti lege decernimus quod de omnibus et singulis mallefitijs et offentionibus tam verbalibus quam personalibus seu regalibus in terra Colliscipionis vel in eius territorio et districtu commictendis possit quilibet suam vel suorum iniuriam usque in tertium gradum inclusive prosequens offenso tamen non contradicenti expresse accusare et denumptiare, que contradictio habeat locum tantum in mallefitijs quorum pena esset minor centum sollorum cortonensium et de dicta accusatione et denumptia possit et teneatur Vicarius procedere cognoscere et culpabiles debita pena punire et comdempnare secundum formam statutorum et ordinamentorum dicte terre. In publicis autem delictis ad accusandum et denumptiandum quilibet admictatur etiam si suam propriam vel suorum non persequat iniuriam. Exceptis filijs et filiabus familias quj sine patris consensu accusare et denumptiare non posint nisi de jniurijs mallefitijs et offensionibus quibuscunque in eius personam re facto vel verbo commissis seu illatis. Et ... essent vel in posterum declinarent forum seculare et curiam communis dicte terre et eius ofitialium in criminalibus causis vel cuilibet quorum accusationes et denumptiationes vel quasvis (?) alias (?) petitiones Vicarius vel offitialis dicti communis nullatenus recipiat vel admictat nec super ea procedat. Salvo quoque et excepto eo quod de offensis illatis sine sanguine inter consanguineos et congnunctos tam ex latere patris quam matris usque in tertium gradum consanguineitatis inclusive consanguineus et cognunctus offensus pro tali offensa non admictatur vel audiatur accusans vel denumptians nisi post Saltim quatuor dies elapsos post illatam offensam. Excepto etiam adulterio strupo (sic) incestu et alijs carnalibus criminibus in quibus et de quibus vel ipsorum aliquis extraneus accusator non admictatur. Sed maritus et consanguineus vel consanguiney usque in tertium gradum inclusive solummodo admictatur et in talibus preferatur (?) maritus et Secundo pater, tertius consanguineus prossimior secundum gradus prerogativa (?). Et excepto etiam quod de mallefitijs commissis per aliquem ex habitatoribus dicte terre in aliquem forensem extra districtum dicte terre super quibus et in quibus per accusam et denumptiationem vel alio modo procedi non possit nisi esset furtum vel robariam in quibus per accusam et denumptiationem et jnquisitionem procedi possit non obstante quod extra districtum dicte terre fuerint commissa. Et qui aliquem accusaverit vel denumptiaverit et eius accusam vel denumptiam non probaverit Saltim per unum testem de visu vel duos de fama puniatur in dicta summa qua reus (?) absolvitur sine alio processu fiendo pro quolibet et qualibet vice et quolibet accusato vel denumptiato. Et in qualibet accusa denumptia vel jnquisitione possit Civilj et Criminalj ponj et intentari et super eis et in eis et quolibet ipsorum possit procedi nec unum alteri preiudicet nec tollat.
Quod licitum sit parentibus et magistris filios et discipulos corrigere
(R.ca) xlv
Quoniam qui parcit virge odit filium et ut parentes et magistri fratres carnales patruj avunculi mariti valeant filios discipulos vel magistre (?) discipulas vel filias et neptes fratres nepotes et uxores corrigere et verberare hac discreta lege Sancimus quod licitum sit parentibus filios et nepotes filias et neptes Magistris discipulos discipulum fratri fratrem vel sororem carnalem et consobrinum natum minorem (?) in eadem familia existentj patruis et avunculis nepotes vel neptes Marito uxorem domino famulum seu famulam verberare et corrigere dum tantum dicte correctiones et verberationes cum armis non fiant nec modum excedant et si secus fieret sequantur (?) et puniantur penis in statutis (?) contentis.
De Inquisitionibus (R.ca) xlvj
Quoniam appetitus noxios sub juris regula limitare intendimus presenti Constitutioni (?) Statuimus quod de omnibus mallefitijs criminibus jniurijs delictis offensionibus et quibuscunque excessibus in dicta terra et eius territorio commictendis pro quocunque verbo re vel facto contra quemcunque Vicarius dicte terre possit et debeat ex suo offitio jnquirere et per jnquisitionem procedere et etiam fama non precedente et ea jnvenire et punire secundum formam statutorum et ordinamentorum dicte terre ... quod de casibus et in casibus infrascriptis videlicet de adulteio strupo et incestu et carnali cognitione et exceptis offensis sine sanguine inter consanguineos ... ex latere patris quam ex latere matris usque in tertium gradum inclusive intervenientibus de quibus casibus vel altero ipsorum per jnquisitionem ex mero offitio seu ad denuntiam juratorum (?) tantum procedi non possit ... comprehensis et expressis de quibus et ipsorum quolibet etiam per jnquisitionem procedi possit cuiuscunque quantitatis pecunie veniat imponenda ubi statutus expresse permictat jnquirere.
De denumptiis mallefitiorum faciendis (R.ca) xlvij
Tenetur quocunque (sic) Vicarius recipere omnes denumptias mallefitiorum factas per Sindicum vel per Juratos dicte terre et super hijs et qualibet earum procedere cum jnquisitione et sine jnquisitione Et punire culpabiles secundum formam statutorum et ordinamentorum dicte terre exceptis casibus exceptuatis supra in proximo precedenti Capitulo. Et dictus Sindicus vel Jurati teneantur et debeant domino Vicario et eius curie infra quinque dies a die mallefitij commissi denumptiare et referre omnia generaliter et singula mallefitia commissa in dicta terra et eius territorio et distriptu (sic) cum nominibus commictentibus (sic) mallefitium et eorum contra quos committerentur et cum anno et mense et die mallefitij commissi et cum alijs sollempnitatibus in mallefitijs intervenientibus et quj negligens fuerit et obmiserit preter dictum terminum dictum mallefitium seu mallefitia denumptiare ut dictum est in centum sollis cortonensibus vice qualibet puniatur.
De Citationibus et ordine procedendi in mallefitijs (R.ca) xlviij
Item Statuimus et ordinamus quod in causis criminalibus procedatur per Vicarium dicte terre ordine jnfrascripto videlicet quod porrecto (?) jurato et recepta accusa vel denumptia vel jnquisitione formata, Citetur reus per publicum castallum dicte terre in persona cum cedula scripta per notarium mallefitiorum dicti Vicarij in effectu (?) continente mallefitium de quo accusatur denuntiatur vel jnquiritur cum loco et tempore commissi mallefitij ut infra tertiam diem post diem Citationis compareat ad se excusandum ab accusa denumptia seu jnquisitione facta contra eum. Et si talis Citatio fieret in personam semel facta Citatio suffitiat et procedatur ad bandimentum contra talem personaliter Citatum. Si vero non fuerit personaliter Citatus Citetur iterum cum dicta Cedula ad domum sue solite habitationis Simili modo et in uterque Citatione assignetur Similis terminus. que Citationes et quelibet earum fiant Saltim presente uno teste de quibus Citationibus et testium presentia et qualibet earum credatur castallo dicti communis referenti se predicta fecisse et intervenisse. Et predicta locum habeant in habitationibus dicte terre et eius territorij. Forensis vero non habitans in dicta terra vel eius territorio Citetur publice cum tube sonitu per preconem alta voce ad fenestras palatij dicte terre cum termino Saltim quinque dierum et ultra prout visum fuerit Vicario predicte terre considerata locorum distantia. in ea Citatione exprimatur per preconem mallefitium et causa pro quo vel qua Citatur. quibus citationibus et ipsarum quelibet ... et elapsis terminis ... procedatur ... videlicet quod Vicarius per publicum preconem semel (?) in palatio communis vel ad fenestras dicti palatij alta voce sono tube premisso ... talem citatum ... secundum formam statutorum ... et se defendendum ab accusa denumptia vel jnquisitione contra talem ... reum facta et si infra talem terminum non comparuerit et fuerit terrigena seu terre habitator eodem modo et forma et in termino iterum (?) bampniatur publice. Quibus peractis et dictarum Citationum et bannimentorum terminis elapsis tales citati et bampniti infra dictos terminos vel aliquem ... ut supra distinguitur (?) non comparentes contumaces veri reputantur et confessi et convicti de mallefitijs de quibus proceditur contra eos et ut confessos et convictos de talibus mallefitijs teneatur et debeat dictus Vicarius eos et ipsorum quemlibet condempnare secundum formam statutorum et ordinamentorum dicte terre.
De Reorum comparitione et presentatione et excusatione et defensione
ipsorum (R.ca) xlviiij
Item statuimus et ordinamus quod quilibet accusatus denumptiatus vel jnquisitus teneatur comparere et se personaliter presentare coram Vicario dicte terre et eius curia et se excusare a denumptia accusa vel jnquisitione contra eum facta et ipse accuse denumptie et jnquisitionj clare et certum (?) respondere prestito primo juramento de veritate dicenda negando vel confitendo mallefitium in accusa denumptia vel jnquisitione contentum et dare fideiuxionem (?) ... curie et mandatis dicti domini Vicarij ubi pena pecuniaria imponatur ... exceptis quod de homicidio furto robaria falsitate jncestu (?) et violentia mulierum ... arborum et vincarum et atroci mallefitio ... personaliter detineantur ubi pena veniret corporales ... respondenti per Vicarium et eius curiam ... defensionem infra quam possit ... quas dictus Vicarius et eius curia benigne ... proponi exceptio vel quid aliud opponere vel allegare ... responsionem jnpedire vel retractare nisi ... rey accusati denmptiati vel jnquisiti de quorum mallefitijs ... vel alia exceptio a statuto indicta que tam ... etiam per curatorem vel aliam personam ... ex alijs actibus vel sententijs ... vel sententiam dicti Vicarij et eius curie ... licentiam recipiendi super pocessibus quibuscunque testium juramenta et probationes quascunque et publicare (?) omnem alium actum et processum faciendum et expediendum ipsis absentibus et non citatis et quolibet seu altero eorum, quj actus valeant et teneant ac si in eorum presentia vel ipsis citatis facti essent.
De Testibus et alijs probationibus (R.ca) L
Item statuimus et ordinams quod in omnibus et singulis mallefitijs excessibus criminibus et delictis probandis sit suffitiens et valida probatio duorum testium adminus fidedignorum de quorum fide stetur discretionj Vicarij considerata persona hetate (sic) conditione et qualitate testium. Et quilibet ad testimonium in criminalibus admictatur exceptis minoribus xiiij annis et alijs a jure prohibitis quj in criminalibus ad offensam vel ad defensam nullatenus admictantur et omnes et singuli testes in quacunque jnquisitione denumptia vel accusa deducti vel scripti confestim cum Citati fuerint infra citationis terminum compareant coram dicto Vicario qui eos Citare fecit ad jurandum et testimonium pro quo fuerint citati perhibendum et omnes Citentur et examinentur per Vicarium dicte terre, et testis non comparens infra dictum terminum possit et debeat in sollis decem condempnari pro qualibet citatione et vice qua contumax steterit vel infra Citationis terminum non comparuerit. Et si jnveniretur veridica relatione talem testem non comparentem et in sua contumatia aliam malitiam vel fraudem commictentem talis testis puniatur et condempnetur in pari pena in qua veniret condempnandus delinquens; que Citationes scribi debeant per notarium mallefitiorum dicti Vicarij, et fiat talis condempnatio ipsa die et hora qua fieri condempnatio vel absolutio debet ex jnquisitione denumptia vel accusa predictis et in ipsa sententia absolutoria vel condempnatoria qua condempnatur vel absolvetur reus sine aliquo alio processu vel actu alio faciendo. Et si Vicarius in predictis vel aliquo predictorum negligens fuerit in libris decem cortonensibus puniatur tempore Sindicatus. Et quilibet testis in criminalibus pro veritate habenda possit personaliter detineri ad voluntatem Vicarij ut tedio detenctionis affectus testimonium perhibeat veritati tam ante jnquisitionem vel ... tam ante rey comparitionem quam post. Exceptis mulieribus que in palatio detineri non possint Sed in ecclesijs teneantur de die tantum et non de nocte. Et teneantur ad Similem penam si non comparuerint et paruerint (?) Vicario vel eius curia in citationibus et testimonio ferendo.
De questionibus et tormentis R.ca lj
Item Statuimus et ordinamus quod nullus torqueri possit aliquo genere torture per Vicarium vel eius notarium vel familiarem ipsius occasione alicuius mallefitij vel excessus vel ... processus aut alia aliqua de causa preterquam in et pro causis infrascriptis videlicet pro furto (?) Robaria homicidio violentia mulierum jncendio membri mutilatione ... in facie ex qua (?) cicatrix remaneat, falsitatem jstrumentorum aliarumque ... et pto falsa moneta in ipsius jncisione vel perbuciferatione (?) vel ordinatione (?) conventicula vel tractatu aliquo sine licentia dicti domini Vicarij. Et in perditione dicte terre vel alicuius fortellitie ipsius terre in quibus omnibus et quolibet eorum Vicarius licite possit contra culpabiles ad tormenta procedere precedentibus tamen legitimis inditijs et inditie (?) legitime jntelligantur unus testis de visu fidedignus; quj solus cum aliqualj alio inditio sufficiat ad torturam in dictis omnibus et quolibet dictorum. Jtem fama publica quinquy (sic) testium quj testes sint ydonei et fidedignj et non malivolj vel inbuti quod in dictis (casibus) debeat dictus Vicarius videre et ea examinare utrum ad torturam sufficiat vel non. Et si dicto Vicario videbuntur sufficere tunc licite possit dictus Vicarius contra reum procedere ad torturam et aliter non. Et Si aliter contra fecerit in libris decem cortonensibus pro quolibet et qualibet vice puniatur. Et confessio ex tortura contra formam predictam non valeat et nullius efficatie sit vel valoris et possit probari coram Sindicatore per decem testes de publica fama fidedignos vel per Signa que Evidenter apparerent in personam tormentati vel alijs legitimis probationibus et inditijs de quibus stetur discretioni et arbitrio Sindicatoris prout ei visum fuerit.
Ut infra Certum tempus Criminalia terminentur (R.ca) lij
Tenetur Vicarius sollicite recipere et examinare testes tam in accusa seu denumptia vel jnquisitione inductos aliasque probationes tam ad defensam quam ad offensam recipere et examinare et omnia que expediunt in processu facere et ipsum processum saltim per Sex dies ante sententiam ferendam aperire et publicare et partibus petentibus dare copiam actorum et dictum processum criminaliter infra xl dies per diffinitivam sententiam in generali consilio dicte terre terminare computandos in contumacibus a die responsionis facte ad penam decem librarum cortonemsium. Et nichilhominus ad emendam communis pro mallefitio non punito non tamen computatis a dictis xl diebus illis diebus quibus Vicarius et Curia per aliquam appellationem vel alium recursum vel aliud evidens jnpedimentum extitit in predictis qui dies ipso jure non currant. Et si contignerit aliquam sententiam latam per Vicarium adnullari vel remicti cuiusque processum ad eundem de novo cognoscendum et terminandum possit et teneatur dictus Viacarius dictum processum reassumere et per sententiam terminare ex eysdem actis infra quindecim dies a die remissionis computandos nec de novo sit opus aliud facere in tali processu nisi corrigere ipsum processum in ea parte ubi fuisset vitium sive Error vel defectus a cuius pretestu sententia annullaretur et ... processus ... pendentes Vicarius debeat terminare infra xxx dies computandos a principio ipsius introitus offitij. Et si Vicarius vel eius curia esset negligens in predictis vel aliquo predictorum in eandem penam jncurrat. Et jnquisitus vel accusatus vel denunptiatus elapsis temporibus remaneat absolutus.
De Verbis Jniuriosis et delictis puniendis R.ca liij
Quia lingue procacitas frequentius (?) ... animus ad delinquendum prolabitur Jdeo eius refrenatio ac correctio ... anteponunt hoc igitur Statuto perhibetur ne quis alicui verba jniuriosa vel contumeliosa dicat et qui contrafecerit in viginti sollis cortonensibus vice qualibet puniatur ... verba iniuriosa dicta pena punienda utrum censeantur iniuriosa vel contumeliosa sint (?) discretionj et arbitrio Vicarij. ... Si quis alicuj dixerit revagliosum (?) vel ... proditorem vel homicidam vel aliud verbum simile predictis vel alium (?) predictorum verborum (agg. a margine: “de cuius similit. (stetur) arbitrio Vicarij pro quolibet dictorum veborum”) qualibet vice in quatraginta sollis cortonensibus (puniatur). Si vero aliquis alicuj viro dixerit ‘Ego te feci (?) rivalem vel talis te fecit rivalem’ certam nominando personam vel dixerit ‘iacuj ... Ego jacuj tecum vel talis jacuit tecum’ certam nominando personam vel simile verbum de cuius similitudine stetur discretionj Vicarij vel eius curie ... puniatur pro quolibet dictorum verborum vice qualibet in decem libris cortonensibus ... bone fame puniatur in sollis centum. Si quis autem alicui improperavit seu ... homicidium commissum in personam patris vel consanguiney eius cuj improperavit ... secundum gradum inclusive Et de talj homicidio pax facta fuerit in libris vigintiquinque cortonensibus puniatur Et si inde pax facta non fuerit in libris decem cortonensibus vice qualibet puniatur et quod homicidium remproperatum fuit commissum sufficiet si probetur pacem ... factam fuisse vel per condempnationem de tali homicidio factam vel per tres testes de fama vel alijs legitimis probationibus. Jtem si quis alicuj jnproperavit homicidium de quo homicidio fuerit absolutus ille cuj remproperaverit in libris decem vice qualibet puniatur. Et eodem modo puniatur si talis jnproperatio facta fuerit patri vel filio absoluto de tali homicidio. Jtem si quis dixerit alicuj ‘tu mentiris vel non dicis verum’ vel similia verba de cuius similitudine discretionj Vicarij stetur in quatraginta sollis cortonensibus vice qualibet puniatur.
De pena jnsultantium cum Armis vel sine armis (R.ca) liiij
Item Statuimus et ordinamus quod quicunque aliquem jnsultaverit sine armis pro solo insultu vice qualibet in quatraginta sollis vice qualibet puniatur. Et si cum armis vel aliquo genere armorum in quatuor libris cortonensibus vice qualibet puniatur. Si vero quis jnsultaverit sine armis et percuxerit puniatur pro insultu in tribus libris cortonensibus vice qualibet et si cum armis et percuxerit puniatur pro jnsultu in Centum sollis cortonensibus qualibet vice Et nichilominus de percuxionibus puniatur penis in statuto contentis. Et si quis aliquem jnsultaverit ante domum habitationis vel apotecham insultus si sine armis et sine percuxione in sollis Centum pro tali jnsultu puniatur et si jnsultaverit et percuxerit in libris decem cortonensibus pro dicto jnsultu puniatur, si autem cum armis ante domum vel apotecham jnsultati jnsultaverit vel assaliverit quemcunque (?) et non percuxerit in quindecim libris cortonensibus puniatur pro tali jnsultu et si cum armis assaliverit et percuxerit in vigintiquinque libris cortonensibus puniatur et etiam de percuxione puniatur pena et penis in statuto contentis. Jnsultus sine assalimento (?) intelligatur quando quis movendo (?) se ... impetuose ... non jverit contra aliquem. ... jntraverit et assaliverit aliquem in domo vel apotecha jnsultati ... armis et non percuxerit in vigintiquinque libris cortonensibus puniatur pro introytu et jnsultu ... si percuxerit ... in triginta libris cortonensibus puniatur ... et assaliverit et non percuxerit in triginta libris cortonensibus puniatur ... libris cortonensibus puniatur. Et nichilominus in omnibus et singulis casibus supradictis puniatur de percussionibus factis cum armis vel sine armis pena et penis in statututo (sic) contentis, Jtem si quis in domo alicuius jniuriose et contra expressam prohibitionem domini domus sine armis jntraverit puniatur pro solo introytu in libris quindecim et si cum armis jntraverit casu predicto in libris viginti condempnetur. domus autem ... in omnibus et singulis casibus scriptis jntelligatur (?) sive sit propria sive conducta ... aut quavis alia causa habitata per jnsultatum aut illum contra eius voluntatem ... jntroytus. Et jntelligantur predicta ... de cuius adherentia ... discretionj et judicio dicti domini Vicarij. Salvo quod ... quod tunc non augeatur pena ... simul in eodem loco existentes assaliverint yn (?) uno puniantur ... Et si plures unum assaliverint quilibet pro uno Jnsultu teneatur et ... plures jnsimul (?) insultaverint plures ... insultus quot sunt jnsultantes et quilibet pro uno puniatur jnsultu.
De percussionibus et offensionibus sine armis et pena eorum (R.ca lv
Ad omnem superbiam compelcendam (sic) et ut quilibet manus innoxias mansuete contineat (?) hoc Statuto decernitur quod nullus cum armis vel sine armis alicuj jnferat jniuriam vel offensam. Et si quis sine armis contra aliquem manum vel calcem irato animo elevaverit vel intenderit vel adminaverit puniatur in viginti sollis cortonensibus. Et si manum vacuam in alium jniecerit et tetignerit vel percuxerit si in gula et a gula supra sine sanguine in Centum sollis cortonensibus et si cum sanguine in decem libris cortonensibus puniatur et si a gula jnfra in quacunque alia parte corporis sine sanguine in quatraginta sollis si cum sanguine in centum sollis cortonensibus puniatur. Et si fecerit aliquem cadere (?) ... pena centum sollorum puniatur pro sola ... Et si talem quem cadere fecerit ...
... de loco ubi esset puniatur in quatraginta sollis cortonensibus. Salvis alijs penis supra de inge... manus et alijs expressis. Et si quis alicuj studiose et malo animo ... extrasserit capputeum vel cappellum vel cappellinam (?) aut aliud tegimentum de capide (sic) aut cadere fecit puniatur in viginti sollis cortonensibus. Jtem si quis alicuj studiose sputaverit (sic) in faciem alterius et malo modo in centum sollis cortonensibus vice qualibet puniatur et si in alia parte corporis in viginti sollis cortonensibus puniatur. Et qui duas seu plures fecerit ex predictis offensis simul eodem tempore et loco contra aliquem puniatur de maiori integra pena statuti, de alijs vero vel de alijs singulis et qualibet earum pena media puniatur et si fuerint equales due ex eis vel plures de una pena integra puniatur et de alijs in media pena pro qualibet ipsarum puniatur.
De percussionibus et offensionibus cum armis (R.ca) lvj
Quicunque contra aliquem aliquod genus armorum extrasserit vel adminaverit in Centum sollis cortonensibus vice qualibet puniatur si vero aliquem cum aliquo genere armorum percusserit si in capite cum Sanguine in xv libris cortonensibus puniatur et si vulnus fuerit enorme sive atrox quod sic censeatur si os fuerit ruptum vel nasum puniatur in triginta libris cortonensibus, capud (sic) autem jntelligatur esse (?) ad predicta a gula supra excepta facie de qua expressius tractabitur.
Et si percusserit in facie cum sanguine in viginti libris cortonensibus puniatur. Et si ex percussione et vulnere in facie illato cum aliquo armorum genere sanguis exiverit et remanserit signum evidens seu cicatrix vel mercum manifestum puniatur percussor in libris quinquaginta cortonensibus. Et facies jntelligatur a mento usque ad frontem et ab una auricula usque ad aliam inclusive. Si vero in gula ... quis cum armis percusserit puniatur in libris quinquaginta (?). Si vero a gula infra quis aliquem cum armis cum sanguine percusserit in aliqua parte corporis puniatur in libris decem denariorum cortonensium. Salvo quod ex tali percussione atrox fieret ... et atrox jntelligatur si ... possit puniatur in libris quindecim cortonensibus. Si vero percussiones ... cum armis et sine sanguine fierent ...
... Jntelligantur arma de ferro et lapis et lignum et quelibet res acta ad nocendum. Si quis contra aliquem proiecerit lutum vel aliam rem victuperabilem vel putridam vel cum ea percusserit in facie puniatur in libris decem cortonensibus. Et si in alia parte corporis seu indumentorum in quinque libris cortonensibus puniatur. Si vero proiecerit rem ... vel lapidem contra aliquem et non tetigerit eum puniatur in sollis quatraginta cortonensibus. Si quis vero proiecerit lapides in domo ducenti (?)uxorem ille die qua ducit uxorem puniatur in quatraginta sollis cortonensibus.
Quod Cuilibet liceat defensionem ex quibusdam Causis
percutere et repercutere (R.ca) lvij
Quilibet jniuriatus percussus aut quomodolibet offensus possit incontinenti sine intervallo non divertens (?) ad extraneum actum repercutere et reoffendere percussorem vel offensorem cum moderamine tantum inculpate (?) tutele et non ... vel acriori percussione vel offensa quam sibi facta fuerit seu pari vel ... Et possit quilibet impune moderate resistere cuilibet volenti cum offensore et etiam se defendendo percutere dummodo volens offendere pervenerit ad actum percuxionis jnferende et dummodo jncontinenti et cum moderamine statuti. Et si quis in aliquo predictorum casuum modum percussionis vel repercussionis aut offensionis excesserit puniatur de excessu et pro excessu percussionis et repercussionis vel offensionis arbitrio Vicarij dummodo pena non possit maior sed minor imponj quam simpliciter et non ad offensam percussisset vel offendisset vel repercussisset et de excessu etiam stetur provisioni et arbitrio dicti domini Vicarij considerata in predictis conditione et qualitate personarum pecussionibus et offensionibus.
De membrorum abscintione vel mutilatione (R.ca) lviij
Si quis alicui aliud membrum corporis abscinderit vel mutilaverit puniatur penis inferius declaratis videlicet pro uno oculo extracto vel cecato in Centum libris cortonensibus puniatur et pro duobus eiusdem persone in trecentis libris cortonensibus puniatur et nichilhominus teneatur qui ambobus oculis quemcunque cecaverit alimenta cecato prestare toto tempore vite cecati, pro naso vero clure (sic) brachio pede vel manu abscissis ita quod a corpore separentur vel mutilatis in ducentis libris cortonensibus pro quolibet dictorum membrorum puniatur, pro auricula digito manus vel pedis in quinquaginta libris cortonensibus pro qualibet et quolibet puniatur. Et qui dictas comdempnationes vel alteram ipsarum ut supra distinguntur infra decem dies a die sententie late non solverit camerario communis in medio simili (?) puniatur.
De homicidio (R.ca) lviiij
Contra humanum homicidium facinus ... animadvertens hac lege (?) sancimus ut Si quis aliquem occiderit vel occidi fecerit amputationi (?) ,... ita quod deinde moriatur et capud a spatulis separetur debeat condempnari. Et si plures simul jntervenerint in homicidio commictendo unus tantum qui principalior fuerit dicta pena capitis pro homicidio puniatur. Et si de principaliori non appareret clare et aperte puniatur ut principalior ille qui verisimiles (sic) principalior videbitur considerata (?) fama (?), alijsque casibus (?) quibus principalior sit censendus. Ceteri vero condempnentur pro auxilio et favore ut infra in statuto de penis dantis auxilium vel favorem in mallefitijs continetur. qui vero pro pretio vel mercede homicidium commiserit sine redentione aliqua dicta pena capitis puniatur per primo per totam dictam terram de Ruga in Rugam ad caudam asinj detrahatur et trascinetur. Et si contumax fuerit perpetuo sit exbanditus de dicta terra et eius territorio et ipsius bona omnia publicentur communi dicte terre et sint communis et in communi deveniant et pro communi vendantur vel usufruantur et eadem pena capitis sine redemptione cum bonorum publicatione puniatur forensis qui occiderit aliquem ex habitatoribus dicte terre et eius territorij, pater vero occidens filium vel filius patrem vel matrem seu avum patruum vel fratrem carnalem vel maritus uxorem vel uxor maritum, servus sive vassallus vel famulus dominum dicta pena capitis puniatur, primo ipse ut supra per dictam terram ad caudam asinj vituperose trascinato et eius corpus intus dictam terram aliqualiter sepelliri non possit et bona sua publicentur ut supra.
De adulterijs et violentijs mulierum (R.ca) lx
Item Statuimus et ordinamus quod quicunque vim intulerit alicui mulieri nupte bone fame et eam carnaliter cognoverit violenter in CCCC libris denariorum cortonensium vice qualibet condempnetur et si viduam bone fame in CCC libris cortonensibus condempnetur communi (?) et dicte vidue condempnetur in decem libris. Et si mulieri virgini vim ut premictitur intulerit et eam carnaliter cognoverit in CC libris denariorum cortonensium vice qualibet condempnetur et teneatur eam dotare secundum (?) facultatem et qualitatem patrimonij. Salvo quod si ipsa de communi concordia et voluntate partium ceperit in uxorem non teneatur ad penam aliquam nec possit per dictam violentiam in aliquo condempnari. Et hoc locum habeat etiam in vidua. Et qui violentiam alicuj mulieri bone fame jntulerit vel eius domum jntraverit aut eam ceperit per personam vel ad alium eundem actum pervenerit causa personam violandi et carnaliter cognoscendi etiam si non cognoverit et suum conatum non perficerit in centum libris cortonensibus puniatur.
Quod uxor non recedat de domo viri et de pena
receptantium ipsam (R.ca) lxj
Volumus uxores ... stare et morari et habitare cum maritis eorum Et non recedere ... ab eis vel de domo habitationis ipsorum et nullus talem uxorem retineat vel receptet contra voluntatem mariti suj. Et uxor contrafaciens in centum sollis cortonensibus vice qualibet puniatur et receptans sive retinens eam contra voluntatem mariti suj in decem libris cortonensibus vice qualibet puniatur ... filius vel filia ... possit receptare et retinere ... et discretum videbitur convenire sine aliqua pena causa tamen (?) receptationis et personis consideratis. Et ... arbitrio requisiti a marito debeant ipsam ... et marito remictere et non retinere contra mariti voluntatem recepta tamen ... ydonea cautione de non offendendo eydem mulieri si de ipso marito mulier dubitaret legitime si Vicario videbitur convenire. Et si ultra quam Vicario videbitur quis retinuerit puniatur (scritto due volte) pro quolibet et qualibet vice in decem libris cortonensibus Et nichilhominus uxorem remictat Marito sane. si quis in obprobrium vel iniuriam mariti receptaverit vel retinuerit uxorem alterius causa eam congnoscendy carnaliter ultra dictam penam receptationis pena adulterij secundum formam statuti debeat condempnari. Mariti quoque cum eorum uxoribus honeste morentur et vivant easque bene et caritative tractent ut non habeant materiam discedendy ab eis. Et qui habet uxorem non retineat concubinam vel amantiam in domo habitationis sue cum sua familia in qua cum sua uxore caste et honeste vivere debeat et morari et contrafaciens in vigintiquinque libris cortonensibus puniatur in quolibet predictorum vice qualibet. Excepto si uxor de voluntate patris seu consanguineorum suorum si pater (sic) non habeat vel ex alia causa legitima non morabitur cum viro quod tunc dictus maritus non teneatur ad penam sed debeat eam alimentare. Jpsa vero concubina stans cum viro uxoriter in dicta pena vigintiquinque librarum cortonensium puniatur. Si vero extra domus maritus retinuerit concubinam vel amantiam et probetur per quinque testes de fama convicinos quod (?) Sibi prestet alimenta et alia necessaria in decem libris cortonensibus puniatur.
De furtis et robarijs (R.ca) lxij
Latrones et fures tam nocturnos quam diuornos (sic) penis persequantur infrascriptis videlicet quod quicunque furtum commiserit rey valoris decem sollorum cortonensium vel minus in xl sollis cortonensibus puniatur et si a decem sollis supra usque in viginti sollis in quatuor libris cortonensibus puniatur. Si vero commiserit furtum ultra a viginti sollis usque in decem libris extimationis et valoris condempnetur in vigintiquinque libris cortonensibus. Et si fuerit factum furctum(sic) extimationis a decem libris supra usque in quinquaginta libris puniatur in Centum libris cortonensibus, si vero fuerit a quinquaginta libris supra cuiuscunque quantitatis vel extimationis condempnetur et puniatur pena dupli extimationis rey furate. Et in omnibus casibus supradictis privetur perpetuo furctum commictens ab omnj offitio communis et a testimonio ferendo. Et nichilhominus condempnetur talis furtum Commictens illi cuj furtum fiat ad Restitutionem rey furate vel eius extimationis Salvis statutis et ordinamentis tractantibus de penis dampnorum datorum ... in suis rebus casibus (?) et causis vendicent sibi locum ...
...Vicarij et Sex antepositorum dicte terre in Centum sollis cortonensibus vice qualibet puniatur. Et jn restitutione et reparatione rey et operis destructe. Gallinarum et Columbarum et similium furta puniantur arbitrio domini Vicarij considerata qualitate et quantitate talis furcti, non possit tamen excedere penam dicti furti quantitatem Centum sollorum nec minorem viginti sollorum inponere. Et etiam condampnet talem furem ad restitutionem talis furti dupli commissi. Si vero diversis temporibus plura quis furta commiserit puniatur in amputationem manus, quam possit redimere solvendo communi dicte terre penas jnfrascriptas secundum suprascriptas ... infra decem dies a die late sententie. Fures vero et latrones famosi et Robatores stradarum furcis laqueo suspendantur per gulam ita quod penitus moriantur et in duplum rerum furatarum seu furtive allatarum condempnentur.
De privatis carceribus (R.ca) lxiij
Si quis sine iusta causa violenter ceperit vel detinuerit contra eius voluntatem in aliquo loco aliquem aut aliquam per alium (?) captum faciatur (?) perceperit vel receptaverit in domo vel loco per alicuius temporis spatium puniatur in libris vigintiquinque cortonensibus. Si vero per unam diem detinuerit in triginta libris cortonensibus puniatur. Si vero per duas dies in quinquaginta libris. Si ultra duas dies detinuerit in CC libris cortonensibus puniatur. Et eadem pena puniatur quj aliquem puerum vel puellam vel aliquem cuiuscunque hetatis (sic) ceperit et per aliquod temporis spatium detinuerit causa faciendi ipsum captivum redimi in CCC libris cortonensibus et ad restitutionem illius quod de tali captivo receperit. Et hoc non jntelligatur in eo quj ceperit vel detinuerit mulierem causa eam carnaliter cognoscendy cuius pena supraposita est in capitulo de adulterijs. Et predicta non vendicent sibi locum in familiaribus et domesticis suis nec jn furiosis qui comode detineri possint de licentia Vicarij per consanguineos suos.
De falsis et falsariorum penis (R.ca) lxiiij
Ad falsariorum nefandam perfidam (sic) reprimendam hac lege falsariorum preservatrice Sancimus quod si quis in forma publica jstrumentum fecerit vel fieri fecerit vel in jstrumento publico seu (?) in statuto Communis aut in actis publicis aliquam fecerit vel fieri fecerit vel conceperit falsitatem amputetur sibi dextera manus ita quod a brachio separetur nisi infra quindecim dies a die sententie computande .CC. libras cortonenses solverit et dicte (?) ... et jstrumentum nullius sit efficatie. Et qui illud fecerit de cetero non possit exercere artem seu offitium notariatus. Et qui tale jstrumentum in judicio produxerit (?) vel usus fuerit in Centum libris cortonensibus puniatur pro quolibet et qualibet vice. Si quis vero fecerit vel fieri fecerit falsam scripturam privatam in lectionem alterius et nocere posset in viginti libris cortonensibus puniatur. Testis vero falsus et qui eum jnduxerit in quinquaginta libris cortonensibus puniatur, quas si a die sententie late infra decem dies non solverit amputetur sibi lingua ita quod pars anterior lingue ab altera (?) separetur. Et qui plures falsos jnduxerit testes dicta pena ... puniatur ... facientur de aliquo accusam vel denumptiam de falsitate vel prodictione et eam accusam vel denumptiam non probaverit in eadem pena qua veniret condempnandus accusatus si probaretur ex eadem stantia (sic, per “sententia”) et processu et in eadem sententia absolutoria de reo fienda debeat condempnari. Item qui in Judicio falsum fecerit juramentum et fuerit contra ipsum reprobatum puniatur in Centum sollis cortonensibus qualibet vice. Et Si quis autem in judicio negaverit filiationem seu paternitatem vel nomen alicuius vel notariatus vel auctoritatem vel mortuum (?) vel potestarie offitium vel dingnitatem alicuius si probetur contra negantem puniatur negans in decem libris cortonensibus vice qualibet. Qui vero negaverit apodissam sua manu factam et de ea probetur per comparationem licterarum nisi (?) scribat quod facere cogatur vel per alias inditias et probationes probatum fuerit ipsum falsum dississe (sic) condempnetur in vigintiquinque libris cortonensibus. Castallus vero qui falsam fecerit relationem in aliqua Civili vel Criminali causa in decem libris cortonensibus puniatur et ab ascissione lingue. Monetarum quoque falsatores adulteratores fabricatores nec non eos qui talem monetam fecerunt fabricari vel fieri et qui eam scienter expendiderit prosequentes Sancimus ut qui fecerit vel fieri fecerit monetam falsam flammarum accensionibus ingnis mancipetur et concremetur ita quod penitus moriatur. Qui vero falsam monetam auream vel argenteam a tribus libris supra Scienter expendiderit in decem libris cortonensibus puniatur. Si vero a tribus libris infra Scienter expendiderit in Centum sollis cortonensibus puniatur considerata persone conditione expendentis. Et qui monetam bonam et Rectam contuderit seu raserit aut scienter et malitiose diminuerit in decem libris cortonensibus puniatur vice qualibet et quod singulis duobus mensibus Vicarius jnquirere teneatur contra delinquentes in premissis ad penam decem librarum cortonensium.
De penis proditorum conspirantium contra statum communis
(R.ca) lxv
Si quis suadente diabolico prodiderit vel prodere actentaverit prefatam terram colliscipionis vel aliquam ipsius portam vel fortillitiam aut tractaverit cospiraverit presumpserit vel comminaverit cum aliquo vel aliquibus publice vel occulte ut dictam terram vel aliquod ex eius fortellitijs per aliquem vel aliquods (sic) jnnimicos rebelles vel adversarios Sancte Romane Ecclesie et communis dicte terre aut ipsius Communis violenter aut proditorie occupetur ad mortem cum pubblicatione omnium bonorum ad arbitrium domini Vicarij dicte terre severissime puniatur ita quod moriatur. Et quod plene (?)... punitio alijs transeat in exemplum et quod nullus audeat dictam terram offendere aut contra eius quietem aliquid moliri vel etiam actentare. Et quod nullus habitator dicte terre vel eius territorij Audeat conducere aut veniri facere ad dictam terram vel eius territorium pedester vel equester aliquam gentem vel aliquos homines armatos vel inhermes contra statum Ecclesiasticum et communis dicte terre. Et qui contrafecerit similj pena puniatur et nullus audeat vel presumat tirandicare dictam terram vel eius dominium esurpare quoquo modo vel ingeni(os)e (?) aut ordine vel ... se vel alium eligi facere in dominum et tirandum dicte terre. Et qui contrafecerit pena predicta Similiter puniatur.
De pena facentium Rumorem et tumultum in dicta terra
(R.ca) lxvj
Ut terra Colliscipionis in quiete et pace perducet (?) et sine scandulo requiescat Salubriter Ordinamus ut nemo audeat tumultum facere aut elevare in dicta terra vel per ipsam terram seditiose currere vel elevare ad arma vel alio inlicito modo discurrere per ipsam terram aut aliquid facere per quod tumultum oriatur vel perturbetur aut turbari possit statum pacificum dicte terre et qui contrafecerit in libris centum cortonensibus puniatur. Et si contigneret, quod deus advertat, aliquem tumultum vel scandalum oriri (?) vel fieri in dicta terra nullus debeat accedere vel trahere ad dictum tumultum dando sibi auxilium consilium vel favorem dicto vel facto sed stare quiete ad domum sue habitationis vel in suam conviciniam (?) Et qui contrafecerit in centum libris cortonensibus puniatur. Exceptis Juratis et conestabilibus qui trahere (?) tenentur et possunt secundum formam statutorum. Et nullus audeat vel presumat contra statum pacificum dicte terre se armare Seu incastellare domum vel portam vel aliam fortillitiam seu alium locum et qui contrafecerit in .CC. libris cortonensibus condempnetur. Jtem nullus audeat vel presumat in dicta terra vel eius territorio vel districtu facere jura conventiculam vel congregationem hominum aliqua ratione vel causa sine expressa licentia petita et concessa a dominis Sex de qua licentia publice costet per scripturam manu notarij reformationum. Et nullus in tali jura vel conventicula seu hominum congregatione debeat jnteresse vel stare vel eam sequi et contrafaciens in libris centum cortonensibus puniatur.
De penis dantium alicuj auxilium consilium vel favorem
in mallefitijs (R.ca) lxvij
Quicunque alicui in aliquo mallefitio dederit auxilium consilium vel favorem puniatur prout inferius declarabitur et quidem qui dederit auxilium vel favorem in homicidio commictendo assotiando homicidam in Centum libris cortonensibus puniatur. Et si assotiaverit percuxerit acceperit vel tenuerit aliquem qui fuerit occisus vel occidens facilius illum occidat in .CC. libris cortonensibus puniatur. Si vero solum verbum auxilium dederit dicendo homicide ‘dagli’ vel aliter exortando in centum libris cortonensibus puniatur, qui vero in alijs quibuscunque mallefitijs iniurijs vel offensionibus alicui prestiterit seu dederit auxilium vel favorem alicui contra aliquem puniatur in media pena qua principalis delinquens venerit puniendo per formam statuti. Si vero quis dederit auxilium vel favorem ut furtum commictatur de aliquo puero vel puella vel alia persona ut redimatur puniatur in libris quinquaginta cortonensbus.
De preliando aut prelium aliquod faciendo (R.ca) lxviij
Quia Ludus noxius est in culpa et non debet tollerari ludus ex quo crimina oriuntur hoc Salubriter censetur statuto quod nullus puer (?) debeat (?) prelium aliquod jncipere Ordinare vel facere nec etiam jnteresse. prelium autem jntelligatur si lapides projciuntur et homines armati in platea vel aliby fuerint ... Et qui fuerit talis prelij jnceptor in quinquaginta libris cortonensibus puniatur Et quj in prelio aliquod accesserit vel jnterfuerit aut repertus in eo fuerit in libris vigntiquinque cortonensibus puniatur et nihilhominus de omnibus jniurijs offensis percussionibus vulneribus homicidijs (?) et quibuscunque mallefitijs seu delictis in prelio commissis puniatur commictens seu delinquens pena vel penis in statuto contentis et ordinatis ... alicui commissi. Et qui alicui preliando aliquod jntulerit seu fecerit dampnum jn tegulis (?) vel rebus alijs compellatur dampnum emendare ipsi damnum passo Et ad eius petitionem et stetur tam de persona dampnum dante quam de ipso dampno et eius extimatione dicto et sacramento conquerentis et si non appareret de persona dampnum dante illum emendet jnceptor prelij et nullus causa prelij in suam domum aliquem jntrare permictat quod (?) de domo vel alio eius edifitio lapides vel aliquo aliud proiceat et contrafaciens pena Similj puniatur. Et predicta non jntelligantur de prelio quod fieret causa turbandi statum dicte terre acto contra honorem et statum communis predicti et Sancte Romane Ecclesie jn quibus casibus et cuilibet eorum conmictens sujs penis gravioribus et sevioribus (sic) puniatur. Qui vero arcum seu balistam in prelio seu Rissa portaverit ultra alias penas de ipsa portatione in centum sollis cortonensibus puniatur. Si vero balistraverit et percusserit in quinquaginta libris cortonensibus puniatur.
Ex quibus casibus pene mallefitiorum duplicentur et agreghentur (sic)
vel minuentur (R.ca) lxviiij
Cum ex qualitate et condictione persone nec non loci tempore atque cause mallefitiorum censeatur atrocius et veniet pena gravior jnponenda hac discreta lege Sancimus quod in omnibus et singulis mallefitijs jniurijs et excessibus illatis seu commissis dicto vel facto in aliquem sex antepositorum dum essent in offitio et de dicto offitio vel in personam domini Vicarij tempore eius offitij vel tempore Sindicatus vel tempore accessus vel recessus ipsius domini Vicarij pene quatruplicentur et pena quatruplicy puniantur qui contra ipsum delinquerit (sic) aut offenderit Salvo quod pro homicidio commisso in aliquem predictorum per aliquem qui non sit de numero dictorum Sex puniatur commictens pena capitis sine aliqua redentione et cum bonorum publicatione. Jtem Si quis offenderit aliquem ex offitialibus vel familia dicti dominj Vicarij vel Camerarium communis vel eius notarium vel notarium reformationum vel aliquem ipsorum dictis temporibus vel in aliquo dictorum tempore pena duplici puniatur que in statuto continetur. Ratione quoque locorum aumentetur pena ut infra declaratum, videlicet quod de mallefitijs jniurijs et offensibus verbo vel facto commissis in palatio communis et domo Sex antepositorum dicte terre eorum residentie vel aliquo eorum pena in quolibet et pro quolibet Mallefitio jniuria vel offensa in dictis locis in ipsorum aliquo commisso vel commissis pena debeat duplicari Salvo quod in producendis falsa jnstrumenta seu ... falsa scriptura vel falso teste quod ratione loci pena non debeat augeri. Si vero commicteretur in aliqua Ecclesiarum dicte terre vel etiam extra dictas ecclesias in eundo et redeundo quando presbiteri et clerici dicte terre vadunt ad processionem letanias et divina euntes (?) et dicentes ut est consuetum aut commicteretur in aliqua Ecclesia territorij et distriptus dicte terre vel in palatio habitationis domini Vicarij et Sex antepositorum dicte terre vel prope (?) per Sex pedalia ad pedale communis dicte terre vel commicteretur contra aliquem euntem vel stantem cum mortuo in contrada domus (?) mortui vel quando itur (?) ... ad Ecclesiam vel redditur duplicetur pena in omnibus et singulis casibus scriptis ... duplicetur pena communi solvenda in pacem frangentibus (?) Et duplicetur pena que (?) inponi debet pro delicto seu mallefitio per ipsum commisso et nichilhominus in eadem ... parti cui fregerit pacem vel eius heredy in pena in contractu pacis apposita vel conventa. Et hoc jntelligatur ... pena in contractu apposita veniat exigenda quando fregit ille qui stipulat.. fuerit et ille Jntelligatur pacem frangnere cuius pater vel filius vel nepos vel patruus offenserit illum cum quo pax facta fuerit vel eius patrem fratrem vel filium vel nepotem ex paterna linea descendentes seu descendentem et non jntelligatur pax fracta per verba jniuriosa. Jtem duplicetur pena in mallefitijs que commicterentur tempore militie alicuius vel in vigilia vel festo Sancte Marie de mense Agusti vel in festo Sancti Nicolay Et una die post dictum festum Sancti Nicolay et in festivitatibus nativitatis dominj et pasce resurrectionis et in ipsarum festivitatum vigelijs (sic) et octavis. Jtem jn furtis et alijs mallefitijs commissis tempore ingnis in domo vel convicina ubi esset ingnis seu incendium exortum et in mallefitijs et offensis dicto tempore illatis vel commissis in personis trahentium vel euntium ad jngnem seu ad locum ingnis vel aliquo ipsorum pena duplicetur in dictis casibus et quolibet eorum. Duplicetur quoque in omnibs et singulis mallefitijs de nocte commissis et nox jntelligatur a sono campane palatij Vicarij que pulsatur de sero ut custodes vadant ad loca eis deputata usque ad sonum campane dicti palatij que pulsatur de mane vel in Ecclesijs ad ave maria ubi campana palatij non pulsatur. Triplicetur quoque pena quando aliquis sumeret vindictam de jniuria Sibi illata in alterius personam quam offensoris Et jntelligatur sumere vindictam si offenderet patrem filium fratrem nepotem vel alium congnunctum offensoris usque ad tertium gradum ex utroque parente (sic) et ex consanguinitate et affinitate usque ad tertium gradum que pene triplicate non jntelligantur etiam sumente vendictam contra assotiatorem offensoris. Duplicetur quoque pena jn percussionibus atrociter factis et illatis cum quatrellecto stocchecto bordone seu pallucta cuiuscunque generis metalli. Si vero Occiserit capite puniatur et bona eius ipso facto confischentur communi. Item duplicetur pena contra forenses offendentes aliquem habitatorem dicte terre vel eius territorij in quocunque genere offense et in quocunque mallefitio et loco et quod talis forensis possit per offensum vel alium aut alios de dicta terra capi et duci ac in fortiam communis micti asque (sic) pena et banno. Et si forensis forensem offenderet puniatur pro quolibet genere offense et cuiuscunque mallefitij ea pena qua puniretur jncola dicte terre offendens alium jncolam ipsius. Et Si quis vero de dicta terra percusserit seu offenderit quomodocunque alquem forensem quod detineri vel condempnari non possit nisi tantum in ea pena in qua puniretur vel condempnaretur offensus si aliquem de dicta terra offenderet in terra seu loco unde est secundum formam statuti et ordinamentorum ipsius loci unde erit offensus seu ubi habitat. Quod statutum Vicarius dicte terre servare teneatur ad penam vigintiquinque librarum cortonensium statuto supra vel infra posito non obstante. In omni quoque mallefitio excessu et delicto de quo contra aliquem proceditur et pro quo pena pecuniaria principaliter vel a secundario venit inponenda per statutum diminuatur quarta pars pene jnponende cuilibet sponte confitenti dummodo ante publicationem testium confiteatur mallefitium vel delictum seu excessum de quo proceditur excepto quod in homicidio et vulneribus atrocibus et vituperabilibus vel cum cicatrice et mutilatione vel jncisione alicuius membri. Et excepto in blasfemantibus deum et Sanctos et jurantibus inlicite. Item diminuatur medietas pene jnponende causa cuiuscunque injurie offense aut mallefitij vel delicti commissi ... aliquem ... pacis fuerit inter offensum vel eius heredes et offensorem dummodo ... principalis pars et non per procuratorem vel alium et dum inde fiat puplicum (sic) jnstrumentum ... in predictis capitulis et ... eorum predictorum pena mallefitij commissi non possit quatruplicari triplicari duplicari si plures concurserint propter quam (?) veniat pena quatruplicata triplicata ...
De sententijs condempnationibus non (lacuna) obmisse (R.ca lxviiij)
Ex quo mallefitium de quo processum et ... (lacuna) testes vel alias probationes Teneatur Vicarius infra ... (lacuna) (pro)cessum vel sententiam condempnatoriam diffinire et reum pena debita comdempnare non obstante sollempnitate aliqua obmissa nisi se legitime defenderit (?) et si contigneret in accusa denumptia aut jnquisitione aliquod mallefitium cum aliquibus qualitatibus deduci et fuerit probatum delictum seu mallefitium Simpliciter et non qualitas adiecta possit eodem processu et in eisdem actis fieri condempnatio pro delicto Simpliciter probato in pena pro tali mallefitio Simplici per formam statuti ordinata. Et non vitietur talis sententia vel condempnatio ex defectu qualitatis non probate etiam si talis qualitas habeat alterare delictum.
De blasfemantibus deum et Sanctos inhoneste jurantibus (R.ca) lxxj
Petulantiam lingue contra divinum munere vel eius matrem aut alium eius Sanctum furore diabolyco temere lacescentem refrenare volentes Statuimus quod quj deum vel eius matrem Virginem Mariam aliquo blasfemie genere blasfemaverit vel turpia aut vituperabilia verba inhoneste protulerit contra eum vel eam videlicet maledicendo deum et Beatam Mariam Virginem in decem libris cortonensibus vice qualibet puniatur. Si quis vero maledixerit Sanctum Nicolaum sub cuius protectione et defensione ex spetiali devotione dictam terram colliscipionis et ipsius jncole gubernantur atque gloriosissimum Sanctum Johannem bactistam in eius festo dictam terram per Sanctissimum in Xpo patrem et dominum Nostrum dominum gregorium divina providentia papam xj ab omni potestate dominio tirapnide et superioritate Communis et populi Civitatis Narnie fuit exenptam et penitus liberatam ut de ipsius Exenptionem et liberationem plenissime patet per audenticum (sic) privilegium communi et hominibus dicte terre benigne et gratiose concessum, in libris decem cortonensibus vice qualibet puniatur. Et Vicarius faciat tales maledicentes deum Virginem Mariam vel Sanctum Nicolaum vel Sanctum Johannem Bactistam ab ecclesia Sancti Nicolay dicte terre usque ad Ecclesiam Sancte Marie de dicto ... forficulam seu mordacchiam de ferro vel de lingno in lingua ... penitus deportare. Et qui penas predictas seu aliquam ipsarum qua ... infra decem dies a die sententie computandos non solverit per totam dictam terram debeat publice fustigari et fustigatus Saltim per decem dies in carcere teneatur. Si quis vero alios Sanctos et Sanctas dey vel aliquem ipsorum maledixerit in Centum sollis cortonensibus vice qualibet puniatur. Si vero alio modo Blasfemaverit vel turpia verba dixerit de eiusdem deo Beata Virgine Maria Sancto Nicolao Sancto Johanne et omnium aliorum Sanctorum et Sanctarum dey videlicet dicendo ad onta vel ad despectum vel per lu rendegato vel per lu sconficto et ... Similia in quatraginta sollis cortonensibus vice qualibet puniatur.
De turbata possessione et molestatione tenute (R.ca) lxxij
Nullus tante audacie vel temeritatis existat qui auctoritate propria (lacuna) ... (posse)ssionem vel tenutam occupet vel jnvadat aut violenter jniuste...
... possessione vel temuta. Et qui contrafecerit puniatur penis ... Equidem (?) qui possessionem alicuius rey inmobilis vel tenutam contra voluntatem possedentis (sic) vel tenentis jntraverit possessorem sua possessione et tenuta spoliaverit vel de possessione eiecerit, si quidem cum armis in quatraginta libris si vero sine armis in vigintiquinque libris cortonensibus et expulso seu expoliato ad relassationem et reintegrationem possessionis jntrator (?) seu spoliator temerarius puniatur et condempnetur qui vero contra eius voluntatem aliquem in aliqua eius possessione alicuius rey ... molestaverit et jnquietaverit aut turbaverit arando potando intrando (?) vel actum alium turbationis seu jnquietationis vel molestationis faciendo in possessione rey immobilis ... per alium possessa vel detenta in decem libris cortonensibus vice qualibet condempnetur Et ... Sibi Silentium per curiam (?) ut ulterius non molestet sed Si quis aliquem privaverit vel spoliaverit inlicito modo possessione vel tenuta rey mobilis vel se moventis in centum sollis cortonensibus communi et in restitutionj possessionis dicte rey mobilis possessori condempnetur. Quj autem alicuius rey possessionem voluerit adprehendere vel jntrare hoc non audeat facere sine licentia Vicarij et Curie dicte terre vel possessoris vel retentoris rey possidentis vel retinentis dictam rem non vy vel clam tempore (?) quo de eius licentia jntrarerur vel apprehenderetur talis rey possessio. Et si aliter vel alio modo aliqua apprehenderetur possessio violenta presumatur. Nec pati volumus quemcunque posse alicuj dare vel concedere licentiam jntrandy vel apprehendendi vel etiam turbandi possessionem alicuius rey qua ipse tempore jntroytus et licentie date non habeat penes se sed est penes tertium etiam si in jure dominj vel quasi res pertineat (?) ad eum sed coram Vicario et Curia intentet jus suum prout jura vel statuti (?) ... violenter censeatur possessor et possessionis ... prout superius est distintum. Si autem compulerit aliquem per vim metum vel dolum ad se (?) obligandum confitendum promictendum vel ...renumptiationem vel pactum aut conventionem ... in quinquaginta libris cortonensibus condempnetur et contractus et quicquid sic actum esset ... nullum et nullius momenti. Et nichillhominus ... quod sibi computaret vel extimaret ex tali ...
De occupationibus et adprehensionibus viarum privatarum vel
vicinalium et terminorum admoventibus (R.ca) lxxiij
Nullus viam vicinalem vel privatam apprehendat vel occupet aut occupatam vel ... contra voluntatem vicinorum jus habentium et qui apprehendi fecerit vel incomberaverit vel occupaverit debeat ipsam dimictere in pristinum statum et debet eam (?) ... discommerare et ... ad mandatum dominj Vicarij vel viariorum et contrafaciens vel non parens in quatraginta sollis cortonensibus puniatur et nichihominus viam relapset in pristinum statum ... Et nullus faciat viam per possessionem alicuius et contrafaciens in quatraginta sollis cortonensibus puniatur. Qui terminum vel ... existentem inter possessiones vicinorum admoverit vel emerserit seu mutaverit vel aliquid novj (?) fecerit ...inter convicinos ... puniatur pro quolibet termino vice qualibet in ... decem libris cortonensibus et terminus ... Et de omnibus ... violentijs contentis possit Vicarius et debeat procedere summarie de facto et de plano sine strepitu et figura judicij abmotis subterfugijs et frustatorijs (?) exceptionibus juris medullam et rey veritatem solummodo jnspecturus. Et possit sententiam in dictis casibus et quolibet eorum in libello et in eadem stantia (sic, per “sententia”) et judicio simul concurrere jntentari cognosci et diffiniri civiliter et criminaliter et unum reliquo non preiudicet.
De Viis et alijs locis publicis apprehensis vel occupatis et de
jnmunditijs non ponendis in eis (R.ca) lxxiiij
Nullus apprehendat vel usurpet aut auferat de vijs carbonarijs plateis terris Silvis vel alijs rebus communis vel ipsa (?) aliqua et contrafaciens in quatruplo seu extimatione quatrupli eius quod apprehendiderit vel usurpaverit seu abstulerit et ad relapsationem usurpati apprehensi vel ablati summarie de plano sine strepitu et figura judicij per Vicarium dicte terre condempnetur et nullus occupet et incomeret aliquibus rebus aliquam viam carbonariam pontem vel plateam publicam et contrafaciens in decem sollis cortonensibus puniatur. Et rem seu res quibus incomoraverit vel occupaverit elevare compellatur. Et nullus faciat vel prohiciat aut ponat aliquam inmunditiam vel rem turpem aut infra pontes dicte terre vel incomeret in aliqua carbonaria dicte terre via vel platea publica et contrafaciens in sollis decem cortonensibus puniatur Et rem turpem positam vel proiectam elevare et locum mundare teneatur. Et quilibet quolibet mense purget et mundet viam publicam ante domum suam et inde elevet et tergat omnem jnmunditiam et rem turpem ad penam decem sollorum cortonensium qualibet vice. Et quod Si quis habet aliquam possessionem in qua (?) habeat viam per quam ad ipsam comode ire possit quod Vicarius dicte terre ... unde faciat viam a vicinis suis comode unde minus dampnum faciat pro justo et competenti pretio secundum extimationem Sensaliun vel ... summarie et de facto sine libello et sine strepitu et figura judicij omnj appellatione et exceptione et recursu remotis. Et hoc Vicarius fieri faciat ad petitionem cuiuslibet petentis et ad penam decem librarum cortonensium de suo Salario. Et si ille cuius fuerit possessio per quam peteretur (?) dicta via pro dicto pretio declarando per dictos sensales dare noluerit quod Vicarius dicte terre statim asque (sic) aliquo pretio petenti adiudicet dictam viam. Et nichilhominus puniat dictum recusantem de facto summarie omnj appellatione et recursu remotis in quatraginta sollis cortonensibus et dicta (via) ajudicata ut premittitur per dictum Vicarium ... cum pleno jure sit dicti petentis Cuj ajudicabitur et eius heredibus et successoribus in perpetuum. Et predicta omnia cum pleno effectu dictus Vicarius teneatur et debeat executionj mandare infra octo dies a die petitionis predicte ad penam decem librarum cortonensium que de facto auferatur ab eo ad petitionem cuiuslibet petentis per Sindicum (?) tempore Sindicatus. Jtem nullus fodat vel alium ... faciat in ... arbore circuitus dicte terre vel versus ... dicte terre et contrafaciens in decem ... cortonensibus puniatur Et quilibet possit contrafacientes accusare et credatur ey cum uno teste. Jtem Vicarius vel eius Notarius seu ... vadat rimando ... tam in ipsa terra quam etiam extra terram vias et ubi expedit refici et reactari faciat et si negligens fuerit in decem libris cortonensibus puniatur. Et teneatur dictus Vicarius de omnibus et singulis in hoc capitulo contentis jnquirere et condempnare culpabiles et procedere in predictis sumarie et de plano sine strepitu et figura judicij. Et si negligens fuerit in libris decem cortonensibus condempnetur quam jnquisitionem facere debeat ad penam predictam post publicationem presentium statutorum per decem dies dando terminum eisdem et cuilibet ipsorum qui occupatam viam tenent plus vel minus prout videbitur dicto Vicario. Et predicta bandiri faciat post dictam publicationem quod quilibet tenet viam occupatam debeat sgommorare (sic) infra terminum in dicto bando statuendum.
De aquis et aquatorijs communis (R.ca) lxxv
Aquatoria communis sint absolute sine nullo occupamento seu alicuius rey incomorate. Item quod aqua per suum solitum et debitum cursum labatur Et hoc ad petitionem cuiuscunque cui jnteresset qui dictum solitum aque cursus jnpediret in quatraginta sollis cortonensibus vice qualibet puniatur. Et nullus jnpediat cursum solitum vie aque pluvie per proiectionem immunditie vel alterius rey vel alio modo contrafaciens vero in viginti sollis cortonensibus vice qualibet puniatur. Et ponantur per Vicarium dicte terre aliqui custodes secreti qui denunptient contrafacientes et credatur tali custodi cum juramento et habeant dimidiam partem pene et teneantur secreti et Vicarius dicte terre teneatur et debeat de omnibus et singulis contentis supra proximio (sic) capitulo de vijs et de contentis in presenti capitulo per se eiusque offitialem sollicite jnquirere et procedere et condempnare culpabiles et omnia facere et fieri facere que in predictis capitulis et ipsorum quolibet continetur sumarie et de plano sine strepitu et figura judicij ad penam decem librarum cortonensium ubi alia non esset pena per aliquem capitulum terminata.
Quod nullus conveniat vel Citari faciat habitatorem dicte terre
ad aliquam curiam vel judicem extra jurisdictionem communis dicte terre
et de nolentibus in curia seculari respondere (R.ca) lxxvj
Ad Conservationem et Roborationem honoris et jurisdictionis communis dicte terre colliscipionis hac lege Sancimus quod nullus jncola seu habitator terre iam dicte audeat convenire extrahere vel etiam Citari facere aliquem jncolam seu habitatorem terre prefate et eius territorij jn Civili vel criminali negotio seu causa extra jurisdictionem et secularem Curiam dicte terre vel coram aliquo alio judice vel rectore communis supradicti. Et laycus contrafaciens in vigintiquinque libris cortonensibus dampnetur vel ipso facto sine aliquo processu solvere communi cogatur nisi per modum appellationis vel recursus ad dominum predictum vel eius Curiam et auditorem in quibus casibus possit unusquisque appellare recurrere et alium seu alios Citari facere sine pena. Quilibet alius quam laycus contrafaciens cogatur et adgravetur ... quocunque modo et via Vicario placuerit ut a predictis se abstineat ... Et propter ea Vicarius teneatur prohibere et vetare laboratoribus terrarum et possessionum quarumcunque (?) ... contrafacientibus laborare eorum terras et possessiones vel eas conductionis et enphiteusim (?) vel alio titulo conducere vel accipere et propterea multare et condempnare contrafacientem et penas quas voluerit Vicarius exigere a non pacentibus (?) sibi. Et nichilominus teneatur defendere talem terrigenam et habitatorem dicte terre conventum vel tractum sive citatum extra curiam dicte terre expensis communis et sibi resarciri facere omne dampnum ab illo qui eum convenerit traxerit vel Citaverit ad ipsius conventi tracti vel citati requisitionem et voluntatem. Et quilibet tam in Civilj quam in criminali causa et casu teneatur respondere in judicio et seculari foro communis dicte terre et coram Vicario quando citaretur teneatur personaliter comparere. Et teneatur eum Vicarius cogere respondere nullo fori pretextu alterius privilegij exceptione vel allegato privilegio obstante. Et Si quis pro aliquo mallefitio jniuria vel offensa conventus accusatus denumptiatus vel jnquisitus voluerit coram dicto Vicario et curia dicte terre Respondere et non potuerit cogi de jure causa alicuius privilegij allegati per eum vel alium vel declinaverit forum secularem predictum Et si postea quandocunque fuerit qualitercunque offensus in personam vel rem ab offenso et a quocunque alio eius consanguineo dicti offensi usque in tertium gradum consanguinetatis (sic) vel affinitatis non possit Vicarius vel aliquis offitialis dicti communis de tali offensa cognoscere vel procedere nec offensorem jnquietare molestare vel in aliquo condempnare et Si quis esset Civiliter conventus coram dicto Vicario et curia dicte terre et per se vel alium recusaverit respondere pretextu privilegij prelibati (?) non audiatur nec Sibi in civili vel criminali jus reddatur in aliquo et teneatur Vicarius cuius forum declinaverit pretextu alicuius privilegij scribi facere in actis nomen et prenomen declinantis exceptione declinatoria obiecta Et privilegium inductum vel allegatum ac etiam licteras monitorias et cuiuscunque alterius continentis jnductas per declinatorem vel alium ex parte alicuius dominj vel capitulj que lictere per quemcunque jnducte vel presentate per ipsum reum contra quem procederetur presumantur jnducte ... et penas jncurrat. illud quoque Statuimus quod quilibet more et habitu laycali ... et vivens teneatur et compellatur in Civilibus et Criminalibus causis et negotijs et quibuscunque processibus respondere et dicto Vicario parere et obbedire et onera cuncta regalia (sic) et personalia et mista (?) in communi colliscipionis subire et facere et si talis alicuius privilegij pretextu se excusaverit exceperit aut forum declinaverit (?) in Civili vel criminali causa seu negotio aliud ipsum excusaverit vel licteras monitorias vel alterius continentie (?) ad jnpediendum Vicarium vel eius curiam ne contra talem procedat ...
... condempnetur vel ipso facto solvere cogatur Et ille talis qui declinaret vel contra predicta vel aliquod predictorum per se vel alium faceret, possit inpune offendi a quocunque in persona et rebus Et de cetero in Criminali vel Civili negotio vel aliquo actu non audiatur vel alius pro eo. que omnia et singula Vicarius observare teneatur ad penam decem librarum cortonensium. Et si dictus Vicarius occasione predicta vel propter predicta vel aliquod predictorum in aliquo per aliquem vel aliquos molestaretur vel contra eum procedaretur aut quoquo modo jnquietaretur debeat pro commune et expensis et laboribus dicti communis defendi ... et ab omnj molestia gravamine jnquietationj liberari et procurari per commune quia (?) liberetur. Jtem teneantur Sex antepositi et consiliarij dicte terre expensis dicti communis predicta facere et fieri facere et cum effectu executioni mandare ad penam Centum sollorum pro quolibet et qualibet vice. Jtem si contignerit licteras seu rogamina alicuius ... vel micti per aliquem domino Vicario vel Sex antepositis seu communis dicte terre in favorem alicuius condempnati vel condempnandi ut talis condempnatus vel condempnandus ... sententia seu condempnatio cassetur vel remictatur tales lictere vel rogamina non recipiantur nec legantur ne etiam de eis vel super eis aliqua fiat proposita (?) vel colloquium aut tractatus vel collatio aliqua. Et tam ille qui portaverit (?) quam ille pro quo seu in cuius favorem portaverit vel fuerit (?) ... predictis ... vel aliqua ipsarum in viginti libris cortonensibus ipso facto condempnetur. Et si Vicarius vel aliquis ex dictis Sex antepositis contrafecerit in decem libris cortonensibus puniatur.
De Armis (R.ca) lxxvij
Nullus portet secum vel supra se Arma vetita per dictam terram extra domum vel apotecam suam Et contrafaciens puniatur penis infra contentis videlicet qui fuerit jnventus per familiam domini Vicarij portare vel habere per dictam terram sviedum (sic) cum asta aut bordonem in baculo vel pubburolam (?) seu palloctam ferream vel cuiuscunque metalli vel quatrellectum seu stocchettum puniatur pro quolibet dictorum genere armorum in viginti sollis cortonensibus qui (?) Spada vero (?) vel cultello feritorio ... vel alio simili genere armorum offendibilium in decem sollis cortonensibus puniatur pro quolibet genere ... Et si portans vel deferens suprascripta arma vel aliquo genus ipsorum ut supra ... et fuerit roffianus retinens ... puniatur in duplo suprascriptarum penarum Et si dictus roffianus suportaverit (?) arma defendibilia vel aliquod genus ipsorum puniatur de quolibet genere armorum defendibilium in viginti sollis cortonensibus. Et quilibet possit eum accusare et habeat medietatem dicte pene. Et nullus possit se excusare vel defendere pretestu alicuius privilegij vel licentie sibi concesse, excipimus (?) de predictis omnium quj jrent vel venirent seu redirent extra vel citra dictam terram equester recto vel continuato jtinere portans vel habens crippellum (?) vel roncham penes se vel qui ... jret vel reddiret de foris pro factis suis sine malitia de quibus stetur descritionj (sic) et providentia dominj Vicarij utrum malitiose portaverit arma et puniendus sit vel non, consideratis conditione ... vel qualitate persone et causa (?). Et teneatur Vicarius qualibet die vel saltim ter in edomada jre vel ... per dictam terram ad rimandum per loca (?) ... Et de provisione et portatione armorum stetur et credatur ... unus de familia cum juramento de novo (?) prestando ... quicunque aufugerit (?) ... familia eadem pena decem sollorum puniatur. Si vero aufugerit (?) ... non teneatur ad penam et credatur ... familie. Et nullus portet aliquod genus armorum offendibilium in palatio domini Vicarij et Sex antepositorum dicte terre et contrafaciens vice qualibet pro quolibet armorum genere in viginti sollis cortonensibus condempnetur.
Quod nullus stet extra domum vel vadat per terram post tertium
sonum campane (R.ca) lxxviij
Nullus audeat de nocte (?) post tertium sonum Campane palatij Vicarij que de Sero pulsatur usque ad sonum dicte campane que pulsatur de mane stet foris extra domum sue habitationis vel vadat per dictam terram et qui contrafecerit in sollis quinque vice qualibet puniatur, quam penam etiam Vicarius sive suus notarius de facto auferry possit et solvi facere camerario communis predicti sine alio processu vel condempnatione inde fienda, Salvo quod quilibet bone fame etiam post tertium sonum Campane predicte possit per dictam terram jre et stare cum lumine vel ticzone yngnis cum quo lumine vel ticzone possint esse quatuor dmmodo bone fame et non plures qui sint a dicta pena jmunes si vero essent male fame non excusentur pretextu luminis arbitrio Vicarij puniantur ultra dictam penam. Et utrum tales sint bone fame vel male discritionj (sic) et arbitrio domini Vicarij stetur considerata conditione et qualitate persone, possit quoque quilibet bone fame inpune de nocte ante domum suam stare in Convicinia extra et prope domum sue habitationis saltim per viginti passus ad comunem passum dicte terre ex quocunque latere et parte vie et dicte domus. Sint quoque a dicta pena exclusi medici euntes ad jnfirmos et alij qui ex necessarie cause jrent cum presbiteris Medicis vel pro aliquibus alijs necessarijs pro jnfirmo de quibus etiam remaneat in descritione et arbitrio Vicarij Et multis Semper consideratis conditionibus et qualitatibus personarum et causis. Et qui fuerit de nocte repertus cum armis ducatur ad palatium etiam si dare voluerit fedeiuxores et auferantur ey arma et retineatur usque ad mane et postea relapsetur fideiuxoribus datis nisi ex alia causa veniret retinendus Salvo quod si esset persona nota et bone fame remaneat in discritione Vicarij vel eius notarij utrum sit ducendus vel relapssandus (sic). Jtem si quis post dictum Sonum fuerit jnventus in tabernda (sic) alicuius puniatur in sollis decem cortonensibus Et intantundem (sic) Tabernarius nisi ipse Tabernarius habitaverit ybidem et de omnibus et singulis stetur et credatur dicto et Relationj unius vel duorum de familia dominj Vicarij et omnes dictas penas possit dictus Vicarius vel eius Notarius et quilibet eorum contrafacientibus de facto exigere etiam sine aliquo processu aut condempnatione inde fienda.
De non proiciendo aquam putridam (R.ca) lxxviiij
Item Statuimus et Ordinamus quod nulla persona vendens pisces vel carnes nec aliqua persona undecunque fuerit (?) in contrada seu via in qua pisces seu carnes venduntur aquam vel aliam inmunditiam de ... dictorum piscium vel Sanguine ... vel de interioribus cuiuscunque bestie proiciat nec aliam çoczuram seu ... publicis jntus dictam terram ad penam quinque sollorum cortonensium pro quolibet et vice qualibet si contrafactum fuerit. Et de predictis credatur Relationi (?) denumptiantis et habeat ... partem pene ... et teneatur in secretum. Et Vicarius teneatur predicta facere bandiri jn principio suj offitij et repertos culpabiles de predictis debeat punire penis predictis et de facto auferre sine alio processu vel sententia ad penam Centum sollorum cortonensium de suo salario retinendorum et hoc locum habeat de qualibet alia jnmunditia.
De Luxoribus cum taxillis (R.ca) lxxx
Nullus in terra predicta vel eius territorio seu districtu in aliquo loco intus vel extra dictam terram ludat ad aliquem ludum taxillorum vel lumachectarum vel ad Riectas aut luxores ad predicta luda vel aliquod ipsorum scienter teneat vel receptet intus domum suam vel vineam vel possessionem aliam aut loco alio et contrafacientes vice qualibet in viginti sollis cortonensibus puniatur pro quolibet ipsorum. Et nullus ad dictum ludum aut dicti ludi causa alicui mutuet vel Sub aliquo quocunque nomine vel titulo contractus aliquo sibi obliget aut cum aliquo contrahat et contra faciens pena Simili puniatur Et talis contractus sit ipso jure nullus et pro nullo habeatur et de tali contractu nullum jus fiat Et nichilhominus Vicarius faciat cancellare omne jstrumentum inde confectum vel factum. Et quod contractus de tali causa factus sit probatio fame suffitiens consideratis condictionibus et qualitatibus Mutuantium vel aliter contrahentium prout discretionj et arbitrio Vicarij videbitur. Item nullus intus tabernam ludat ad aleas et contrafaciens eadem pena puniatur extra vero tabernam unicuique liceat ludere ad aleas sine pena diebus autem duobus ante festum Nativitatis domini et vij. diebus post dictum festum possit jnpune in dicta terra et eius territorio et ubique ludere cum taxillis de quibus omnibus et singulis teneatur et possit Vicarius jnquirere et procedere et condempnare culpabiles et stetur et credatur dicto et Relationj notarij vel alterius de familia dicti Vicarij cum juramento referentis de novo prestando et quilibet etiam possit accusare et denumptiare tam publice quam occulte et credatur Cuilibet accusanti vel denumptianti cum uno teste fidedigno et cum juramento denumptiatoris vel accusatoris et teneatur jn secreto dictus testis et denumptiatio et accusatio talis qui quidem jnquisiti accusati vel denumptiati prout superius est distintum reperti culpabiles de predictis vel aliquo predictorum puniantur per dictum dominum Vicarium pro quolibet contrafaciente accusato vel denumptiato et qualibet vice in decem sollis cortonensibus. Et dictus Vicarius teneatur et debeat de predictis omnibus et singulis Jnquirere et procedere et de quolibet predictorum quolibet mense et plus si ey videbitur et repertos culpabiles punire et condempnare penis superius declaratis ad penam Centum sollorum de suo Salario retinendorum.
Quod nullus vendat jus post litem motam (R.ca) lxxxj
Nullus post litem motam Alicui vendat trasferat aut aliquo nomine seu titulo cedat vel vendat (?) aut alligniet (?) aliquam actionem jus vel rem aliquam et nullus Recipiat vel acquirat aut acquirere vel recipere consensiat per se vel alium et qui contrafecerit in Centum sollis cortonensibus vice qualibet puniatur Et contractus ipso jure sit nullus. Idem juris esse volumus in venditionibus donationibus cessionibus seu alienationibus factis in preteritum per quemcunque contractum in Curia dicte terre post motam contra eum litem vel contraversiam (sic) super quacunque Re quantitate vel Jure Et quicunque Emptor donatarius Censionarius (sic) seu quicunque alius in quem facta appareret transactio vel acquisitio rerum vel jurium predictarum et super predictos exceperit allegaverit testes vel jnstrumenta produxerit seu super iam productis in preteritum super quocunque pendenti negotio instituerit seu prestiterit jpso facto per Vicarium puniatur et condempnetur sine aliquo processu in vigintiquinque libris cortonensibus Vicarius autem si predicta facere neglexerit pene Similj puniatur. Et hoc vendicent (sic) Sibi locum in preteritis presentibus et futuris et nullus terrigine (sic) dicte terre ab aliquo forense aliquod jus vel actionem contra aliquem jncolam dicte terre seu districtualem Et e converso nullus jncola vel districtualis ipsius terre cedat vel concedat aliquam actionem vel jus cuiuscunque rey vel cause alicui forensi contra aliquem de dicta terra, et contrafaciens in predictis in decem libris cortonensibus puniatur et contractus et quicquid actum esset contra predicta vel aliquod predictorum sit ipso jure nullius efficatie vel momenti.
De Receptatione exbanditorum (R.ca) lxxxij
Item Statuimus et Ordinamus quod nulla persona in dicta terra vel eius territorio et districtu Audeat vel presumat aliquem exbanditum vel condempnatum dicti communis pro mallefitio a vigintiquinque libris supra inclusive receptare in ipsorum vel alicuius ipsorum domibus vel cappandis (sic) vel sequi vel sotiare in aliquo loco dicte terre vel eius districtus aut consilium vel favorem eydem prestare per se vel alium publice vel occulte et contrafaciens in decem libris cortonensibus puniatur pro quolibet et qualibet vice, pro exbandito vero et condempnato a vigintiquinque libris infra contrafaciens in predictis vel aliquo predictorum in quatraginta sollis cortonensibus vicequalibet puniatur. Et pro exbandito et condempnato in persona vel membro cum redemptione vel sine redemptione pecuniaria in vigintiquinque libris cortonensibus vicequalibet condempnetur. Si vero quis aliquem ex rebellibus et condempnatis dicte terre in sua domo cappanda (sic) vel possessione scienter Receptaverit vel eydem aliquod auxilium consilium vel favorem dederit publice vel occulte in .CC. libris cortonensibus vicequalibet puniatur et quilibet possit supradictos exbanditos condempnatos ac etiam rebelles capere Et quilibet teneatur ad clamorem et Requisitionem cuiuscunque clamantis seu requirentis in pertinentijs et districtu dicte terre jre et trahere ad rumorem et sollicite persequi et capere dictos exbanditos et quemlibet eorum Ac etiam Rebelles et captos seu captum in dicti domini Vicarij et communis dicte terre fortiam deducere et presentare. Et Si quis contrafecerit seu predicta facere obmiserit Si talis capiendus esset exbanditus et condempnatus in persona vel membro cun redemptione pecuniaria vel sine in decem libris cortonensibus vice qualibet puniatur. Et Siquis caperet aliquem rebellem vel exbanditum personaliter de dicta terra et ipsum in fortiam dicti communis duxerit et Vicario dicte terre presentaverit habeat et habere debeat a dicto communi de pecunia et avere dicti communis quinquaginta libras (cortonenses) pro quolibet rebello quem caperent (sic) et presentaverit Vicario ut dictum est. Et Si (lacuna) aliter tantum esset exbanditus Siquis contrafecerit in predictis in Centum libris vicequalibet puniatur et nullus dicto vel facto prestet inpedimentum aliquod vel obstaculum (?) alicui volenti capere talem vel tales exbanditos et condempnatos et rebelles (lacuna) eorum et contrafaciens si talis capiendus esset condempnatus in persona vel membro (lacuna) libris supra in vigintiquinque libris cortonensibus vice qualibet puniatur et si a centum libris infra et a centum sollis supra esset exbanditus capiendus in centum sollis cortonensibus vice qualibet puniatur. persecutores vero et captores exbanditorum benefitijs et premijs debitis persequentes Statuimus quod quilibet tam de familia domini Vicarij quam quicunque alius possit capere exbanditum et condempnatum pro mallefitio. Et quicunque talem exbanditum et condempnatum ceperit et in fortiam dicti Vicarij et communis dicte terre duxerit et presentaverit habeat et habere debeat a communi dicte terre quartam partem condempnationis capti et presentati videlicet de eo qui cum effectu venerit in communi Et si foret talis captus et presentatus exbanditus in persona habeat talis captor et presentator vigintiquinque libras cortonenses et si in membro habeat centum sollos cortonenses. Salvo quod si in personam vel membrum posset redimi per solutionem alicuius quantitatis pecunie habeat in dicto casu quartam partem pecunie qua redimeretur et que solveret communi. Quia vero exbanditi et condempnati pro mallefitijs non merentur protectionem communis habere in Cuius contemptu delinquerunt et perseverant in contumacia non solvendo condempnationes eorum, hoc statuto providimus quod offendens aliquem exbanditum et condempnatum in persona vel membro vel a libris quinquaginta supra sit in munus (sic) ab omni pena dumtamen non occidat eum. Et si occiderit in centum libris cortonensibus dumtaxat condempnetur. Et qui offenderit exbanditum et condempnatum in quinquaginta libris et abinde infra et a decem libris supra inclusive nulla pena patiatur dumtamen non occidat vel mutilet membrum quod si talem exbanditum et condempnatum occiderit vel membrum eius mutilaverit pro homicidio in .CC. libris cortonensibus et pro mutilatione membri in media pena Statuti debeat condempnari; denique jnhibemus Vicario et eius curie tam in Civilibus quam in criminalibus causis et litibus redere jus vel audientiam dare talibus exbanditis et condempnatis pro mallefitio vel alicuj ipsorum nec etiam possit ex offitio vel alio modo jnquirere vel procedere contra offendentes eos vel aliquem ipsorum nisi de occisione vel membri mutilationem ut supra expressum est. Et nullus exbanditus et condempnatus pro mallefitio possit de cetero rebandiri vel eius condempnatio cassari tolli vel extingui aut quoquo modo liberari nisi per solutionem aut executionem condempnationis sue. Et non possit proponj contrarium aut dici consuli vel arengari in aliquo consilio et proponens vel arengans seu consulens in quinquaginta libris cortonensibus ipso facto per Vicarium condempnetur et proposita et dictum consultoris et quicquid in contrarium ageretur ipso jure sit nullum et nullius efficatie vel valoris. Et Vicarius in dictam penam jncidat si dictam penam non exigerit a contrafaciente vel si ipse propositam fecerit (?) vel fieri promicteret vel ... Et notarius reformationum talem ... in Centum sollis cortonensibus puniatur Salvo quod si contigneret contra ... exbanditis et condempnatis procedi per Vicarium dicte terre de ... et talis exbanditus et condempnatus contra quem procede.. ad se excusandum et defendendum de mallefitio de quo ... et secure venire et comparere coram Vicario et offitiali dicte terre. Et Vicarius teneatur tali exbandito seu alij petenti pro eo dare licentiam comparendi et standi in dicta terra usque ad publicationem processus et non ultra et talis exbanditus et condempnatus teneatur satisdare cum fideiussoribus de parendo mandatis Vicarij et de solvendo condempnationem fiendam occaxione mallefitij pro quo compareret. Et si procederetur de mallefitio pena mortis vel sanguine exigente debeat in carceribus detineri usque quo tales fuerit per sententiam condempnatoriam vel absolutoriam expeditus processus et reo absoluto relapssetur (sic) et libertati pristine restituatur. Et talis exbanditus et condempnatus qui sic compareret non possit ab aliquo jmpune offendi pendente tempore securitatis et licentie date et predicta licentia et securitas concedi possit et debeat per Vicarium dicte terre Et si et quando procederetur vere et Sine malitia et non ficte vel Simulate contra talem exbanditum et condempnatum et de tali fictione malitia et Simulatione sive causa vel denumptie Et an talis licentia sit danda vel neganda stetur discretionj et arbitrio Vicarij Et ut exbanditorum et condempnatorum scientia et memoria habeatur Volumus quod Vicarius dicte terre fieri faciat per notarium suum cum presentia prioris Sex antepositorum et cancellarij dicte terre unum Rotulum tempore suj regiminis in quo quantitates pene ac nomina exbanditorum et sententie condempnationum eorum et cuiusque eorum scribantur.
De carnibus et piscibus alijsque comestibilibus et Silvestribus
et avibus de terra non extrahendis (R.ca) lxxxiij
Item Statuimus et Ordinamus quod Siquis forensis apportaverit seu apportari fecerit ad dictam terram aliquam grassiam cuiuscunque generis debeat ipsam in dicta terra vendere Et non portare alio vel extrahere de dicta terra Excepto oleo caseo carnibus et piscibus Salatis unto et assungna quas si de extra districtu dicte terre ad ipsam terram ... (?) vendantur in platea dicti communis per ipsum apportantem dumtaxat et non alibi vel per alium ad penam viginti sollorum cortonensium pro quolibet et qualibet vice. Et nullus sotiet dictum venditorem vel Stet cum dicto venditore ad ipsos pisces vendendum vel se in aliquo intromictat de talium piscium venditione et contrafaciens pena suprascripta puniatur. Et Siquis denumptiaverit ipsum habeat medietatem dicte pene. Et Vicarius qui secundum denumptiationem procederet habeat medietatem dicte pene. Et teneatur hoc facere precunizari (sic) in principio suj offitij. Et nullus audeat pisces perusinos vel marsicanos vel pedelucanos (?) vel alios pisces forenses incottomare (?) vel emere causa incottomandi et revendendi pena quatraginta sollorum pro quolibet et vice qualibet. Aves vero quaglias lodulas turdos grues germanos palummellas Starnas Anetras Silvestres capriolos lepores et cetera Silvestria quilibet aperte et non coperte deferat ad dictam terram ita quod quilibet possit videre et dumtaxat in dicta terra vendantur et emantur publice et non occulte et non extra dictam terram sed in platea communis dicte terre vendantur et emantur et contrafaciens in predictis in decem sollis cortonensibus ... vice qualibet puniatur Et quilibet de familia Vicarij possit contrafacientes accusare ... et credatur sue Relationj et habeat medietatem dicte pene et quilibet possit denumptiare et accusare Et similiter habeat medietatem dicte pene ... cum apodissa de dicta terra ...
De beccharijs et macellarijs et alijs vendentibus Carnes salitas (sic)
et Similia (R.ca) lxxxiiij
Becchariorum genus hoc Statuto cohercentes Sancimus quod Beccharij et Macellarij teneantur continue habere et tenere bonas et puras carnes et eas et de eis vendere et dare pro pretio ordinando et ad Rectum pondus cuilibet ementi seu Emere volenti et qui non tenuerit et habuerit rectum pondus in quatraginta sollis cortonensibus vice qualibet puniatur. Et teneantur vendere et dare carnes Cuilibet volenti pro uno denario minus pro qualibet libra carnium eo pretio quo venderetur in Civitate Jnteramnis et Vicarius teneatur omnj edomoda mictere ad dictam Civitatem unum ex castallis dicti communis ad exquirendum de predictis et pro assectu dictarum carnium et contrafaciens in viginti sollis cortonensibus vice qualibet puniatur. Item quod dicti Macellarij non possint nec debeant ante bancha ubi habebunt carnes crastatinas habere carnes caprinas montoninas seu pecudinas ad penam decem sollorum cortonensium pro qualibet vice et quolibet contrafaciente et credatur Sacramento denumptiantis dummodo videatur domino Vicario quod talis accusator sit ydoneus et credatur Relationj offitialis dicti Vicarij que Relatio pro plena probatione habeatur. Et quod notarius dicti Vicarij possit jnquirere per apotecas in predictis et contrafacientes punire pena suprascripta Et credatur ut supra. Item quod predicti Macellarij in banca ubi haberent carnes carnes (ripetuto) porcinas non possint tenere carnes Scrofinas vel porchecte ad dictam penam decem sollorum quotiens contrafecerint Et credatur Sacramento denumptiantis vel Relationj notarij domini Vicarij. Item quod dicti Macellarij non jncidant testicolos nec a corpore separent de aliquibus Crastatis montonibus ante quam vendantur ad dictam penam vicequalibet et credatur ut supra. Item quod dicti Macellarij non possint nec debeant belancias ligatas tenere ab aliquo latere nisi tantum in medio nec adpodiare ad lingnum ad dictam penam pro quolibet et vice qualibet. Item quod dicti macellarij teneantur et debeant dare et vendere carnes cuilibet petenti in ea quantitate prout ab eis vel aliquo eorum fuerit postulatum nec recusare possint et contrafaciens in predictis in dicta pena vice qualibet puniatur dum tamen dicte carnes sint jncise et divise et quod ipsi Macellarij teneantur dare cuilibet petenti carnes ad unam libram et ad mediam libram divisim prout ab eis fuerit petitum et credatur sacramento petentis vel alterius cuiuscunque denumptiantis. Item quod dicti Macellarij teneantur et debeant habere et retinere in eorum banchis dum carnes vendunt omnia pondera videlicet mediam libram unam libram duas libras et tres libras ad dictam penam decem sollorum pro quolibet et qualibet vice qua contrafecerint et jnventi fuerint non habere per offitialem dicti domini Vicarij et credatur ut supra. Item quod dicti Macellarij teneantur et debeant quotienscunque ipsos vel aliquem ipsorum contignerit occidere vel macellare aliquas capras porchectas vel res Strofas (?) pecudes vitellas seu vitellos non jncidere capita ipsis bestijs et ab eis corporibus separare ut viderentur (?) et cognoscantur carnes ipsas non esse legitimas ad penam predictam et credatur ut supra. Item quod dicti Macellarij et quilibet ipsorum teneantur et debeant ponderare Carnes ad bilancias usque ad quantitatem quinque librarum carnium inclusive. Et si dicti Macellarij ponderaverint carnes a quinque libris infra ad stateram in dicta pena vice qualibet et pro quolibet puniantur et credatur ut supra. Item quod dicti Macellarij teneantur facere dictas carnes ut supra est expressum ad mandatum domini Vicarij quotiens eis per eundem dominum Vicarium iniuntum fuerit ad dictam penam pro quolibet et qualibet vice. Item quod nullus possit nec debeat vendere dictas Carnes vitellinas vaccinas nec alias quascunque nisi secundum assectum dicte Civitatis Jnteramnis modo predicto vel secundum assectum fiendum per Sex antepositos dicte terre quod facere teneantur una cum domino Vicario dicte terre omni mense ad penam Centum sollorum pro quolibet Et Vicarius teneatur dictos Sex requiri facere de predictis ut dictum assectum faciant cum effectu quod assectum Vicarius et eius Notarius teneatur executioni Mandare et delinquentes in pena infrascripta punire qualibet vice qua contrafecerint Salvo quod si dicty Sex essent negligentes et obmicterent dictum assectum facere quod dicti Macellarij possint vendere secundum assectum prius factum sine pena et Si quis contrafecerit in dicta pena decem sollorum vice qualibet puniatur et exigatur et credatur ut supra dictum est. Item quod dicti Macellarij non possint nec debeant inflare carnes aliquas sive aliquas bestias nec inflari facere ad penam decem sollorum cortonensium pro quolibet contrafaciente et vice qualibet que pene exigantur ut supra et credatur ut supra. Item quod nulla persona possit nec debeat vendere carnes mortacinas spallatas seu lopatinas intus portas dicte terre Sed vendantur in barbacalibus portarum dicte terre Et siquis contrafecerit in viginti sollis cortonensibus vice qualibet puniatur que pena exigatur ut Supra et credatur ut supra. Item teneatur Vicarius facere jurare omnes macellarios ad Sancta dey evangelia facere eorum artem fideliter et legaliter et sine fraude et observare omnia ordinamenta suprascripta et infrascripta. Et si aliquis recusaverit facere dictum sacramentum puniatur per dictum Vicarium in decem sollis cortonensibus vice qualibet et jnterdicat ey vel eis Artem macellarie pro duobus mensibus. Et si a dicta jnterdictione in antea (?) macellaverit in dicta pena decem sollorum vice qualibet puniatur et exigatur ut supra et credatur ut supradictum est. Item quod dicti Macellarij et alij vendentes carnes nec aliquis eorundem teneant in bancha sua vel alicuj dent vel vendant carnes unius bestie pro alia ad penam decem sollorum cortonensium pro quolibet et qualibet vice que pena exigatur ut supra et credatur ut supra. Item quod si in predictis vel aliquo predictorum contrafactum fuerit per aliquem famulum dictorum becchariorum et vendentium carnes quod in omnibus et singulis suprascriptis capitulis et quolibet eorum pena exigatur a domino cuius fuerit bancha in qua contrafactum fuerit Et sic in omnibus suprascriptis casibus pro dicto famulo teneatur Ac si per ipsum dominum bance commissa et perpetrata forent. Super quibus omnibus et singulis et quolibet ipsorum dictus dominus Vicarius procedat et procedere debeat et possit sine strepitu et figura judicij et sine aliquo processu inde fiendo sed de facto contrafacientem et quemlibet ipsorum cogat ad solvendum Camerario dicti communis et ab eius ... vel sententia super predictis vel aliquo predictorum appellari vel ... recursus haberi non possit. Et si dictus Notarius ... in predictis et quolibet predictorum puniatur Vicarius in decem libris cortonensibus de suo salario auferendis (?).
De Tabernarijs et alijs Vendentibus Vinum ad Minutum
(R.ca) lxxxv
Exerceant Tabernarij et quilibet alius vendentes vinum ad minutum suam artem fideliter sine fraude et teneant et habeant rectas et justas mensuras Scilicet petictum medium petictum et fogliectam Sigillatas Sigillo communis plumbeo ad claves Ecclesie ligato cum filo ferri seu raminis dictis mensuris et cuilibet earum. Et alia vasa maiora peticto tenere possint non obstante si non fuerint Sigillata Et debeant bene jnplere mensuras et bene et totaliter vacuare quando dat vel mensurat vinum vel miscet bibentibus vel ementibus. Et qui contrafecerit in predictis vel aliquo predictorum in viginti sollis cortonensibus vice qualibet puniatur. Et caveant vinum vendentes non jnmiscere fraudolenter aquam in vino quod vendunt aut unum vinum vendere pro alio vel aliam fraudem commictere in vendendo et non vendant vinum maiori pretio quam fuerit gabellatum et contrafaciens in quatraginta sollis cortonensibus vice qualibet puniatur, de quibus omnibus et singulis teneatur Vicarius continue jnquirere saltim bis qualibet edomoda et mictere notarium cum familia per dictam terram ad rimandum et exquirendum de predictis et quolibet predictorum in toto hoc capitulo contentis Et repertos culpabiles punire et condempnare in penis predictis et stetur et credatur omnibus et singulis suprascriptis casibus dictu et Relationj dicti notarij. Et quilibet etiam possit quemlibet culpabilem in predictis vel aliquo predictorum denumptiare et accusare publice et secrete et credatur denumptiatori vel accusatori cum eius juramento et cum uno teste. Et talis denumptiator seu accusator habeat tertiam partem dicte pene. Et si Vicarius in predictis vel aliquo predictorum esset negligens in decem libris cortonensibus condempnetur per Sindicos et Sindicatores eiusdem.
De ponderibus et mensuris et vendentibus ad mensuram
vel ad pondus (R.ca) lxxxvj
Quilibet artifex et quicunque alius vendens vel emens ad pondus vel mensuram rem aliquam debeat habere et tenere justam et rectam mensuram et rectum et justum pondus cum merco communis et signo singnatum ad claves ecclesie secundum formam statutorum sub pena viginti sollorum cortonensium pro quolibet contrafaciente. Et debeat tam vendendo quam emendo quilibet juste et legaliter ponderare et mensurare rem quam vendet et emit ... alia causa mercatur ponderat vel mensurat et contrafaciens in dicta pena viginti sollorum vicequalibet puniatur Salvis alijs maioribus vel minoribus penis supra vel infra per aliquod statutum expressis in aliquo vel aliquibus casibus. Et predictus Vicarius quolibet mense jnquirat et mictat notarium suum ad apotecas et ad alia loca ad Rimandum et Jnquirendum de predictis ad penam decem librarum de suo Salario retinendarum.
De diebus pasqualibus dominicis et festivis in quibus apoteche
non teneantur aperte (R.ca) lxxxvij
Item ... vel alterius generis Artifex aliquibus ... qualibet festivitate Sancte Marie ... Sancti Nicolai et Sancti Johannis Baptiste ... vel aliqua ipsarum ... artem ...
... et Spetiarijs qui possint aromata medicinas confectiones et candelas et cereos et res alias ad ipsorum artem et Spectiarias (?) vendere et apotecas qualibet die tenere apertas et barbitonsoribus quj possint frobotomare (sic) et ferrarijs qui possint in casibus necessarijs ferrare excepto quod tempore messie (?) sit licitum unicuique apportare bladum bactutum (?) et erbam pro bestijs omni tempore inpune et aliquis contrafaciens in decem soldis cortonensibus vice qualibet puniatur preter quam in octavis et infra octava Nativitatis dominj et pasce resurrectionis in quibus diebus liceat unicuique apportare paleas pro bestijs et facere panem et fornarijs liceat panem coquere et mulieribus aquam apportare. Et Vicarius mictat dictis diebus et quolibet dictatum dierum notarium suum per dictam terram et extra quod non laborent ad jnquirendum de predictis et de contrafacientibus stetur relationj et dictu notarij que pena de facto per dictum Vicarium a contrafaciente debeat auferri et predicta faciat bandiri in qualibet Vigilia dictarum festivitatum. Et si dictus Vicarius predicta neglexerit in Centum sollis cortonensibus condempnetur. Et si aliquod dictorum festorum venerit in die Sabati possit licite retinere apotecam apertam non tamen laborare.
De Mulieribus Male fame (R.ca) lxxxviij
Item Statuimus et Ordinamus quod nulla mulier male fame moretur prope aliquam Ecclesiam vel locum Sacrum aut intus dictam terram vel extra in eius territorio et districtu nec aliquis in dicta terra eas vel ipsarum aliquam audeat Retinere et contrafaciens in predictis vel aliquo predictorum in Centum sollis cortonensibus vice qualibet puniatur summarie et de facto et sine processu aliquo et expelletur ad petitionem cuiuscunque petentis. Et quod aliqua (mulier) sit male fame sufficiat probatio quatuor testium fidedignorum vel evidentia facti habitus conditio et qualitas mulieris de quo stetur arbitrio et provisioni Vicarij dicte terre.
Quod nullus intret vel exiat terram nisi per portam (R.ca) lxxxviiij
Item Statuimus et ordinamus quod nullus in terra colliscipionis jntrare vel exire audeat vel presumat nisi per portam ordinatam (?) et que clauditur et aperitur de die vel de nocte. Et Si quis contrafecerit in vigintiquinque libris cortonensibus vice qualibet puniatur si de die Et si fuerit de nocte in quinquaginta libris cortonensibus vice qualibet puniatur. Declaramus quoque quod si quis per aliquam portam de dicta terra jntraverit ... ipsa porta ... staret subtus vel supra ... puniatur.
De mallefitijs vel offensis commissis per Vicarium vel offitialem
seu notarium et eius familiam (R.ca) lxxxx
Item statuimus et ordinamus quod si Vicarius vel aliquis ipsius offitialis ... familiaris offensionem jniuriam Re facto vel verbo jntulerit vel commiserit contra aliquem terrigenam et habitatorem dicte terre vel forensem puniatur eodem modo et eisdem modis quo et quibus punirerur terrigena et habitator dicte terre qui alium terrigenam vel habitatorem offenderit Et ydem si unus alium offenderit ex eisdem et de offensionibus et mallefitio commissis in terrigenam et habitatorem dicte terre per Vicarium notariumque vel eius familiares sic (?) cognoscantur quod de offensionibus et mallefitijs commissis per Vicarium vel notarium eiusque familiarem Sindicus tempore eorum Sindicatus puniet et cognoscat et si contigneret dictum Vicarium eiusque notarium vel eius familiarem inter se offenderet puniatur offensor per Sex vel reservetur punitio tempore Sindicatus offendentis de quo Reservatione Stetur judicio dominorum Sex, de offensis vero et mallefitijs commissis vel que commicterentur inter notarium et familiarem ipsius Vicarij armis alium offendendo possit Vicarius ipsum notarium et familiarem suos punire Et possit in omnibus et singulis suprascriptis casibus et quolibet ipsorum cognoscy puniri et finiri etiam tempore offitij et durante offitio ipsius et si dicto tempore non punirerur ut supra dictum est possit de talibus mallefitijs cognoscy et penas jnponj tempore Sindicatus ipsius per Sindicum qui eum Sindicabit Et Vicarius possit licite notarium suamque familiam defectibus (?) corrigere et detinere in carceribus et cippis prout ey placuerit considerato defectu et causa correctionis secundum formam Statutorum.
De pena non parentis Vicario eiusque notario et familiari
(R.ca) lxxxxj
Item Statuimus et ordinamus quod quilibet teneatur parere et obbedire precepto et preceptis et quibuscunque iuxionibus (sic) domini Vicarij et eius notarij et cuiuslibet ipsorum. Et qui fuerit inobbediens et non paruerit precepta Vicarij seu eius notarij (ipso) facto per ipsos vel ipsorum aliquem vel pro alicuius ipsorum parte per Castallum dicte terre in decem sollis cortonensibus vice qualibet puniatur Et minus ad arbitrium dicti Vicarij considerata qualitate et conditione inobbedientie et persone non parentis quam penam Vicarius possit de facto sine aliquo processu vel scriptura inde fienda ab inobbediente exigere et Solvj facere camerario dicti communis. Salvo quod pro uno facto et negotio sive causa non possit unj eydem persone in una eademque die fieri ultra duo precepta. Et si plura fierent non possit penam preterquam de duabus ad plus exigi et extorquere. Et dicta omnia et singula non jntelligantur in preceptis et in alijs casibus inobbedientie in quibus vel pro quibus alia pena gravior vel minor est ordinata per formam statutorum Que in suo ... preservatur (?) Eadem pena puniantur resistentes Castallo vel alicuj ex familiaribus dicti Vicarij ... auferre pignus vel ... hostia vel si abstulerit pignus ipsi Castallo quando Castallus jret ad pignorandum seu predicta faciendum de mandato dicti domini Vicarij vel eius notarij de quo (?) Mandato stetur ... Vicarij et eius notarij ... et de resistentia stetur denumptie et relationi ipsius Castallj et perinde puniatur talis resistens ... Mandatis ... Vicarij prout supra ...
Quod nullus possit vendere vel alienare aliquam possessionem alicuj
forensi non subiecto jurisditionj communis dicte terre (R.ca) lxxxxij
Iten Statuimus et ordinamus quod nullus de dicta terra colliscipionis vel aliquis alius habitator dicte terre habens domum vel possessionem aliquam vel aliquid (sic) inmobile aut jura aliqua possit aliquam dictarum rerum et jurium in totum vel in partem vendere donare vel aliquo alio titulo seu causa alienare cedere vel concedere alicuj forensi vel altere persone nisi habitatoribus et jncolis dicte terre Et in libra dicti communis repertis nec aliquis alius possit emere accipere vel recipere vel quoquo modo vel causa acquirere sine licentia et consensu Sex antepositorum pro tempore existentium contrafaciens vero in libris vigintiquinque cortonensibus vice qualibet puniatur et alienatio et contractus sit nullius efficatie vel valoris.
De petentibus debitum iam solutum (R.ca) lxxxxiij
Item Statuimus et Ordinamus quod quicunque petierit debitum solutum de quo esset facta quietatio vel pretium alicuius possessionis vendite vel laborerium sibi solutum in quinquaginta libris cortonensibus vicequalibet puniatur. Jdem dicimus et eandem penam jnponimus Si recusaverit cancellare jnstrumentum de quo fuerit sibi satisfactum vel facere refutationem ad quem ipsum teneri volumus ad dictam penam. Excipimus quod heredes non teneantur ad penam nisi sit eis denumptiatum et declaratum autem jntelligimus si fuerit sibi obstensum evidenter solutionem factam fore ... possit habere justam ingnorantie causam.
Quod nullus jnfectus jntret dictam terram (R.ca) lxxxxiiij
Item Statuimus et ordinamus quod nullus infectus intret dictam terram et si moratur expellatur Et Vicarius teneatur jnquirere per medicos et si tales jnfirmi sint vel essent in dicta terra quilibet possit eos denumptiare et denumptiator in credentia teneatur et Vicarius infra primum mensem sui regiminis jnquirat (?) super predicitis et si quos in dicta terra reperierint (sic) possit et debeat eos expellere seu expelli facere sub pena decem libris cortonensibus vicequalibet puniatur ... Castalli dicti communis teneantur et debeant dictos jnfectos de dicta terra expellere et quicunque dictorum Castallorum contrafecerit in sollys quinque vicequalibet puniatur Et custodes portarum dicte terre qui dictos jnfectos dictam terram jntrare permicterent in decem sollis cortonensibus pro quolibet et vice qualibet puniantur. Et predicta dictus Vicarius fieri facere teneatur ad penam decem librarum cortonensium de suo salario retinendarum. Et si aliquis infectus jntraverit dictam terram et nesciatur (?) per quam (?) portam intraverit quod dicti custodes pro ipsorum quolibet in decem sollis cortonensibus puniantur.
De Extraordinarijs Criminubus et de similibus ad similia
(R.ca) lxxxxv
Item statuimus et ordinamus quod Si quis aliquod commiserit (?) mallefitium vel excessum ... aliquod male vel prave seu dolose fecerit ... aliquod injustum vel iniquum de quo non foret pena in aliquo statuto expressa vel ordinata quod de eis et quolibet ipsorum possit procedy et ... per Vicarium dicte terre pena simili contenta in aliquo statuto procedatur et condempnetur secundum magis simile et quod reperiatur vel non reperiatur in statuto casus similis vel quasi et quod casus sit ita extraordinarius vel non stetur dicto et discretionj Vicarij coram quo esset vel penderet talis casus de cuius pena incertitudinem vexatur.
Quod portantes aliquod genus bladi ad dictam terram extra distriptum
ipsius terre non solvat (sic) gabellam (R.ca) lxxxxvj
Item Statuimus et ordinamus quod si quis detulerit aut deferri fecerit ab extra districtum dicte terre ad dictam terram granum vel aliquod bladi genus nullam solvat gabellam pro jntroytu seu jnmissione que non precise jntelligantur de mensibus Julij et Augusti et quilibet dictum bladum portans et portari faciat jurare teneatur quod de extra districtum dicte terre portetur.
Tertius Liber
De Censura et ordine jus dicendi in Civilibus causis et primo
de Citatione (R.ca) lxxxxvij
Quia de Judicijs Civilibus tractare jntendimus et jnitium judicij ab ea parte perficiscitur quam pretor (?) eddidit de in jus vocando Consequens est de citatione premittere et primo ad cuius petitionem fieri possint, secundo qualiter in qua forma et per quem, Tertio de relatione ipsarum ... ad ... cuiuscunque volentis aliquid petere ab aliquo jn judicio (?) ... Et citatio fiat per Castallum vel per baiulum (?) ... videlicet ut citetur in jus ad petitionem cuiuscunque volentis ...
... causa ipsius citationis ... et talis Citatio fiat in personam vel ad domum habitationis Citati adhibitam in quolibet ... in talibus Citationibus et qualibet earum unius cuiuscunque testis masculis vel femine ... saltim cuius nomen causa nomine citati debeat referri Vicario vel notario curie Et scribi faciat Castallus per dictum notarium et si de Citatione dubitetur stetur juramento Castalli et predicta sufficiant in citationibus factis et ipsarum quamlibet pro omnibus causis Civilibus dando et assingnando terminum citato ad comparendum a die dicte Citationis Saltim ad diem sequentem non feriatam ut dictum est exprimendo diem in qua et pro qua fit Citatio. Ceteri vero alij in dicta terra et eius districtu non habitantes publice sono tube premisso per preconem publicum citentur in palatio Vicarij dicte terre quando jus redditur videlicet ad cossam (?) dicti palatij semel cum termino dierum quinque ad comparendum et postea elapso dicto termino iterum citetur ad dictam cossam in platea publica cum termino trium dierum et semper cum presentia unius testis et omnes Citationes pro quacunque causa seu questione cuius summa vel extimatio esset a quatraginta sollis supra fiat in hijs (?) scriptis cum Cedula et cum dimissione dicte cedule personaliter vel ad domum Citati prima vice tantum et duabus alijs vicibus si non comparuerit reus Citetur per Castallum sine Cedula cum assignatione terminj et in omnj causa Civili fiant tres Citationes ante comparitionem ipsius (?) semper una die pro alia. Et nulla predictarum Citationum vitietur ... de eius commissione non constet. Contra forensem autem non subiectum jurisdictionj dicte terre non possit fieri executio realis vel personalis vigore contumatie contra eum facte nisi de petitis contra eum fiat fides Vicario et Curie per publicum jnstrumentum vel per apodissam scriptam manu dicti conventi vel per duos testes legitime probantes. Et si fieret contra dictum talem forensem executio de predictis teneatur actor (?) ad cuius petitionem talis executio fieret dicto forensi reficere dampnum expensas et jnteresse que incurrisset occaxione predicta.
De ordine et modo congnoscendi et terminandy questiones
minoris summe (R.ca) lxxxxviij
Si contignerit reum Citari coram domino Vicario pro aliquo ... vel extimationis quatraginta sollorum cortonensium vel infra et ... Vicarius de talibus questionibus et causis et qualibet earum summarie et de plano sine strepitu et figura judicij in quibus causis unius testis dictum sufficiat ad eum condempnandum vel absolvendum. Et possint etiam tales questiones ... per juramentum ... Et Vicarius quoque predictus possit in talibus causis ... vel ad jnstantiam partium vel partis (?) juramentum deferre ... considerata conditionem ... et exceptionibus juris ... de credentijs factis ... vel realiter ad petitionem ...
... debitores in carceribus ponere et non relapsare donec creditori soluerit cum effectu et si negligens fuerit Vicarius in predictis vel aliquo predictorum in decem libris cortonensibus vicequalibet puniatur de suo salario retinendis.
De causis Civilibus maioris summe (R.ca) lxxxxviiij
In causis et questionibus maioris summe a xl sollis supra usque ad quinque libras si actor de jure suo non habuerit publicum jnstrumentum debeat Vicarius procedere sine libello summarie et de facto receptis juribus et probationibus ab utraque parte et dictam causam per sententiam diffinire infra viginti dies vel recepto sacramento delato a parte presenti vel ex suo offitio quando expedierit actori vel reo facta coram eo aliquali semi (?) plena probatione conditione personarum et qualitate inspecta Et alijs circunstantijs que eius animum magis inducerent ad deferendum actori vel reo Et si in predictis negligens fuerit puniatur Vicarius pena decem librarum. Ab inde vero supra si reus noluerit sine libelli porrectione Respondere det ei libellum vel petitionem in scriptis continentem id quod petit et causam et dato libello Vicarius assingnat reo terminum duorum dierum tantum (?) ad respondendum petitionj seu libello et nulla possit proponi exceptio que habeat litis contestationem tollere vel jnpedire nisi solum incepte (?) petitionis et exceptio procuratorum et de dictis exceptionibus debeat cognoscy et diffiniri per Vicarium infra duas dies ad penam Centum sollorum cortonensium ... exceptiones post litis contestationem reservamus. Et deinde faciat Vicarius litem contestari et det terminum partibus ad probandum et in causa procedat et omnino infra unum mensem utilem studeat questionem et causam diffinitive per sententiam terminare. Et si negligens fuerit puniatur in decem libris cortonensibus et ipso jure sit privatus suo offitio. processus vero pendentes successor dicti Vicarij dictam causam terminare teneatur infra quindecim dies utiles a tempore introytus suj offitij numerandos alias si non fecerit pena simili puniatur et in quacunque quantitate vel re petita si ab actore deferetur sacramentum reo vel ... actori quod tunc Vicarius cogat reum vel actorem secundum quod ... et si actor jurare noluerit reus absolvatur. Et si reus jurare voluerit ipsum condempnare debeat nulla probatione habita. Et possint Civiles questiones et cause agi et defendi per procuratorem habentem Mandatum sufficiens et legitimum in quolibet actu in judicijs oportuno ita tamen quod non possint esse nisi (?) duo procuratores ex parte actoris vel rey et quicunque plures conduxerit ultra illos duos puniatur in viginti sollis cortonensibus per Vicarium dicte terre ipso facto ad petitionem cuiuscunque petentis quicunque alium procuratorem jntervenientem in judicio Vicarius ... Et nichilhominus possit jnponere penam decem (?) sollorum cortonensium in juramento calumpnie (?) ... partem adversam sed dumtaxat quia ... et melius noscere veritatem rey vel ... Salvo et excepto quod si ab ...
... ab esentia (sic) partis allegaretur ... juramentum procuratoris et per unum testem de credulitate (?) probata. si vero (?) agatur ex aliqua causa unde appareret puplicum (sic) jnstrumentum cum guarentitia vel sine teneatur Vicarius elapxo (sic) termino in Jnstrumento apposito ad petitionem creditoris vel sui procuratoris vel heredis eius et cuiuscunque jus habentis ex tali jnstrumento capi et retineri facere in palatio et in carceribus debitorem obbrigatum (sic) in quocunque loco possit capi preterquam in domo sue solite habitationis et pro quacunque quantitate et non relapssetur dictus debitor donec de debito jn instrumento contento et expensis cause taxandis per dictum Vicarium fuerint creditori integre solutum et satisfactum et etiam si voluerit Creditor dare ey debeat Vicarius tenutam de bonis debitoris detenti et de dictis bonis dare ey in solutum et adjudicare secundum ordinem et censuram in sequenti capitulo comprehensam et quod electa una via alia non tollatur usque ad debitam satisfactionem et etiam si voluerit Creditor facere et fieri facere preceptum cuilibet debitori de veniendo et stando ad districtam palatij sub pena in statuto contenta. Salvo quod contra jnstrumenta non guarantitiata infra tres dies continuos possit debitor seu reus ex eo conventus vel detemptus opponere et probare Et quicquid opponere vult ... quibus elapsis non audiatur Et si quid opposuerit et non probaverit in decem sollis cortonensibus condempnetur de facto exigendis per Vicarium dicte terre. Contra guarantitiata vero jnstrumenta nulla possit opponj exceptio nisi dumtaxat falsitatis vel solutionis et pacti temporalis vel perpetuj de non petendo vel agendo quarum quelibet infra tres dies continuos post capturam possit obicy et probari et si fuerit obiecta et non probata in libris quinque puniatur opponens per Vicarium dicte terre coram quo talis foret obiecta exceptio dictisque tribus diebus elapxis non audiatur.
De modo et ordine procedendi in contumatijs (R.ca) .C.
Contra debitorem vero seu reum citatum pro aliqua re vel causa ad jus (?) et non comparentem in termino Citationis detur actori de bonis eius tenutam ad eius creditoris seu Actoris voluntatem ut ... veniat in Judicio responsurus. Et si post tenutam datam et captam in re mobili vel se moventi vel in aliquo jure vel nomine per viginti dies vel in re immobili pro mensura (?) debiti declarati per treginta (sic) dies contumax stetit (?) et perseveraverit in suam contumatiam infra dicta tempora non purgaverit reus seu debitor ...
... actoris fore liquidum et ipsum actorem ... audiatur ad recusationem tenute ... suum debitum persolverit et expensas cause refecerit. Et si ...
Quod Vicarius ad petitionem creditoris precipiat debitori
quod stet in palatio (R.ca) Cj
... et venire debeat ...
...Creditoris et alia medietas sit communis ... creditor vel procurator ... possit de tali ... quod nullus possit condempnari pro tali contumatia ultra quantitatem debiti de ... Qui vero venit ... et contra preceptum Vicarij et sine ... ipsius vel Creditoris sui licentia de palatio discesserit seu recesserit in quatraginta sollis cortonensibus vice qualibet puniatur Salvo quod si debitor ante eius condempnationem vel post ... infra tres dies concordaverit (?) se cum Creditore talis condempnatio ... sollorum per diem contra quemlibet contrafacientem (?) fieri non possit et si facta fuerit ... absolutus et liberatus.
De Sequestrationibus rerum furtivarum suspectorum debitorum
(R.ca) Cij
Si quis coram Vicario comparuerit et dixerit et juraverit se debere ab aliquo recipere aliquam pecuniarum quantitatem vel rem aliam Et debitorem fore sibi suspectum et se timere de fuga et contumacia eius et de re non baractando (?) teneatur Vicarius rem talem facere sequestrari et deponi in sequestro penes aliquam bonam personam custodiendam et conservandam usque ad congruentem (?) rationem et facta tali sequestratione teneatur actor infra terminum per Vicarium statuendum de suo jure et causam sequestrationis ostendere et docere quod fieri possit summarie et de facto sine strepitu et figura judicij Et si infra dictum terminum non ostendiderit et de suo jure non probaverit relapssetur sequestrum possessori seu ey a quo fuit ablatum et actor cogatur (lacuna) qui sequestrum fecit reficere expensas illi contra quem sequestrum fieri fecit Et si ille contra quem petitur vel factum est sequestrum seu ille penes quem est vel erat res sequestrata voluerit satisdare de stando et respondendo de jure et judicatum solvendo actori vel ... nomine eius quj sequestrum petierit seu ad Cuius petitionem factum fuerit non fiat sequestrum Et si factum fuerit satisdationi (?) prestita restituatur et ... res sequestrata sive sit forensis vel collesipulanus (sic) ille contra quem factum fuerit sequestrum vel penes quem ... res vel deposito facto per ipsum forensem restituatur. Jtem liceat Creditori colliscipulano suum debitorem forensem et suspectum capere sua auctoritate per se vel alium vel alios dummodo captum teneat in loco ubi ceperit et de loco ipso non moveat sed ... veniat ad Curiam dominj Vicarij pro familia ut per familiam Vicarij ducatur (?) in tenutam et in fortiam Vicarij Et dummodo Creditor capiens vel capere faciens habeat jnstrumentum debiti vel apodissam ... Et aliud jnstrumentum ... continenty Curie ostendat et Vicarius dicta de causa teneatur dicta facere (?) Cuilibet petenti pena vigintiquinque librarum cortonensium.
De Restitutione spoliatorum (R.ca) Ciij
Quoniam spoliatos ante omnia restituere jntendimus hac lege disponimus quod Vicarius dicte terre teneatur et possit etiam (?) civiliter cognoscere de omnibus et singulis violentijs et quomodolibet indebite possessione aliqua spoliatum vel turbatum vel quoquo modo violenter molestatum in sua possessione restituere et reintegrare et ab omni molestia et turbatione defendere et tueri et spoliatori seu turbatori Silentium inponere ne ulterius Spoliet vel molestet. Que omnia fieri possint summarie et de plano sine strepitu et figura judicij reiectis gavillationibus (sic) et subterfugijs et frustatorijs (sic) exceptionibus et contraversijs (sic) sola veritate et juris dispositione inspectis.
Quod prius conveniatur reus quam fideiuxor (R.ca) Ciiij
Non possit fideiuxor conveniri ante quam conveniatur et discutiatur (sic) principalis debitor pro quo fideiuxerit sed primo ipse debitor principalis debeat conveniri et discuti si est suffitiens ad solvendum Et satisfiat Creditori de bonis eius jntegraliter Et si non esset totaliter solvendus seu non sufficerent bona eius ad jntegram debiti solutionem exigatur ab eo Et eius bonis quicquid potest Et postea pro residuo debiti vel etiam pro jntegro debito si non jnvenirentur de bonis principalis possit fideiuxor conveniri nec possit pactis aliquibus vel conventionibus seu representationibus in contrarium agi vel huius Statuti beneficio renumptiari. Jtem si quis pro aliquo principaliter se in aliquo contractu mutuj vel depositi vel cuiuscunque alterius contractus vel cause alicuj se obbrigaverit et ille pro quo se obbrigaverit aut aliquid se ex causis predictis vel aliqua ipsarum habuisse confessus fuerit tali sic se obbriganti vel confitenti promixerit conservare ipsum indempnem et per se tale debitum recognoverit confitendo esse suum et per se factum et contractum et non pro illo qui primo se obbligaverit debeat talis tale debitum recognoscens et de conservatione indempnitatis promictens et viso jnstrumento talis recognictionis et promissionis conservationis indempnitatis cogi per Vicarium illum Cuj sic promixerit conservare suis expensis indempnem integraliter solvere Creditori recognitum debitum Et ab omnj dampno et dispendio illum qui pro eo se obbrigaverit penitus liberare. Et pro talj jnstrumento recognictionis vel promissionis de conservando indempnem presumatur sine aliqua probatione debitum fuisse ipsius qui debitum recognoverit et pro eo contractum. Et quod ille quj se primo obbrigaverit pro eo et precibus ipsius qui debitum recognoverit vel de indempnitate promixerit se obbrigare (?) et talem confessionem fecerit. Et quilibet principalis regaliter (sic) et personaliter et summarie et de facto sine strepitu et figura judicij ... indempnem conservare fideiuxorem suum et quemlibet alium qui pro eo soluerit vel dampnum seu dispendium aliquod substinuerit ad voluntatem ...\ vel alterius Solventis vel dampnum passi.
(Le rubriche Cv - Cvj - Cvij - Cviij - Cviiij risultano erroneamente impaginate dopo la rubrica Cxxxvij)
De pingnoribus recoliendis et vendendis (R.ca) Cv
Si quis habuerit pingnus conventionale vel ypotecam alicuius rey ante quam possit vendere vel alienare rem talem teneatur denumptiare debitori seu illo a quo pingnus vel ypotecam habuerit in persona vel ad domum debitoris seu illius a quo rem pignoratam vel ypotecatam recoliat Qua denumptia facta (?) si debitor seu ille qui rem pignoravit vel ypotecavit eam infra x dies si fuerit res mobilis vel infra duos menses si fuerit res inmobilis non recolligerit possit postea Creditor libere vendere quam venditionem faciat bona fide et legaliter et prius ab eo prestito juramento quod dabit plus offerenti et si emptor non jnveniretur sibi adjudicatur per Vicarium pro pretio competenti et talem venditionem debitor seu ille qui rem pingnoravit vel ypotecavit ratam habere cogatur Et si talis rey preter formam predictam venditio fieret nulla sit venditio ipso jure.
Qualiter Mulier nupta possit se obligare (R.ca) Cvj
Liceat Cuilibet Mulieri nupte se una cum marito suo vel eius consensu in contractu quolibet alteri obligare e talis obligatio et contractus sit firmus et vallidus (sic) nulla exceptio velli.. seu jure aliquo obstante et si talis mulier patrem (?) habuerit debeat etiam patris jnterponere consensum in qualibet obligatione per ipsam (?) ... si patrem non habuerit cogatur et jnterponatur consensus avi ... vel fratris (?) ... fratrem carnalem non ... jnterveniat consensus dictorum consanguineorum quos habet et aliter se obbrigare non possit Et hoc non vendicet sibi locum in procurationibus seu jn instrumentis factarum vel fiendarum per dictas mulieres.
De presumptione decem annorum et de alijs prescriptionibus
(R.ca) Cvij
Qui rem inmobilem per tempus decem annorum inter presentes et viginti inter absentes bona fide sine fraude et justo titulo computato tempore auctoris suj cum suo vel si ipse sine auctore tempore decem annorum possiderit perpetuo sit Securus Et talis rey sic ... scripte sit dominus et a nullo possit jnquietari. Jtem Siquis fuerit negligens in contractu vel jnstrumento mutuj depositi vel quocunque alio contractu Cuius ... dies vel condictio petendi decesserit et steterit vel siluerit per tempus xvj (?) annorum postea petere non possit sed sibi efficaciter obstet prescriptio decursi temporis ... nisi infra dictum tempus pro tali debito fecerit (?) Citare debitorem ... coram Vicario vel coram debitore tempus prefatum sibi non curreret (?) ... ..cienti actu vel modo prescriptionem jnterrupperit (?) ... tam in debitis (?) contractibus et jn instrumentis preteritis quam futuris, in contractibus vero seu jnstrumentis vel debitis usurarijs obstet prescriptio octo annorum. Et quod contractus seu debitum sit usurarium Ac etiam Creditor usurarius sufficiat probatio trium testium contrade talis Creditoris affirmantium talem creditorem usurarium esse.
De fictitijs seu simulatis contractibus (R.ca) Cviij
Nullus contractus fictitius vel simulatus aliquod robur habeat nec ex eo aliquod jus alicuj fiat vel jus alicuius ex eo possit ledy vel jmpediri sed ipso jure sit mullus et nullius efficatie vel valoris. Et quia difficilis est probatio fictionis et simulationis Statuimus quod Vicarius subtiliter debeat jnspicere et indagare ad petitionem cuiuscunque cuius jnterest pro tali fictione et simulatione, ad probationem talis fictionis probande et detegende et maxima fiat examinatio a notario et testibus conscriptis in jnstrumento de tali fictione et Simulatione et ad probationem talis fictionis sufficiat si testes dicant qui sunt in ipso jnstrumento conscripti jnstrumentum seu contractum fictitium vel simulatum nec possit notarius propterea redarguj vel molestari. Jtem Siquis alicuj vendiderit vel alio titulo alienaverit sub aliquo nomine contractus rem aliquam et dicte rey possessio inmediate remanserit penes venditorem vel alienatorem et possiderit eam (?) continue post contractum et alienationem talem per duos annos nichil rufundendo (?) emptori de tali re nec infra dictum tempus aliquo tempore possiderit emptor vel alterius tituli receptor presumatur talis venditio et alienatio fictitia et simulata et pro ficta habatur ac si facta non fuisset non obstante jnstrumento (?) venditionis et alienationis ... Et si quod jnstrumentum de tali contractu seu alienatione ficta vel simulata factum fuerit ad petitionem Cuiuscunque cuius jnterest debeat cassari et jrritari et Vicarius sic fieri faciat et observet ad penam decem librarum cortonensium.
De executione testamentorum et aliarum ultimarum voluntatum
(R.ca) Cviiij
Testamenta ... et alie quecunque ultime voluntates de quibus publicum jnstrumentum appareret executioni mandentur secundum voluntatem defunti ad petitionem Cuiuscunque jus habentis per Vicarium dicte terre summarie et de plano sine strepitu et figura judicij ...
De Executionibus sententiarum et Arbitrorum (R.ca) Cx
Omnes sententie arbitria et laudamenta executioni Mandentur per Vicarium dicte terre inde fuierit requisitus infra octo dies post sententiam latam et post ... ipsorum et cuiuslibet eorum quando fuisset appellatum vel contradictum seu petitum ... ad arbitrium boni viri summarie et de plano sine strepitu et figura judicij Et ... et ordo servetur et in eis et quolibet eorum ... in publicis et pro publicis jnstrumentis sine alicuius directi (?) solutione excepto quam pro arbitrio et laudo de quibus directum secundum formam Statuti solvatur prout solvitur in alijs casibus. Et teneatur Vicarius ad petitionem cuiuslibet Creditoris vel eius procuratoris habentis speciale mandatum detinere seu detineri facere in palatio sub fida custodia quemlibet condempnatum de palatio et ... vel debiti confexati in judicio donec dictum debitum vel condempnationem et expensas cum effectu communi et Creditori persolverit. Et si dictus Vicarius in predictis et quolibet predictorum negligens fuerit puniatur vice qualibet in decem libris cortonensibus. Et nullus pro mallefitio vel delicto detentus possit detineri vel vel (ripetuto) sequestrari pro alio debito nisi primo expeditus et relapssatus fuerit a prima detemptione de eo facta pro mallefitio vel delicto et jd juris (?) sit in detencto causa alicuius testimonj.
Ut quilibet habens Rem communem possit ad divisionem
provocare (R.ca) Cxj
Quia nemo invitus in commune stare cogitur statuimus et ordinamus quod quicunque tam minor quam maior cum aliquo vel aliquibus habet seu habuerit hereditatem seu sotios Commune aut ... alicuius rey possit coheredem vel consotium vel consortem et quemlibet alium habentem partem in aliqua re communi ad divisionem predictarum rerum et jurium et cuiuscque (?) ipsarum provocare et provocari Et Vicarius dicte terre qui pro tempore fuerit teneatur et debeat tales coheredes et alios quoscunque comuniones seu comunionem habentes ad faciendam divisionem ad petitionem cuiuscunque jus habentis compellere et petitam divisionem fieri facere cum adiudicatione et restitutione fructuum ... de bonis communibus supradictis Et si partes discordarent fiat electio per Vicarium predictum duorum bonorum virorum qui jurati (?) faciant dictam divisionem. Et si dicti (?) duo sic electi discordarent eligatur alius tertius per eundem Vicarium, qui electi dictam divisionem infra decem dies post eorum electionem et juramenta prefata facta et cum effectu expedire per dictum Vicarium compellantur. Et si Vicarius in predictis negligens fuerit incurrat penam Centum sollorum qualibet vice. Et si per aliquam partem negaretur communio rey possit talis communio negata ... coram Vicario et ... ..tione legitima puniatur ipso facto per Vicarium predictum talis negans ... pena suj mendatij in Centum sollis cortonensibus ... Vicarius in predictis ... et quolibet predictorum procedat (?) ... de facto et sine strepitu et figura judicij ... jnspectis.
De Jure dotium (R.ca) Cxij
Quia dotis causa semper et ubique precipua (?) esse debet hoc statuto censemus quod si Mulier vel alius pro ea dotem debeat in pecunia vel re extimata Marito suo seu socero seu alij se ad dotis restitutionem obbriganti omnia bona Mariti et soceri et alterius recipientis et se obbrigantis sint et esse obbrigata jntelligantur pro ipsa dote et jure ipsius dotis ipsi mulieri suisque heredibus Et preferatur omnibus Creditoribus excepto quam anterioribus expressis habentibus ypotecam Et nullus alius Credior possit tenutam aliquam vel jnmissionem jnponere aut in solutum dationem in bonis talibus pro dote obbrigatis tacite vel expresse recipere vel habere in preiudicium dictarum Mulierum vel dotium ipsarum vel alicuius earum. Salvo quod si extant tot bona que sufficiant ad dotem et ad id propter quod inmissio fieri petitur quod tunc jnmissio locum habeat. Et si contingat Socerum vel fratrem Mariti vel alium cum Marito vel sine marito dotem Recipere vel micti seu jnmisceri in communi vel penes recipientem esse Et se vel eorum alterum eorum bona pro dotibus et juribus dotium obbrigarj et supervenerit casus quod talis Maritus vellet sibi dotem dari et dos esset in patrimonio communi seu familia Teneatur talis Socerus ydemque pater et frater et quilibet alius dotem seu dotis quantitatem vel rem habens eam in communibus bonis si in communi est Reddere marito tali vel de bonis eius qui recipit tantum uxore tamen consensiente Et possit predictis modo causa et forma talis reditio seu restitutio fieri Marito predicto cuius uxore consensiente per predictos et quemlibet predictorum Et ipse Maritus Cuj dos est Redita solus et non pater vel frater aut alius sit et remaneat obbrigatus uxori suisque heredibus pro dotibus talibus et ipsorum jure tali Marito de consensu uxoris Restitutioni (?) et reditis (?) non obstante quod talis restitutio fiat constante matrimonio Et nichilhominus tam Maritus quam uxor teneatur talibus patri fratri vel alio Et cuilibet eorum qui dotem restituerit dicto modo et tempore facere finem liberationem et pactum perpetuum de non petendo et confessionem dotis restitute et omnem sufficientem caudelam (sic) ita quod predicti vel aliquis eorum vel eorum aut alicuius eorum heredes vel bona occaxione talis dotis et juris ipsius non possit vel possint de cetero molestari. Si vero dos consistat in re immobili inextimata ipsa res marito restituatur sine aliqua cautione prestanda que cum sit fundus dotalis de eius obbrigatione vel alienatione timere non debet. Et ad caudelam statuimus rem talem non posse ratione (?) vel causa aliqua obbrigari et ut Mulier in jure sue dotis defraudari non possit Statutum est quod nulla Mulier preter quam in ca.. ... possit alicuj facere finem liberationem confexionem aut pactum de non petendo ... vel distractum (?) aliquem de non petendo dotem suam et si secus fecerit ipso jure sit irritum. Et obbrigatio prima tam in persona quam in muliere obbrigata in suo pristino robore et firmitate perseveret nisi evidenter appareat ipsam Mulierem jus suum (?) et dotem suam habuisse et jntegraliter recepisse in pecunia vel re que Manifeste appareat post matrimonium dissolutum. Constante vero matrimonio dos repeti non possit. Salvo quod si Maritus pater (?) qui dotem recepit prodigaliter et dissolute male utatur substantia sua et veri Similiter dubitetur ne ad inopiam vergat vel si ad inopiam versari possit uxor etiam matrimonio constante jmplorare a Vicario dicte terre. Et quod pro Caudela et securitate sue dotis conservande et jure mictatur in possessionem bonorum Mariti pro modo et quantitate sue dotis et jure dotium ... fide per aliquos testes ipsius Mariti convicinos qualiter ipse Maritus prodigaliter vel dissolute male utitur substantia sua Et verisimiliter dubitatur ne ad inopiam vergat vel quod iam pervenerit et Citatis per preconem publice et alta voce omnibus quorum jnterest contradicere volentibus quod infra tertiam diem compareant ad contradicendum opponendum et probandum quicquid volunt et possunt ut dicta jmmissio non fiat. Et predicta omnia et singula facere teneatur Vicarius predictus ad petitionem Cuiuscunque Mulieris vel patris seu proximioris consanguiney ipsius mulieris summarie et de plano sine strepitu et figura judicij Et res et bona dicta de causa Mulieri pro suis dotibus et juribus conservandis assignata et data et in quarum possessione Mulier fuerit jmmissa sunt et maneant pro securitate perpetua dicte dotis et non possint per Maritum vel alium alienari vel obbligarj et matrimonio dissoluto sint ipsius Mulieris aut suorum heredum pro jure et causa dotium predictarum. Et ydem observetur si Maritus ad inopiam pervenerit vel pervenire dubitetur propter mallefitium aliquod per eum commissum et similis sufficiat (?) probando (?) et fiat in possessione jmmissio. Et si Mulier nupta habens filios vel filias vel nepotes ex filijs et habens testamenti factionem testari possit de bonis suis videlicet de tertia parte sue dotis secundum libidum (sic) voluntatis Jm (sic) alijs duabus partibus succedant filij sive nepotes ex filjs dicte Mulieris testatricis Sed si filios vel filias vel nepotes ex filijs non haberet tertia pars dotis sue revertatur ad proximiores consanguineos ex parte patris videlicet si habuerit fratrem vel sororem carnalem ...vel patruum carnalem et si dictos consanguineos non haberet talis Mulier sit libera a tali conditione. Et hoc locum habeat in futurum et de alijs duabus partibus testare et disponere possit pro libido voluntatis dummodo in casibus supradictis vel aliquo predictorum Teneatur Mulier Requirere vel requiri facere Maritum si ... est quod debeat jnteresse confectionj dicti testamenti alias si nollet jnteresse ... dicta Mulier non obstante viri absentia possit testari ... habeat in futurum. Jtem Statutum est quod si dos a patre ... redierit debeat pater ipsam dotem pro sua filia vidua ... quacunque stando (?) vel ulterius nupsserit restituere et ad dotem promissam per eum et non solutam cogari tam ipse pater quam etiam (?) heredes eius solvere integraliter.
De Successione ab intestato (R.ca) Cxiij
In successione ab jntestato primo Succedant filij Masculi et nepotes et pronepotes vel deinceps ex filio Masculo legitimo. Filie vero aut neptes ex filio vel deinceps Si dotate fuerint vel dotabuntur per ipsos Masculos fratres eorum vel nepotes ex filio vel esset sibi dox constituta per patrem vel Avum vel aliquid relictum nomine dotis vel aliquem eorum secundum facultatem patrimonij non possit ab intestato succedere patri vel Matri vel alio consanguineo coniuncto ex latere patris vel matris intestato defunto. (Agg. a margine: “patris defunty”) nepotes vero succedant cum patruis in (?) stirpe et non pro capite. Si quis vero sine patre et filijs vel nepote aut pronepote vel deinceps ex filio intestatus decesserit proximiores consanguiney eius sive unus sive plures sint eiusdem gradus succedant tali defunto ab intestato et omnia bona defunti ad dictum proximiorem seu proximiores deveniant. Hoc tamen declarato quod si talis ab intestato defuntus habuerit plures fratres vel sorores vel nepotes ex fratre quorum aliqui sint ex utroque parente coniuncti aliqui ex latere tantum preferantur in eius successionibus ab intestato. Jlli vel ille qui est vel sint ab utroque parenti coniuncti exclu.. coniunt.. ex altero parentum. Et si habuerit fratres patruos sorores vel nepotes ex fratre vel fratribus quorum aliqui sint ex patre et paterna linea tantum coniunti aliqui ex matre seu materna linea tantum jlle vel illi qui ex paterna linea sunt coniunti preferantur et succedant talj defuntto fratri suo patruo in bonis paternis Et que tali defunto ex paterna eius successione devenerunt Et jlli vero fratres sorores vel nepotes qui ex matre tantum et materna linea sunt coniunti preferantur et succedant tali fratri vel patruo in bonis maternis et qui ipsi defunto a Matre vel Matris hereditate devenerunt ad quas successiones ab intestato vel aliquam earum non admictatur cum predictis proximioribus consanguineis vel aliquo eorum aliqua Mulier seu femina dotata a patre matre vel fratre vel patruo vel nepote vel ... tales proximiores vel proximior vel alter eorum vellet dotare et ei constituere disingnare (sic) et dare dotem congruam pro modo facultatis patrimonij suj nec possit etiam ad supplementum ... quamvis dox fuisset minus legitimum sibi debito (?) jure naturali. Si qua Mulier vidua caste et honeste honorem premortuj viri suj servaverit possit succedere et succedat filio suo et filie si (?) jntestato defunto vel ... in medietate usufructus omnium bonorum talis filij sive filie ab jntestato defunte seu defunto Et ... vel vitiosa non honeste vel caste non vixerit sui viri mortuj honorem non servaverit sit eius ... filij vel filie successione exclusa.
De alendis parentibus a liberis (R.ca) Cxiiij
Teneantur filij iuxta vires (?) facultatum suarum inopes parentes et quemlibet ipsorum alere eisque alimenta prestare ... similiter pater alere filium familias ac etiam emancipatum et nepotem ex filio inopem (?) et quemlibet ipsorum convenienter considerta facultate substantie sue Hoc etiam jntelligatur Matri et si Maritus eam alere non posset Et eiusdem ... sit si ipsa mater vidua moretur ... quod si talis Mater vidua dotem habet vel aliud unde possit ali filius eam alere non cogatur.
De prodijs (sic) et mentecaptis (R.ca) Cxv
Prodigi et mentecacti (sic) ullo modo sine legitimo curatoris consensu possint aliquid de suis bonis vendere, donare vel quomodolibet alienare aut aliquem contractum vel distractum facere cum aliquo nec in judicio possint agere vel conveniry et volumus torri pro utilitate prodigorum et mentecactorum quam aliorum forte per Errorem conventuum cum eisdem ne errore aliquo decipiantur prout quis mentecactus vel prodigus censeatur quod consanguiney cuiuscunque prodigi et mentecacti et quilibet eorum consanguineus possit jre ad Vicarium et ... Vicario Et facere scribi nomen talis mentecacti vel prodigi et petere ipsum prodigum vel mentecactum declarari et pronunptiari, quo facto teneatur Vicarius ... consilium in quo Sex antepositi jntersint Et in ipso consilio publice declarare et pronumptiare talem prodigum esse vel mentecactum et monere publice per preconem in consilio quod nullus cum tali sic (?) mentecacto vel prodigo declarato debeat contrahere vel aliquid agere Et ... ex tunc mentecactus censeatur vel prodigus et non possit de hijs vel pro hijs que postea gesserit sine Curatoris consensu modo aliquo ... obbrigari, de antea gessis vero per eum vel cum eo ante declarationem vel pronumptiationem ... et quolibet eorum possit efficaciter conveniri et teneatur Cuilibet respondere.
De fideiussoribus pro forensibus non obligandis (R.ca) Cxvj
Nullus de terra Colliscipionis qui sit allibratus ... dicte terre possit pro forense aliquo fidejubere (?) jntercedere vel se ... debitorem constituere aut se modo aliquo obbrigare (?) pro aliquo debitore vel contractus in ciminali vel Civili causa vel negotio et si contrafecerit (?) obbligatio (?) ipso jure non valeat Et ... Et talis de ... actenus se predictis causis vel ...
De testibus in causis Civilibus recipiendis (R.ca) Cxvij
In Causis seu litibus Civilibus cuiuscunque rey quilibet possit esse testes et Conpellatur (?) et testimonium perhibere qui jnductus fuerit exceptis patre eius matre Avia filio nepote et pronepote fratre et sorore carnali et quolibet alio consanguineo secundi (?) vel proximioris gradus et Nuri et socero qui non possint nec aliquis ipsorum possit unus pro alio esse testis vel testimonium ferre in aliqua causa seu lite Salvo quod si testis in pari gradu aptineret utraque parti tunc non excludatur idem ratione consanguinitatis Sed possit testificari frater inter duos vel plures fratres et consanguineus quilibet cuiuscunque gradus jnter consanguineos in pari gradu etiam si in secundo gradu aptineat testificari et valeat testificatio talis consanguiney. Jtem non admictatur qui fuerit de falsa accusatione vel alia falsitate condempnatus. Et possint induci testes in causis ordinarijs quibus litis contestatio exigatur lite contestata et non ante nisi de testium vallitudine mente (?) venustate (sic) vel absentia timeretur in quibus casibus vel quolibet ipsorum ad perpetuam rey memoriam induci possint quandocunque (?) etiam ante litem contestatam vel initam prestito prius juramento a volente eos inducere quod ipsos vel ipsum testes vel testem ante litem contestatam vult jnducere ad perpetuam rey memoriam quia timeret (?) vel suspicaretur de testium ... suprascriptis vel aliquo ipsorum Et citata parte contra quam producuntur seu cuius jnterest ad quod veniat ad videndum ipsos testes jurare et ad accipiendum copiam articulorum (?) et ad faciendum interrogatoria et si non venerit fiat tam productio quam juramento prestito examinatio dictorum testium et publicatio adverse partis absentia non obstante.
De scripturis privatis mercatorum vel aliorum (R.ca) Cxviij
Quelibet ... scriptura tam mercatorum quam aliorum continens quod ille qui eam scripserit (?) teneatur (?) aliquid alicuj dare vel facere probationem faciat et prebet sicut publicum jnstrumentum garantitie (?) et ita (?) ex ea agi possit et executioni mandetur dummodo dicta scriptura appareat manu illius contra quem producitur. Jtem quod ... mercatorum et ... terre predicte cum uno teste fidedigno de visu credatur usque in quantitatem .xl. sollorum cortonensium. Mercatores autem jntelligantur qui scripti sunt in matricula mercatorum vel qui consueverunt artem mercature exercere.
Quod in causis Civilibus Vicarius cognoscat et diffineat
sine consilio sapientis (R.ca) Cxviiij
Teneatur Vicarius ... ventillatur in ea procedere et cognoscere et tam interloquendo quam diffinitive pronumptiare et finire negotium causam et articulum (?) quemlibet per se ipsum sine consilio alicuius Sapientis petendo (?) nisi per partes consilium haberi concorditer peteretur et non possit peti haberi consilium sapientis ante diffinitivam sententiam in dica terra ex extra nisi semel. Et petens consilium deponere teneatur Salarium ante quam discedat a bancha per Vicarium declaratum et dare suspectos et confidatos. Et si aliter faceret Consilium habeatur pro non petito Et teneatur Vicarius cause (?) mictere acta omnia utriusque partis consultori et curare quod dictum consilium habeatur infra terminum decem dierum Et quod non possit commicti causa extra dictam terram in loco distante a dicta terra ultra duas dietas (?) de quibus dietis Stetur arbitrio Vicarij. Et si in predictis Vicarius negligens fuerit cadat in penam decem librarum cortonensium. Et consultor Cui in terra predicta commissa fuerit questio reddat consilium infra tres dies a die sibi trasmissi punti (?) et recepti ad penam Centum sollorum cortonensium. Et quilibet petens consilium intelligatur suis expensis.
De locatione et conductione domorum et terrarum (R.ca) Cxx
Conductores domorum et terrarum teneantur domum et terram eis locatam diligenter et bona fide tractare et uti et solvere pentionem et redditum. Et completo locationis tempore rem dimictere locatori et omnia et singula facere et observare secundum legem et formam locationis et contractus. Et si predicta omnia e singula non adjmplerent Vicarius compellat ad ipsa omnia et singula facienda procedens in predictis ad petitionem locatoris summarie et de facto et sine strepitu et figura Judicij. Et possit etiam licite locator finito tempore locationis si conductor non dimicteret et non relapsaret domum vel terram locatam sua auctoritate auferre et intrare domum et terram predictam et deinde suam facere voluntatem. Si vero res locata vel conducta alienari contignerit nichilhominus conductor teneat rem sibi locatam donec finiverit tempus locationis.
De Arbitris (R.ca) Cxxj
De omnibus et singulis Causis litibus et controversijs discordijs et Questionibus quibuscunque inter quoscunque sive in judicio sive extra judicium quocunque modo extantibus (?) possit fieri compromissum seu remissio in arbitros vel arbitratores vel amicabiles compositores. Et ille seu illi in quem vel quos fuerit factum ... seu remissio possit et debeat de contentis in Compromisso et ... ipsius compromissi vel remissionis ... Congnoscere et ... componere et diffinire. Et quicquid per talem Arbitrum Arbitratorem Amicabilem (?) Compositorem fuerit arbitratum laudatum compositum aut quomodolibet diffinitum vel actum habeat robur et sit validum et inrevocabile atque firmum nec possit modo aliquo revocari. Et teneatur Vicarius ipsum ad petitionem eius cuius jnterest executionj mandare et observari facere cum effectu infra octo dies a die lati arbitri seu laudj vel a die confirmationis ipsius si fuerit oppositum contra illud vel petitum ... ad arbitrium bonj viri vel alter (?) contra dictum et Vicarius talem et tales arbitros seu Arbitratores et Amicabiles compositores et communes amicos qui compromissum vel remissionem requi(sive)runt vel acceptaverunt regere (?) arbitrari laudare et diffinire captis pignoribus et ... Ac etiam personaliter detinere ..usque sententia seu arbitratum vel arbitramentum seu laudum tulerint et effectualiter diffinierint (?) ad penam decem librarum cortonensium. Et possit quilibet absu(m)ptus in Arbitrum et arbitratorem seu amicabilem compositorem assumere quam viam voluerit et non vitietur eius diffinitio seu Arbitrum vel sententia dum (?) non absumpserit omnem viam in compromisso expressam dummodo non pronumptient extra ea qui in compromisso seu remissione continentur. Et non vitietur compromissio vel remissio dum (?) pena in eis non fuerit apposita. Et ita ex arbitrio laudo et diffinitione arbitrorum seu Arbitratorum et Amicabilium compositorum oriatur actio et exceptio quem admodum ex sententia data per competentem judicem oriretur. Et illud idem jus fiat ex eis et quolibet eorum quod fieret ex sententia judicis competentis et si arbiter seu Arbitratores predicti non essent concordes Tertius eligatur per Vicarium dicte terre.
De Appellationibus alijsque recursibus (R.ca) Cxxij
Quilibet gravatus per Vicarium dicte terre possit appellare et de nulitate (sic) agere prout infra per ordinem ordinatur. Equidem appellari possit tam ab interlocutoria quam diffinitiva sententia et quolibet gravamine iniuste illato tam in Criminalibus quam in Civilibus causis. Et quilibet possit appellare tam a diffinitiva sententia quam ab interlocutoria et ante sententiam a quolibet gravamine et post sententiam latam quilibet appellare volens appellare teneatur infra decem dies a die sententie late et si infra dictos decem dies non appellaverit teneatur dictus Vicarius dictam sententiam cum effectu executionj mandare. Et quilibet appellare possit (lacuna) offitialj a quo gravatur appellans viva voce et verbo se fiet in con... illato gravamine. Et nullus possit nec debeat appellare nisi ad dominum nostrum papam eiusque curiam et Auditores sacri palatij vel ad illum Cuj dominus Noster papa commiserit ... et gubernationem dicte terre. Et si aliter fuerit appellatio ipso jure sit nulla. Si vero fiat coram judice vel offitiali ad quem appellatio (?) fiat in scriptis (?) et contineatur in ea gravamen et nomen offitialis quj gravamen dicitur jnteresse et in qua causa questione vel processu ... gravaminis causam sed sufficiat ... nec etiam vitietur appellatio ... Et Vicarius et quilibet offitialis a quo fuerit appellatum teneatur ... nullam facere novitatem vel ... regaliter vel personaliter in causa seu processu aut negotio vel sententia ... gravamine a quibus vel a quo fuerit appellatum ... quilibet appellans teneatur appellationem persequi secundum formam juris et Constitutionum Sancte Romane Ecclesie sub pena Centum librarum cortonensium de suo salario retinendarum et finita causa appellationis facere et observare quicquid pronumptiatum vel reformatum extiterit per offitialem vel judicem appellationis Et revocare incontinenti omne gravamen omnemque dete(m)ptionem (?) et injuriam a quo vel qua extiterit appellatum secundum quod per dictum offitialem vel judicem appellationis extiterit pronumptiatum vel reformatum ad penam Centum librarum quam penam ipso facto jncurrat si in aliquo contrafecerit vel plenarie non observaverit et fecerit id quod per dictum offitialem seu judicem appellationis extiterit pronumptiatum et de sententia per eum confirmata infirmata nullus possit ulterius conqueri coram aliquo.
De Restitutione in jntegrum (R.ca) Cxxiij
Restitutio vero in integrum in casibus a jure permissis postulari peti et agitari possit et debeat coram domino Vicario de qua et in qua procedatur et cognoscatur summarie et de plano sine strepitu et figura Judicij hoc tamen expresso et declarato in restitutione in integrum quod qui ipsam petit ostendat et probet se lesum se deceptum suj facilitate (?) vel dolo adversarij vel alio modo nec sufficiat minoribus dumtaxat se minorem probare nisi etiam de lesione vel deceptione probetur. Et minor jntelligatur qui non est etate xx annorum vel minoris etatis, qui est Etatis xx annorum vel plurium maior jntelligatur et Etatis profecte in quolibet casu.
Quorum appellationes non recipiantur (R.ca) Cxxiiij
Nullus contumax seu condempnatus ex contumatia pro aliquo mallefitio excessu crimine vel delicto audiatur appellans nisi talis contumax infra tertiam diem a die late sententie appellaverit et depositum fecerit in pecunia numerata apud Camerarium communis dicte terre de quantitate pecunie condempnationis de eo facte a qua appellaverit seu appellare voluerit ad hoc ut si contingat eum in appellatione subcumbere dictum depositum pro tali condempnatione integraliter solutum in yntroitu communis mictatur Et nisi primo de dicto deposito aperte constet nullo modo appellari possit nec in appellatione et recurso alio audiatur vel aliquatenus admictatur vel paratus (?) sit stare in carceribus donec pronumptietur (?) ... Jtem non Audiatur appellans vel alium ... postulans seu ... volens condempnatus ad mortem vel ad penam aliam corporalem ... nisi fuerit vel venerit in fortiam dicti Vicarij qui eum condempnaverit (?) ... ipsum in appellatione vel alio recursu ... in eius persona ... condempnat... executio fieri possit et aliter in dicto casu se(u) casibus vel ipsorum altero ipse vel alter pro eo non audiatur appellans vel aliud remedium venire volens. Et si dictorum appellantium dictus Vicarius appellationes admiserit in vigintiquinque libris cortonensibus vice qualibet condempnetur.
De contradictionibus Arbitrorum (R.ca) Cxxv
Teneatur quoque Vicarius dicte terre cognoscere de omnibus contradictionibus seu petitionibus reductionibus ad arbitrium boni viri porrectis vel oppositis coram eo contra quemcunque laudum Arbitrium vel arbitramentum seu sententiam Arbitrorum dummodo talis petitio seu contradictio facta seu porrecta coram dicto domino Vicario fuerit infra tres dies a die lati laudi seu arbitrij sententie vel arbitramenti. Qui Vicarius teneatur tam de juribus dictorum laudorum arbitrorum sententiarum seu Arbitramentorum quam dictis contradictionibus seu petitionibus et quemlibet et quamlibet earum cognoscere summarie et de plano sine strepitu et figura Judicij et terminare et diffinire causam talis contradictionis seu petitionis infra decem dies continuos a die dati laudi vel arbitrij seu sententie ad penam vigintiquinque librarum cortonensium nisi dictum tempus dictorum .x. dierum Vicarius de consensu partium ulterius prorogaverit. Hoc declarato et presunto huius statuti presuntione quod omnes sententie laudamenta Arbitria Arbitramenta lata ex compromisso seu partium conventione vel remissione iusta et equa presumantur. Et nisi de ipsorum vel alterius eorum iniustitia vel iniquitate seu indebito gravamine aut dolo adhibito per contradictionem probetur, sint vallida (sic) et firma et nullatenus retractentur. Hoc autem etiam declaramus quod si partes commiserint in aliquem seu aliquos et promiserint cum juramento non opponere seu venire contra laudum vel Arbitramentum arbitrium seu sententiam vel aliquod predictorum ne via aperiatur periurio non possit qui sic compromiserit et juraverit venire contra laudum arbitrium sententiam aut arbitramentum prefatum nec petere ad arbitrium boni viri reducere aut modo quocunque alio contradici et qui contradisserit vel in contrarium petierit jncidat in penam compromissi petitio et contradictio nullatenus amictatur.
De tutoribus et curatoribus (R.ca) Cxxvj
Quilibet (sic) pupillo et pupillis Carentibus Tutoribus Testamentarijs ad petitionem propinquorum seu Matris detur Tutor ydoneus et diligens ex angnatis pupilli si pupillus habuerit angnatum ydoneum alias detur ex cognatis (?) Et ille preferatur in tutela et Cura qui proximior est in gradu ... ydoneus, alias preferatur qui in domo et diligentior est non obstante gradus prerogativa et de predictis fiet per Vicarium diligens jnquisitio. Et ydem ... sit in curatoribus minorum et prodigorum furiosorum qui omnes dentur per Vicarium dicte terre cum Jnquisitione ad petitionem Matris vel propinquorum. Mater quoque esse possit Si prudens et diligens est tutrix et Curatrix filiorum suorum. Et quilibet Tutor et Curator teneatur facere Jnventarium et omnia bona pupillorum et adultorum prodigorum et furiosorum in Jnventario Seriatim ponere et Scribere vel scribi facere et teneatur dictus Vicarius Singulis Sex mensibus compellere dictos tutores et Curatores omnes sibi ostendere Sua inventaria et habere unum dues vel tres ex proximioribus pupillorum seu minorum et cum ipsis conspicere dicta Jnventaria et Jnquirere et examinare et de administratione et gestione dictorum pupillorum tutorum et indagare (?) subtiliter si bene vel male gerant vel tractant pupillos et adultos et bona eorum et si jnvenerit male gerere et ministrare possit suspectum et loco remoti alium subrogare. Et possit cognoscere et pronumptiare de suspecto contra tutores et Curatores de suspecto accusatos Ac etiam per jnquisitionem procedere Et repertum suspectum removere et alium loco suj subrogare.
De Ferijs (R.ca) Cxxvij
In causis Criminalibus omni tempore possit procedi cognoscy et pronumptiari et singulis diebus tam festivis quam alijs teneatur Vicarius in causis mallefitiorum sedere ad banchum et de dictis causis cognoscere Salvo quod diebus pasqualibus et dominicalibus et in festivitatibus Sancte Marie et Beati Nicolay nostri protectoris et defensoris et duodecim apostolorum et die veneris Sancta et vigilia Cuiuslibet pasquatis si non vult non sedeat vel de dictis causis cognoscat. In Civilibus autem questionibus et causis diebus singulis Jus redatur exceptis infrascriptis feriatis diebus videlicet omnibus diebus pasqualibus et Dominicalibus jtem festivitatibus Sancte Marie omnium Evangeliarum (?) Sancto Angelo Sancto Nicolao Sancto Johanne bactista Sancta Lucia Sancta Maria Madalena Sancta Catharina in festo omnium Sanctorum in festivitate Epifanie et pentecostem cum duobus Sequentibus diebus Jtem Septem diebus ante festum Nativitatis domini et Septem post ... a die dominico palmarum usque ad diem Dominicum post pasquam Jtem ... ante Carnisprivium exclusive usque ad primam diem Jovis quatragesime (?) ... redatur in omnibus autem diebus et singulis Jus redatur. Jtem a medietate Junij usque ad Calempnas augusti Jus non redatur. Et tempore vindemiationis (?) determinetur per dominos Sex antepositos. Et in predictis diebus et abductis (?) ad laudem dey terminus non currat partibus litigantibus excepto quod in causis appellationis possit hijs diebus procedi et in hijs diebus feriatis exceptis ... abductis ad laudem dey possint negotia forensium expediri si cum terrigenis forenses habeant questiones non obstantibus supradictis (?). Et dicta negotia forensium Expediantur breviter et summatim (?) sine libello strepitu et figura judicij. Et predicte ferie serventur in Civilibus tantum ut dictum est. Et in mallefitijs vero possit qualibet die procedi et ... Et quod notarius Civilium teneatur et debeat facere unum librum per se in quo scribat et scribere teneatur et debeat omnes dies utiles et feriatos occurrentes toto tempore suj offitij quolibet die ad penam decem sollorum cortonensium quorum scripture stentur et habeantur pro diebus feriatis illi qui sunt scripti per dictum notarium pro feriatis quando contentio esset inter aliquos.
De dampnificatis causa represaliarum (R.ca) Cxxviij
Item Statuimus et Ordinamus quod si aliquis terrigena vel habitator terre colliscipionis ostendiderit derobatum seu spoliatum fuisse occasione represaliarum dicto tali forensi concessarum pro debito alicuius terrigene sive habitatoris ad quem in veritate teneatur quod dictus terrigena pro cuius debito dicto forensi represalie concesse sunt et costet firmiter esse debitum dicti forensis quod Vicarius et eius Curia Summarie et de plano sine strepitu et figura Judicij Cogat et cogere teneatur dictum debitorem ad petitionem dicti terrigene et habitatoris spoliati ad satisfaciendum sibi de ipsa quantitate pecunie quam mostraverit solvisse ipsi (?) qui eum spoliaverit et de expensis.
De Rep...ando alienationes Jnfrascriptas (R.ca) Cxxviiij
Item quia colludium et dampnum communis multe subiecte seculari Curie Communis consueverunt fieri alienationes bonorum ad oviandum malitijs Statuimus et ordinamus quod Si quis quocunque titulo alienationis submisit trastulit in aliquam personam non subiectam seculari Curie dicte terre vel trasferret in futurum aliqua bona vel possessiones sitas in territorio et districtu dicte terre quod pro eis non minus dativas et collectas et alias ... dicti Communis ipsi Communi solvere et facere teneatur ... quomodolibet cassari bona.
De correctione libre (R.ca) Cxxx
Item Statuimus et ordinamus quod in primis fiat bandimentum pro parte domini Vicarij et illorum qui fuerint deputati ad corrigendum dictam libram quod in termino assingnando in ipso bando seu bandimento quilibet de dicta terra et allibratus in dicta terra debeant assingnare in scripturis omnes possessiones Cultas et incultas cuiuscunque conductionis quas habent et affident quocunque titulo infra tenutam et distriptum dicte terre que non sunt adcatastata et scripta in catasto communis dicte terre eis vel alteri eorum licet alias fuerint scriptas in dicto catasto et adcatastato (?) communis dicte terre et nunc non reperiantur scriptas in dicto catasto cum tribus confinibus proximis et cum numero sollorum seu vera mensura et qui contrafecerit non assingnando dictas res vel possessiones vel aliquam earum condempnetur per dictum Vicarium supradictum sine strepitu et figura Judicij in medietate stimationis dicte rey assingnate et de dictis condempnationibus denumptiator habeat quartam partem et teneatur in secretum. Jtem summa totius Catasti scribatur et sciatur quanta sit et nunc est in dicta terra et eius distriptu. Et quotiens in posterum contignerit in ipso aliquam dativam jnponere exquiratur quantam capit pro quolibet centonario in catasto seu libro dicti communis qui nunc est secundum quod adsumabitur solutio fienda per centonarium et libram. Jtem Siquis conqueritur de Errore mensure suorum bonorum seu alicuius sue possessionis Vicarius teneatur Mictere sensales seu Mensuratorem prout sibi videbitur qui predicta declarent ad petitionem petentis Et Vicarius teneatur dictos Errores secundum dictam declarationem Corrigere et corrigi facere in Catasto per notarium communis expensis petentis. Jtem quod fiet bandimentum pro parte domini Vicarij quod quicunque Emerit vel vendiderit aliquam possessionem vel domum quod infra unum mensem a die venditionis et Emptionis computandum debeat emptor suum facere scribi et adcatastari in catasto communis cum alijs possessionibus suis per notarium dicti communis et venditor teneatur Similiter petere quod dicta res per eum vendita elevetur sibi et ponatur Emptori sub pena decem librarum cortonensium pro quolibet et vice qualibet. Jtem quod omnes possessiones que per flumen vel Rivos essent ablate vel occupate in totum vel in partem totaliter quod sint facte prorsus inutiles quam pro ea parte que perdita fuerint vel occupata deleatur et cassetur de summa Catasti prout tangnerit ad mensuram ... pedalis dicti communis. Jtem quod omnes pene que inponerentur per dictum dominum Vicarium occasione libre actande corrigende vel mutande possint et debeant exequi per dictum (?) dominum Vicarium ... et de facto sine strepitu et figura judicij usque in quantitatem ... cortonensium et non ultra inspecta semper qualitate negotij et persone ... superioribus. Jtem quod omnes possessiones que essent allibrate (lacuna) Catasto dicti Communis reperirentur et obligantur ... (lacuna) Ad dativas et collectas et omnes alias factiones dicti communis et omnia alia honera realia ad hoc quod si de eis vel earum altera fieret jnstrumentum alienationis in alterum (?) vel in ultimam voluntatem aut inter vivos transeat cum honore (?) suo et .. dicti ... indebitis (?) servitijs non fraudetur. Et quilibet de suo allibratu dicto Communi partem sibi contignentem de dativis et collectis solvere teneatur infra terminum per dictum Commune prefigendum.
Liber Dampnorum datorum
De dampnis datis in veneis (sic) et alijs guadagnarijs (R.ca) Cxxxj
Item Statuimus et ordinamus quod quicunque de die in vineis non plenis uvis vel alijs guadangnerijs Silvis vel alia quacunque Re dampnum dederit solvat pro pena et bando decem sollos cortonenses et Credatur sacramento accusatoris cum uno teste usque ad quantitatem decem sollorum et dampnum emendet patienti in duplum taxationis dominj Vicarij vel eius notarij procedente. Et si testem exinde non habuerit tunc ... tam de dampno quam de quantitate dampni credatur sacramento jnventoris vel custodis vel laboratoris vel dominj vel ipsius numptij vel famuli vel alterius de familia sua ... Et stetur sacramento Custodis vel jnventoris iusta formam supra traditam et secundum modum predictum pena veniat imponenda possit etiam talis jnventor dictam Erbam vel fasciculum Erbarum auferre ipsi deficenti auctoritate propria. Si vero dampnum datum fuerit a decem sollis supra tunc ab inde supra debeat de dampno probari saltim per unum testem. Et secundum probationem ... dampni illati in duplum ... passus est dampnum ... et pena suprascripta ... nichilhominus condempnetur.
Quod quilibet teneatur tenere canem ligatum (R.ca) Cxxxij
Item Statuimus et ordinamus quod a calepnis Augusti usque ad calepnas dicembris Canes hominum dicte terre portent et portare debeant uncinos bonos fortes et Magnos ligatos ad collum. Et si Canis Cuiuscunque jnventum fuerit sine uncino dominus predicti Canis puniatur vice qualibet in quinque sollis cortonensibus Et credatur sacramento inculpatoris (?) cum uno teste.
Quod Vicarius teneatur mictere notarium suum et familiam
ad custodiendum vinearum et aliorum fructuum (R.ca) Cxxxiij
Item Statuimus et Ordinamus quod Vicarius dicte terre qui pro tempore fuerit super vijs et dampnis datis teneatur et debeat fieri facere custodiam vinearum et aliorum fructuum et mictere Notarium suum cum familia per territorium dicte terre pro dampnis datis jnveniendis saltim ter qualibet edomoda et repertos Culpabiles punire secundum formam statutorum dicte terre ad penam decem librarum cortonensium de suo Salario retinendarum. Et de omni dampno dato jnvento per eundem dominum Vicarium vel eius notarium et familiarem dictus Vicarius habeat et habere debeat quartam partem pene et residuum quod superest sit Communis. Et dicti Vicarius notarius et familiaris teneantur et debeant ducere ad palatium dominj Vicarij omnes homines et personas et bestias quas Jnvenerint dampnum dantes seu in aliquo dampno dato. Et si dictos dampnum dantes vel bestias jnventas ducere non possent stetur et credatur Relationj notarij vel alicuius de familia domini Vicarij.
De dampnum dantibus cum pullis in ortis et Canepinis (R.ca) Cxxxiiij
Item Statuimus et Ordinamus quod quicunque dederit dampnum cum pullis Anseribus et hijs Similibus in orto candepina (sic) vel in aiam condempnetur pro (?) quocunque pullorum in duodecim denarijs cortonensibus vice qualibet et Stetur sacramento Jnventoris vel domini rey vel alicuius de familia usque in quantitate decem sollorum cortonensium et Emendet dampnum patienti.
De dampnum dantibus in pratis et vineis Custoditis (R.ca) Cxxxv
Item Statuimus et Ordinamus quod quicunque dampnum dederit ... cum bestijs in prato custodito si personaliter in viginti sollis cortonensibus vicequalibet puniatur si cum bestijs pro qualibet bestia minuta videlicet pecudina pro bando et pena duos sollos cortonenses, pro qualibet vero bestia bovina (?) asinina cavallina mulina porcina et Caprina quinque sollos cortonenses ... patienti in duplum extimationis domini Vicarij procedente. Si quis dampnum dederit ... personaliter in vinea plena uvis orto canepina vel c..deto in viginti sollis cortonensibus vice qualibet puniatur Et si cum bestijs pro qualibet bestia minuta in quinque sollis cortonensibus Et pro qualibet bestia bovina asinina cavallina mulina porcina et caprina in decem sollis cortonensibus vice qualibet puniatur et emendet dampnum patienti ut supra dictum est. Et si non habuerit unde solvat stet ligatus in palatio dicti communis ad cossam palatij cum uvis vel alijs fructibus et rebus in quibus dampnum dederit ligatis et suspensis ad collum per unum diem et unam noctem Et possit qui recepit dampnum ducere ad palatium Vicarij usque ad quinque bestias et ipsas bestias ... Vicario et camerario communis ad penam centum sollorum cortonensium. Et si ... vel alius receperit dictas bestias ... ducentis eas puniatur in Centum soldis cortonensibus vice qualibet. Et si dicte bestie et animalia pastorem non habuerint dominus ipsarum condempnetur pro qualibet bestia in penis predictis et non pro persona.
De aqua reponenda ... Rivi vel fossati (R.ca) Cxxxvj
Item Statuimus et ordinamus quod si quis extrasserit aquam de aliquo Rivo seu fossato et miserit eam aliunde ipsam ... teneatur percursum (?) unde extrasserit et Rius sive conductus sit largus in ... aqua prout fuerit quando extrasserit. Et si non remiserit post preceptum factum spatio octo dierum puniatur in Centum soldis cortonensibus per dictum Vicarium et eius notarium et dicta pena ... et exigatur quotiens contraventum fuerit quousque remiserit dictam aquam ... Vicarius et eius notarius fieri faciat ... sine libello aliquo et strepitu et figura judicij ... ad penam vigintiquinque librarum cortonensium. Et nullum ...
Quod Vicarius teneatur mictere familiam suam ad petitionem petentis (R.ca) Cxxxvij
Item ...
... pro faciendo capi dictos dampnum dantes quod Vicarius teneatur ad petitionem cuiuscunque petentis mictere fmiliam suam ad capiendum et ducendum ad palatium dictos dampnum dantes. Et si duxerit teneatur ipsos punire et condempnare secundum formam statutorum et Vicarius et eius familia habeat partem ut superius est expressum et si dictus Vicarius in predictis vel aliquo predictorum esset negligens et remissus in decem libris cortonensibus de suo salario vice qualibet puniatur.
Quod dictus Vicarius teneatur terminare omnes processus suos
de dampnis datis infra x dies (R.ca) Cxxxviij
Item statuimus et ordinamus quod Vicarius omnes suos processus de dampnis datis teneatur congnoscere et finire infra decem dies computandos a die qua ad notitiam eius pervenerit delictum vel culpa propter que fuerit dictus processus et dictis decem diebus elapsis infra tres dies in mediate sequentes ipsos processus factos contra homines dicte terre et ipsius territorij vel etiam aliunde dictus Vicarius celeriter exequatur et si in exequendo fuerit negligens vel remissus in sui salarium computetur et deducatur Et nichilhominus puniatur et condempnetur in penam Centum soldorum cortonensium vice qualibet tempore suj Sindicatus.
Quod dictus Vicarius teneatur personaliter detinere omnes
quos invenerit dampnum dantes (R.ca) Cxxxviiij
Item quod si dictus Vicarius vel eius notarius personaliter vel per familiam ipsius invenerit aliquem dampnum dantem ubicunque et qualitercunque possit teneatur et debeat ipsum damnum dantem personaliter detinere si forensis fuerit. Terrigena autem scribatur ut supra et eum non relapssare donec solverit cum effectu absque sententia et processu dummodo hec omnia reducantur in scriptis et dampnum emendaverit in duplum patienti.
Quod in processibus et executionibus ... appellari non possit
(R.ca) Cxl
Item quod dictus Vicarius sit in suo offitio et habeat potestatem liberam et plenariam et quod ab eius processu vel executione de dampnis datis tantum appellari vel reclamari non possit nec etiam de ... conqueri (?) nec deinde peti possit consilium (?) sapientium ... per Vicarium vel eius notarium et familiares ... non possit vel ... nisi de furtis fraudibus et negligentijs ...
Quod dictus Vicarius teneatur habere familiam deputatam
omnibus suis sumptibus et expensis (R.ca) Cxlj
Item ad hoc ut dictus Vicarius valeat dictum offitium commodius exercere statuimus et ordinamus quod ipse habere et tenere debeat familiam deputatam in dicto suo offitio pro dicto offitio exercendo secundum formam sue electionis continue suis sumptibus et expensis ad penam Quinquaginta librarum cortonensium de suo salario retinendarum.
Quod dictus Vicarius possit jnquirere contra proicientes
aliquas putridines (sic) (R.ca Cxlij
Item statuimus et ordinamus quod dictus Vicarius et eius notarius teneatur et possit jnquirere contra omnes et singulos proicientes aliquas putritudines et immunditias in stratis publicis et vijs vicinalibus dicte terre nec in carbonarijs ex suo offitio ad petitionem cuiuscunque petentis. Et contrafacientes punire summarie pro libito voluntatis et de facto omni sollempnitate obmissa in sollis quinque pro quolibet et eas faciat removeri ex suo offitio expensis proicientium ad petitionem petentis. Et predicta bandiantur et teneatur facere dampnum emendare patienti de facto et de predictis teneatur Rimari per se vel eius notarium qualibet edomoda per totam dictam terram.
Quod dominus bestiarum teneatur pro famulo et pastore
dampnum dante (R.ca) Cxliij
Item statuimus et ordinamus quod si aliquis habuerit bestias et custodes et ipse dampnum dederit cum eis puniatur dominus eorum pro custode et dampnum ab sujs factum et datum debeat emendare secundum formam statutorum et ordinamentorum predictorum.
Quod quicunque vult aliquem accusare teneatur ipsam Accusationem
dare in scriptis (R.ca) Cxliiij
Item Statuimus et ordinamus quod quilibet qui accusare voluerit aliquam personam de dampnis datis debeat accusare in scriptis prestito juramento palam accusando exceptis in casibus suprascriptis in quibus stetur relationi custodum seu juratorum et ipsos debeat retinere in secreto.
Quod Vicarius non possit nec debeat comedere nec bibere
cum aliquo terrigena (R.ca) Cxlv
Item statuimus et ordinamus quod Vicarius et eius notarius et familiares non possint comedere nec bibere cum aliquo terrigena vel habitatore dicte terre (?) ad penam decem librarum pro qualibet vice. Et quod dictus Vicarius notarius et familiares ipsius non possint nec debeant recipere aliquem denarium alicuius condempnationis vel aliquod insenium vel aliquid aliud per se vel per interpositam personam vel pro aliqua executione fienda occaxione dicti suj offitij ab aliqua persona dicte terre ad penam vigintiquinque librarum cortonensium ymmo omnes jntroytus pecunie condempnationum et penarum proveniant ad manus Camerarij dicti communis videlicet pro dicto jntroytu mictantur in librum jntroytuum dicti camerarij.
Quod Vicarius et notarius predicti pro dicto offitio exercendo
possint jnponere penam quinque sollorum (R.ca) Cxlvj
Item quod dictus Vicarius (et notarius) pro dicto suo offitio exercendo contra inobbedientes possint penam jnponere quinque sollorum cortonensium pro quolibet die Et eam ab eis et quolibet eorum exigere de facto sine strepitu et figura Judicij dummodo non excedat summam pro una et eadem causa quatraginta sollorum.
Quod nullus audeat proicere aliquam bestiam mortuam
prope murum dicte terre (R.ca) Cxlvij
Item statuimus et ordinamus quod nulla persona audeat vel presumat proicere vel proici facere aliquam bestiam mortuam nec Sanguinem in dictam terram prope ipsam terram ... per Centum passus ad passum communem pena viginti sollorum vicequalibet qua fuerit contra factum et ydem jintelligatur in stratis publicis Et quilibet possit contrafacientes accusare et credatur sacramento accusatoris pro quibus rimet et rimari faciat dictus Vicarius semel in edomada pena centum sollorum cortonensium.
Quod quicunque fuerit accusatus et confitetur detrahatur
quarta pars condempnationis (R.ca) Cxlviij
Item statuimus et ordinamus quod quicunque fuerit accusatus vel denumptiatus vel contra eum processum ... dictum Vicarium de aliquo mallefitio vel delicto contento in presenti ordinamento et ... se excusando a dicto mallefitio vel delicto confessus fuerit dictum mallefitium vel delictum quod quarta pars condempnationis et pene minuatur vel relapssetur (?).
Quod dictus Vicarius possit cognoscere de dampnis datis
per accusationem vel denumptiationem (R.ca) Cxlviiij
Item statuimus et ordinamus quod dictus Vicarius in dampnis datis possit et debeat congnoscere per accusationem vel denumptiationem de omnibus et singulis dampnis datis in quibuscunque locis et rebus et per quascunque personaliter et cum bestijs addentes statuendo firmamus quod quando contra quemcunque procedi contignerit per accusam vel jnquisitionem quod probari debeat de dampno commisso iusta formam traditam supra in primo Capitulo Alioquin neque ad satisfaciendum parti seu ad penam solvendam abstringni possit non obstante quod accusatus foret seu esset contumax reputatus. Jnsuper permictimus quod Cuilibet liceat accusam seu denumptiam atque Jnquisitionem datam Vicario vel eius notario dampnorum datorum contra quemcunque retrahere et ... infra Sex dies a die date accuse denumptie seu jnquisitionis Et ipsa repetita seu retractata accusatus non possit puniri Et Vicarius non possit ultra procedere contra accusatos denumptiatos seu jnquisitos predictos. Qua accusa retracta et repetita denumptiatione vel jnquisitione dictus talis accusans vel denumptians condempnetur per dictum Vicarium in quinque sollis cortonensibus vice qualibet quos de facto solvi faciat.
Quod Vicarius predictus non possit facere aliquam Executionem
nisi prius sit satisfactum parti (R.ca) Cl.
Item statuimus et ordinamus quod dictus Vicarius et eius notarius qui fuerit super dampnis datis teneatur et debeat simul et semel facere executionem de penis communi debitis et emendare cuius fuerit dampnum datum ad petitionem petentis ad penam decem librarum pro qualibet vice qua contrafactum fuerit.
Quod dictus Vicarius (teneatur) jncidi facere jnfrascriptas Arbores
ad petitionem petentis (R.ca) Clj
Item statuimus et Ordinamus quod si aliquis nollet nec posset conveniri in seculari Curia dicte terre pretextu alicuius privilegij et habeat aliquas Arbores in re sua vel per eum possessa contra formam statuti que dampnum inferat vicino suo et jncidere recuset ad petitionem dampnum patientis dictus Vicarius teneatur et debeat ad penam decem librarum cortonensium ... laboratori (?) dicte possessionis ut dictas Arbores jncidere debeat secundum formam prescriptam et dicto laboratori penam jnponere Centum sollorum cortonensium et ipsam auferre ut ipsas arbores jncidat Et dictus laborator cogi non possit nec molestarj per dominum dicte Rey occaxione jncisionis predicte nec contra eum procedi per Vicarius dicti communis Et si recusaverit ipsas Arbores jncidere tunc liceat dampnum patienti eas inpune incidere vel jncidi facere post terminum datum et decursum dicti laboratori Quem terminum dictus Vicarius teneatur dare et scribere ad petitionem petentis.
Quod Vicarius teneatur facere reparari omnes vias et pontes
(R.ca) Clij
Item statuimus et ordinamus quod Vicarius vinculo juramenti et ad penam decem librarum de suo Salario retinendarum teneatur facere exgomberare et actare omnes stratas et vias dicte terre et extra dictam terram et etiam pontes existentes per territorium dicte terre expensis adiacentium de contrada ut consuetum est ad petitionem petentis Et hoc faciat et requirat et in qualibet contrada antiquiores homines dicte contrade quos homines jurare faciat de ipsa via remunienda et quod secundum quod ipsi dixerint ita fiat et terminetur et per Singulos adiacentes possessionum predictarum micti faciat ab utroque latere unum pedem ex eorum possessionibus et ipsam viam sic terminatam et recuperatam faciat receptare (?) quod perpetuo sit via sicud per predictos homines terminabitur Et de hijs fieri faciat unum librum sive Registrum per notarium dicti communis ut dicta via non expediat ulterius terminari contradam locum et Amplitudinem ipsius vie que via actetur ita quod comode homines et Animalia per eam transire possint et ab utroque latere ipsius Et si dictus Vicarius fuerit negligens in premissis vel aliquo premissorum condempnetur per Sindicum in decem libris cortonensibus pro vicequalibet quotiens fuerit requisitus.
Quod Vicarius teneatur facere remundari fontes et gulubria
sive abeveratoria (R.ca) Cliij
Item statuimus et ordinamus quod Vicarius dicte terre teneatur et debeat facere remundari fontes ... quotiens ... et necesse et manutenere viam cupam et ... qua itur ad dictum fontem castellj expensis dicti communis ad penam centum sollorum de suo Salario. Et quod nulla persona faciat aliquam zoczuram in ipsis fontibus ... nec prope ipsos fontes per tres pedales pena quinque sollorum pro qualibet vice et quolibet contrafaciente et quilibet de dicta terra maxime custodes teneantur et debeant eydem domino Vicario vel eius notario et officialj pro predictis ... ad penam decem sollorum cortonensium pro quolibet inobbediente et qualibet vice auferendorum de facto et sumarie.
Quod nullus audeat aucellare in vineis alienis (R.ca) Cliiij
Item statuimus et ordinamus quod nullus audeat vel presumat venari seu aucupari per vineas seu terras bladatas quocunque blado et tenere (?) cum planterijs (?) et retibus strascinatorijs vel ... et qui contra fecerit puniatur qualibet vice in decem sollis et dampnum emendat (sic) patienti et Credatur sacramento damnum patientis usque in viginti sollis ab inde supra stetur ... dicto unius testis de visu, hoc addito quod nullus forensis debeat aucellare cum retibus (?) per districtum dicte terre ad penam quatraginta sollorum cortonensium Et quilibet possit sibi auferre retia sine pena.
Quod nullus audeat amovere aquam de cursu Antiquo (R.ca) Clv
Item statuimus et ordinamus quod Vicarius dicte terre qui pro tempore fuerit ad penam decem librarum de suo Salario teneatur et debeat ad petitionem cuiuscunque petentis micti (?) facere fontem fossatum vel aliud conductum aquarum per cursum antiquum et quod nullus impediat dictum opus et cursum Rivi fossati sciacquatorij vel alterius cuiuscunque aquarum conducti nec faciat resistentiam contra dictum Rivum fodendo ad penam decem librarum cortonensium pro qualibet vice pro quolibet contrafaciente.
De Jngorgatoribus Caneparum (R.ca) Clvj
Item quod jngorg.. (?) ... sollis cortonensibus vice qualibet puniatur Et quod quicunque admoveret Singnum de gurgo (?) alterius teneatur ad penam quatraginta sollorum cortonensium vice qualibet et probatio sufficiat per duos testes.
Quod nullus Accipiat tabulas vel tebulas de berteschis (R.ca) Clvij
Item Statuimus et ordinamus quod quicunque acceperit aliquam tabulam de aliqua bertescha dicte terre vel de ... sive annavenis (?) vel aliquod lingnum ac etiam de stecchatis Sine licentia Vicarij et Sex antepositorum dicte terre in Centum sollis cortonensibus pro qualibet tabula tebula et lingno vicequalibet puniatur Et probatio sufficiat unius testis Et Vicarius teneatur quolibet mense saltim bis de predictis jnquirere et dictas berteschas et stecchata Requirere et videre et repertos culpabiles punire in dicta pena Summarie et de facto Et quilibet possit contrafacientes denumptiare et habeat quartam partem pene Et si inveniretur aliquam tabulam tebulam sive lignum clavum vel aliud ferrum exportatum de aliqua bertescha sive de annavenis (?) vel stecchato et non jnveniretur exportans quod Custodes qui custodierint ea nocte qua fuerit exportatum in decem sollis cortonensibus pro quolibet ipsorum vicequalibet puniantur dummodo in tali bertescha unde fuerit aliquid exportatum non fuerint custodes ad custodiam deputati sed si fuerint ibi custodes deputati ipsi Custodes et non alij in dicta pena centum sollorum pro quolibet et vice qualibet puniantur Et ipsas berteschas anavenia stecchata et etiam fossos Carbonarias et barbacalia portarum dictus Vicarius teneatur manu tenere defendere et conservare et ubi necesse fuerit actari et reparari et si opus fuerit de novo frabicari expensis dicti Communis sub pena decem librarum de suo Salario retinendarum.
De pena damnum dantium in blado personaliter vel cum bestijs
(R.ca) Clviij
Item statuimus et ordinamus quod nullus audeat vel presumat dampnum dare vel facere personaliter in aliquo blado fabis sive leguminibus et ijs similibus ad penam decem sollorum cortonensium qualibet vice et pro quolibet contrafaciente. Si quis vero dampum dederit in dictis bladis leguminibus et alijs similibus cum bestijs minutis solvat pro pena qualibet vice et pro qualibet bestia minuta videlicet pecudina duos sollos cortonenses. Siquis vero dampnum dederit in dictis bladis cum bestijs grossis videlicet bovinis Crapinis porcinis Asininis Cavalinis (sic) et mulinis (sic) et hijs Similibus in quinque sollis cortonensibus vice qualibet et pro qualibet bestia puniatur. Et de omnubus suprascriptis Emendet dampnum patienti in duplum. Siquis vero dampnum dederit cum dictis bestijs grossis in dictis bladis admetatis ... pro qualibet bestia grossa et qualibet vice in decem sollis cortonensibus puniatur. Et illud dicimus si aliqua dictarum bestiarum dampnum dederit in aliqua Area quando bladum est in ipsa contrafaciens in dicta pena dictorum decem sollorum vice qualibet et pro qualibet bestia grossa puniatur. Et Vicarius teneatur et debeat Mictere notarium suum et familiares suos ad inquirendum de predictis et si negligens fuerit contra predictis vel aliquo predictorum pena Centum sollorum cortonensium vicequalibet puniatur de suo salario retinendorum.
De pena transeuntis personaliter vel cum bestijs
per aliquod genus bladi (R.ca) Clviiij
Item statuimus et ordinamus quod si aliquis dampnum dederit personaliter videlicet transeundo vel straversando (sic) per aliquod genus bladi solvat pro bando et pena qualibet vice duos sollos cortonenses Sed si cum bestijs solvat quinque sollos cortonenses pro qualibet bestia grossa et qualibet vice pro menuta (?) vero solvat duos sollos cortonenses vicequalibet et pro qualibet bestia minuta et emendet dampnum patientti. Excepto tamen quod tempore Rumoris ad dictas penas solvendas nullatenus teneantur fugendo ad eorum conservationem et liberationem et si bos (?) etiam per Arzillum ... Arriperet.
Quod de mallefitijs commictendis per forenses
possit preponere in consilio (R.ca) Clx
Item Statuimus et ordinamus quod de mallefitijs commictendis per forenses cum terrigenis quod Sex Antepositis liceat preponere et preponi facere in consilio generali. Et si vinceretur per maiorem partem teneatur ratum et firmum sine aliqua pena non obstante de alijs mallefitijs et processibus pendentibus loquentibus de preposita fienda quod possit preponere in tali casu et tali mallefitio. Et forensibus tam in criminalibus et dampnis datis quam in aijs Casibus duplicetur pena.
Quod de mallefitijs commictendis per homines terre colliscipionis
non possit proponere in consilio (R.ca) Clxj
Item Statuimus et ordinamus quod de mallefitijs commictendis per homines personas et jncolas dicte terre quod Sex Antepositi et Consilium non possint nec debeant preponere nec preponi facere in consilio nec facere gratiam alicui persone de dicto mallefitio commisso Sub pena quinquaginta librarum denariorum pro quolibet de facto auferendarum per Vicarium dicte terre qui pro tempore fuerit Et si dictus Vicarius negligens fuerit in predictis teneatur ad eamdem penam.
De luxoribus cum taxillis (R.ca) Clxij
Item statuimus et ordinamus quod in capitulo precedente de luxoribus ad lusum taxollirum quod capitulum est sub R.ca lxxx non obstante quod in dicto statuto et capitulo contineatur pena decem sollorum dicimus tamen quod alicui nullo modo sit licitum ludere ad ludum taxillorum ad penam duorum florenorum auri pro quolibet contrafaciente et qualibet vice de facto auferendorum per Vicarium dicte terre qui pro tempore fuerit. Et si aliquis terrigena dictos luxores accusaret habeat medietatem dicte pene et alia medietas sit communis et Vicarij dicte terre. Et si jnveniretur per Vicarium vel eius offitialem habeat quartam partem dicte pene et tres partes communis et ad eandem penam teneatur ille qui dictos luxores receptaret.
De pena vociferantis partem guelfam vel jubellinam (R.ca) Clxiij
Item Statuimus et ordinamus quod nulla persona in dicta terra colliscipionis audeat vel presumat dicere aut vociferare partem guelfam vel jubellinam ad penam et sub pena decem florenorum auri de facto per Vicarium dicte terre auferendorum. Et si aliquis nostre terre accusaret illum delinquentem Vicario habeat dictus accusans medietatem dicte pene et hoc jntelligatur a quatuordicim annis supra. Et si Vicarius negligens fuerit in predictis simili pena puniatur de facto tempore sui sindicatu (sic).
De pena retinentium aliquam quantitatem bestiarum pecudinum
Craparum seu porcorum in tenimento colliscipionis (R.ca) Clxiiij
Item Statuimus et ordinamus quod nullus habitator huius terre seu forensis audeat nec presumat Retinere aliquam quantitatem bestiarum pecudinum craparum seu porcorum in tenimento dicte terre colliscipionis. Et licitum sit unicuique terrigene habere et retinere in dicta terra colliscipionis unum porcum et unam crapam et quicunque contrafecerit puniatur in quinque sollis pro qualibet bestia et qualibet vice. Addimus tamen quod Macellarij seu Beccharij dicte terre possint et liceat eis tenere in dicta terra seu in eius territorio Centum Crastatos actos ad macellandum infra quos dictum numerum possit tenere vigintiquinque follatos (?) et quatuor pecudes. Et dicti macellarij seu beccharij teneantur et debeant facere carnes ad sufficientiam pro communi dicte terre et qualibet persona. Jtem liceat eis macellarijs et beccharijs tenere et habere quatuor porcos a medio mensis Agusti usque ad medium mensem octubris Et si contrafecerint puniantur penis supra destintis (sic) et a medio mensis octubris usque ad Carnisprivium possint tenere ad eorum libitum et voluntatem. Et quod dicti Macellarij seu Beccharij qui retinent dictos porcos teneantur et debeant macellare seu macellari facere una vice tantum in edomoda et si contrafecerint in predictis puniantur in viginti sollis cortonensibus. Jtem quod dicti Macellarij seu Beccharij ut supra retinentes quod quando vendunt carnes ad pondus statere detrahant et diminuere debeant una uncia cum dimidia pro qualibet libra ita quod veniat pondus belanciarum et contrafaciens puniatur in Centum sollis cortonensibus pro quolibet et qualibet vice unicuique tam terrigine (sic) quam forensi ducenti aliquas mercantias porcorum et crastatorum liceat retinere per octo dies.
Quod Sex Antepositi non possint expendere de here et pecunia communis
ultra unum florenum pro quolibet mense (R.ca) Clxv
Item Statuimus et ordinamus quod Sex Antepositi dicte terre qui pro tempore erunt et sunt possint et sit eis licitum expendere et expensas facere de here et pecunia dicti communis unum florenum pro quolibet mense sui regiminis Et si casus fuerit vel quod ipsi expendiderint vel expendi fecerint plus ut dictum est superius teneantur dicti Sex remictere in communi et puniantur in decem libris pro quolibet sed ... in bussulatura ... est in sacchula de facto auferendatur per Vicarium dicte terre qui pro tempore fuerit. Et si dictus Vicarius negligens fuerit puniatur in dicta pena decem librarum et jllius pluris quod dicti Sex expendidissent.
De pena promictentium alicui dare et tradere aliquam filiam sororem
vel consanguineam et postea non observaret (R.ca) Clxvj
(I)tem statuimus et ordinamus qod si aliquis de dicta terra colliscipionis promiserit et conven(er)it tradere seu dare alicuj filiam sororem aut aliam mulierem suam consanguineam in uxorem quod si casus advenerit sine legitima causa a Jure jnstituta recusans ei dare ut promiserit teneatur dotem per se promissam cum effectu dare et solvere illi cuj promiserit. Et similiter si negans seu recusans mulierem sibi promissam ducere in uxorem sine aliqua causa a Jure prohibita solvere cum effectu teneatur promictenti seu Mulieri dotem sibi promissam. Et puniatur quilibet recusans in quarto pluri dicte dotis promisse. Et Vicarius qui pro tempore fuerit teneatur et debeat ad jnstantiam et petitionem petentis et Jus habentis executionj mandare ad penam vigintiquinque librarum cortonensium de suo salario retinendarum tempore suj sindicatus.
Quod uxor quando decesserit Maritus non possit repetere dotem
nisi eo modo et forma quo recep(er)it (R.ca) Clxvij
(I)tem Statuimus et ordinamus quod si aliquis Maritus alicuius mulieris decesserit quod ipsa Mulier seu pater frater aut alia persona sibi convicta seu promictens non audeat nec presumat repetere dotem solutam pro dicta muliere nisi infra et ad terminos in promissione de dicta dote facta contentos.
Quod eligatur per commune dicte terre cancellarius forensis
(R.ca) Clxviij
(I)tem Statuimus et ordinamus quod Eligatur per commune dicte terre colliscipionis Cancellarius forensis qui sit ecclesiasticus et fidelis Sancte matris ecclesie et habeat dictus Cancellarius pro eius Salario et mercede duos florenos auri cum dimidio pro quolibet mense completa prius inbussulatura que est in sacchula Et teneatur ire in servitium et utilitatem communis ubi necesse fuerit sine aliquo Salario sed tantum habeat expensas. Et quod Camerararius (sic) qui pro tempore erit teneatur exigere et exigi facere omnes dativas et collectas suo tempore jnpositas per commune dicte terre jntegraliter suis sumptibus et expensis. Et quod Vicarius dicte terre qui pro tempore fuerit teneatur et debeat ad jnstantiam et petitionem illius camerarij qui erit pro tempore cogi et constringni omnes et singulas personas malesolventes dictas dativas seu collectas dicto tempore inpositas Et si negligens fuerit in predictis puniatur in vigintiquinque libris cortonensibus Et Notarij dicte terre colliscipionis possint et eis liceat habere et exercere offitium camerarij et Sex antepositis (?) et alia offitia pro ut eis incumbunt et habeat dictus Camerarius pro salario et mercede sua unum florenum pro quolibet mense.
Quod nulla mulier possit jre cum aliqua mercatantia
in aliquibus Civitatibus (R.ca) Clxviiij
(I)tem Statuimus et ordinamus quod nulla mulier seu femina de dicta terra colliscipionis possit nec debeat jre in aliquibus Civitatibus terris seu castris cum aliqua nec pro aliqua mercatantia videlicet non portare nec reportare nullo modo sed liceat eis ire ad jndulgentias ubique locorum et numpnina seu fiera et ibidem portare et ab eadem reportare quicquit (sic) voluerit et contrafaciens puniatur pro qualibet et qualibet vice in decem libris (?) denariorum cortonensium de facto auferendis per Vicarium dicte terre qui erit pro tempore et si negligens fuerit in exigendo dictam penam puniatur in eandem (sic) pena.
Quod presbiterj Sancti Nicholay et presbiteri Sancte Marie non possint
recipere pro soctoratorio ultra decem sollos (R.ca) Clxx
(I)tem Statuimus et ordinamus quod omnes presbiteri Ecclesie Sancti Nicholay dicte terre non possint nec debeant aufere (sic) aut tollere a sepellientibus in cappellis dicte ecclesie Sancti Nicholay videlicet in cappella prima iuxta cappellam Sancti Antonij usque ad cappellam lucie Johannis bernardy nisi decem sollos cortonenses. Que cappelle erant primitus Cimiterium dicte ecclesie. Et Similiter presbiteri Sancte Marie non possint nec debeant recipere nec recepi (sic) facere ab illis qui sepellirentur in socturatoria Sancte lucie que est apud murum communis nisi decem sollos cortonenses pro quolibet defuncto et ibidem sepellito et quod Vicarius non possit nec debeat cogere et cogi facere aliquem terrigenam ad jnstantiam et petitionem alicuius presbiteri ... presbiter non se (?) summictet posse convenire in curia seculari.
Quod aliquis offitialis non possit habere refirmam (R.ca) Clxxj
(I)tem statuimus et ordinamus qod per nullum tempus (et) nullum modum refirmetur aliquis offitialis tam Vicarius quam alij offitiales et maxime Sex Antepositi camerarius et cancellarius et siquis non fecerit custodiam nocturnam puniatur in quinque sollis et si fuerit puntatus de die pro una pontatura non teneatur ad penam pro secunda puntatura in duodecim denarijs et si fuerit puntatus tribus vicibus de die puniatur pro custodia fallita in decem sollis tempore yemalj et si fuerit tempore Estatis puniatur puntuatus (sic) in viginti sollis cortonensibus et in quolibet casu teneatur refacere custodiam predictam. Et quod Vicarius non possit nec debeat requirere custodiam ultra quatuor vices.
De pena Mictentium ygnem in aliqua domo vel in aliquo loco
(R.ca) Clxxij
(I)tem Statuimus et ordinamus quod quicunque conbucxit (sic) seu ygnem inmiserit in domo aliena studiose et appensate puniatur in ducentis libris cortonensibus pro qualibet vice Et si quis ygnem jnmiserit in capanda (sic) seu domo extra dictam terram poserit in Centum libris puniatur pro qualibet vice et si conbuerit seu ygnem jnmiserit in arboribus vinea et meta aliena studiose puniatur in vigintiquinque libris cortonensibus. Et si aliquis jnmiserit ygnem in stuppulis casualiter et casu fortuitu infocaverit aliquod genus blady Resecati et non resecati vel alias arbores non teneatur ad aliquam penam sed in quolibet supradicto casu teneatur ad emendam dampni Et Vicarius teneatur ad petitionem petentis ed dampnum passi emendari facere quod si non fecerit puniatur in libris Centum de suo salario retinendis.
Quod Vicarius teneatur cogere litigantes ad faciendum compromissum
(R.ca) Clxxiij
(I)tem Statuimus et Ordinamus quod Vicarius qui pro tempore fuerit teneatur et debeat vinculo Juramento (sic) cogere et constrignere omnes et singulos homines et personas in curia ipsius domini Vicarij litigantes omnium et singularum litium et controversiarum ad compromictendum dictam eorum litem causam et controversiam in manibus Arbitrorum de Jure tantum et de facto si voluntas litigantium fuerit et recusans compromictere dictus Vicarius non debeat de cetero audire.
De pena vendentium forensibus (R.ca) Clxxiiij
(I)tem Statuimus et Ordinamus quod in capitulo loquente de venditionibus forensibus fiendis quod ubi dicit pena vigintiquinque librarum volumus tamen quod puniatur in vigintiquinque florenis. Et si Vicarius negligens fuerit in exigendo dictam penam in eandem (sic) pena ipse puniatur. Et quicunque recipit Jstrumentum emptionis pro forensibus puniatur similj pena. Et hoc Jntelligatur de venditis et emptionibus factis (?).
Quod Notarij dicte terre et tabelliones teneantur facere Custodiam
nocturnam et diurnam (R.ca) Clxxv
(I)tem Statuimus et ordinamus quod Notarij et tabelliones dicte terre tam presentes quam absentes teneantur facere custodiam diurnam et nocturnam et contrafaciens de die yemali in decem sollis et si tempore estatis de die non fecerit custodiam puniatur in viginti sollis et reficiat custodiam.
Quod Vicarius teneatur tenere et secum ducere duos notarios
(R.ca) Clxxvj
(I)tem Statuimus et ordinamus quod Vicarius dicte terre quj pro tempore fuerit teneatur et debeat secum ducere et continuo habere et retinere unum bonum platicum (sic) et expertum notarium ad mallefitia et ad ordinem (?) et quando sibi possibile erit ad exercitandum offitium dampnorum datorum Ac etiam loco famuli (?) teneatur dictus Vicarius habere et retinere unum notarium qui continue die noctuque exerceat offitium dampnorum datorum et habeant de jnventionibus per ipsos et quemlibet ipsorum jnventis medietatem pene tantum de dictis dampnis datis. Et si Vicarius predictus non tenuerit dictum Notarium non habeat dictam medietatem dicte pene nisi quarta parte pro ut supra in dictis statutis plene continetur. Et dictus Vicarius teneatur ad penam unius floreni pro quolibet mense quantum fuerit in mora non retinendo dictum Notarium.
De pena facientis aliquod laboritium in festivitate Sancti bernardinj
(R.ca) Clxxvij
(I)tem statuimus et ordinamus quod nulla persona de terra colliscipionis audeat nec presumat laborare vel aliquod laboritium facere in festivitate beati Sancti Bernardini de mense madij. Et quod dictus Vicarius teneatur et debeat facere bandiri dictam festivitatem et quj contrafecerit puniatur in sollis decem cortonensibus. Et si dictus Vicarius in predictis negligens fuerit condempnetur tempore Sindicatus in libris decem denariorum.
Et Ego petrus Jacobus Ser dominici de Monteasula publicus Jnperiali auctoritate Notarius et Judex ordinarius constitutus predictis omnibus et singulis statutis et ordinamentis copiatis de quoddam statuto vetero et ad(d)itis dum olim facta hedita et ordinata fuerunt in dicta terra colliscipionis et in ecclesia sancti Nicholay pro ut in dicto statuto vetero continetur et copiata per me Notarium de voluntate consensu et auctoritate Ser lodovici Ser Archangeli de lugnano tunc Vicarij dicte terre et dominorum Sex Antepositorum videlicet Jacobutij putij mactej Jacobi frosciantis Antonij polj campi Johannis Ser cole Andree perndabutij (?) et Marioli lutij quj tunc erant de Sex Ac etiam ex deliberatione sollempnj facta in consilio generalj dicte terre Jntefuj et ea et contenta in eis de capitulo in capitulum rogatus scribere ac concordare Jnvenj nichil ad(d)ens vel minuens forte puntum vel licteram propter quod substantia dictarum licterarum valet jmmutari et hoc de mandato licentia aucoritate consensu et voluntate supradictorum Vicarij et dominorum Sex Antepositorum cum deliberatione dicti consilij in hijs sex quinternis de cartis membranis in supradictis quinquagintasex folijs scriptis et quatuor non scriptis mea propria manu scripsi et publicavj et meum signum consuetum jntestimonium premissorum apposuj et in capitulo de verbis jngnuriosis quod est sub Rubrica liij remisi mea propria manu videlicet de cuius similitudine stetur Arbitrio Vicarij ac etiam in capitulo quod est sub Rubrica lxxxiij ad quatuor versus (?) remisi Apportaverit possit eas cum apodissa de dicta terra extrahere Sub anno domini Mccccliij Jndictione prima die x mensis octubris tempore Sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Nicholay divina providentia pape v.
(Locum sigilli)
Singnum mey Petri Jacobi notarij suprascriptj
(INDEX RUBRICARUM)
(Liber Primus)
(Quod dominus noster papa et Sancta Mater Ecclesia
sit dominus et defensor terre colliscipionis R.ca j)
(De Electione Vicarij et eius salario R.ca ij)
(De Juramento Vicarij R.ca iij)
(De hijs que pertinent ad offitium Vicarij R.ca iiij)
(Quod Custodia carceris fiat per familiares Vicarij R.ca v)
(De pulçatione Campane R.ca vj)
(De offitio Vicarij dicte terre R.ca vij)
(De Electione notarij communis R.ca viij)
(De Electione Cammerarij R.ca viiij)
(Quod nullus faciat aliquam solutionem nisi cammerario communis
R.ca x)
(De Electione dominorum Sex Antepositorum et consiliariorum
dicte terre xj)
(De Electione et offitio Castallorum R.ca xij)
(De Electione Credentie R.ca xiij)
(De ordine et regula Sex antepositorum et mostra fienda R.ca xiiij)
(De Ambaxiatoribus mictendis R.ca xv)
(Quod quolibet dictum mictatur ad partitum separatim R.ca xvj)
(De modo expendendi pecuniam communis R.ca xvij)
(Quod super processibus pendentibus non fiat proposita et si
fieret quod per omnes consiliarios debeat obtinere R.ca xviij)
(De Electione Sindici et Sindicatu Vicarij R.ca xviiij)
(Quomodo conserventur scripture et acta communis R.ca xx)
(De pena non solventium dativas temporibus retroactis R.ca xxj)
(De libro faciendo per notarium reformationum de Jnquisitionibus
denumptijs et accusis R.ca xxij)
(De protestatione facienda per notarium reformationum dicte terre
R.ca xxiij)
(De fontana Castelli R.ca xxiiij)
(De fortificatione Carbonarie fossorum et stecchatorum R.ca xxv)
(De Cereis Communis R.ca xxvj)
(De Mensuris faciendis per Commune R.ca xxvij)
(Quod omnes Reformationes facte in consilio sint firme R.ca xxviij)
(De venditione gabellarum et aliarum rerum communis et quod
nulla fraus fiat in eis R.ca xxviiij)
(De Muris ruptis reparandis R.ca xxx)
(Quod si Aliquis habitator terre Colliscipionis vel eius territorij ostenderit
se spoliatum vel disrobatum fuisse ab aliquo forense R.ca xxxj)
(De Actis communis reassingnandis R.ca xxxij)
(Quod statuta non suspendanturR.ca xxxiij)
(De fedeiubentibus vel se obbligantibus pro communi R.ca xxxiiij)
(De conservando Jus contra forenses R.ca xxxv)
(Quod nullus possit esse pro scambio in offitio R.ca xxxvj)
(Quod Vicarius teneatur videre pondera et mensuras R.ca xxxvij)
(Quod protocolla notariorum mortuorum vel infirmorum vel
absentium possint per alium relevari et publicari cum auctoritate
Vicarij R.ca xxxviij)
(Quod obligationes facte per Sindicum communis executioni
mandentur R.ca xxxviiij)
(Quod si commune vel spetialis persona fuerit ab aliquo
dampnificata requiratur dampnificans per ambaxiatam R.ca xl)
(De Arboribus jncidendis R.ca xlj)
(Quod Vicarius dicte terre non possit se absentare ab dicta terra et
eius territorio sine licentia Sex et consilij et faciant omnes
executiones R.ca xlij)
(Quod Notarij dicte terre legaliter exerceant eorum offitium R.ca xliij)
(Liber Secundus de mallefitijs)
(De accusationibus et denumptijs mallefitiorum R.ca xliiij)
(Quod licitum sit parentibus et magistris filios et discipulos
corrigere R.ca xlv)
(De Jnquisitionibus R.ca xlvj)
(De denmptijs mallefitiorum faciendis R.ca xlvij)
(De Citationibus et ordine procedendi in mallefitijs R.ca xlviij)
(De Reorum comparitione et presentatione et excusatione et
defensione ipsorum R.ca xlviiij)
(De Testibus et alijs probationibus R.ca l)
(De questionibus et tormentis R.ca lj)
(Ut infra certum tempus Criminalia terminentur R.ca lij)
(De Verbis Jniuriosis et delictis puniendis R.ca liij)
(De pena Jnsultantium cum Armis et sine armis R.ca liiij)
(De percussionibus et offensionibus sine armis et penis eorum R.ca lv)
(De percussionibus et offensionibus cum armis R.ca lvj)
(Quod Cuilibet liceat defensionem ex quibusdam Causis percutere et
repercutere R.ca lvij)
(De membrorum abscintione vel mutilatione R.ca lviij)
(De Homicidio R.ca lviiij)
(De adulterijs et violentijs mulierum R.ca lx)
(Quod uxor non recedat de domo viri et de pena receptantium ipsam
R.ca lxj)
(De furtis et robarijs R.ca lxij)
(De privatis carceribus R.ca lxiij)
(De falsis et falsariorum penis R.ca lxiiij)
(De penis proditorum conspirantium contra statum communis R.ca lxv)
(De pena facientium Rumorem et tumultum in dicta terra R.ca lxvj)
(De penis dantium alicuj auxilium consilium vel favorem in
mallefitijs R.ca lxvij)
(De preliando aut prelium aliquod faciendo R.ca lxviij)
(Ex quibus casibus pene mallefitiorum duplicentur et agreghentur (sic)
vel minuentur R.ca lxviiij)
(Desententijs condempnationibus non (lacuna) obmisse R.ca lxx)
(De blasfemantibus deum et Sanctos inhoneste jurantibus R.ca lxxj)
(De turbata possessione et molestatione tenute R.ca lxxij)
(De occupationibus et adprehensionibus viarum privatarum vel
vicinalium et terminorum admoventibus R.ca lxxiij)
(De vijs et alijs locis publicis apprehensis vel occupatis et de
jnmunditijs non ponendis in eis R.ca lxxiiij)
(De aquis et aquatorijs communis R.ca lxxv)
(Quod nullus conveniat vel Citari faciat habitatorem dicte terre ad
aliquam curiam vel judicem extra jurisdictionem communis dicte
terre et de nolentibus in curia seculari respondere R.ca lxxvj)
(De Armis R.ca lxxvij)
(Quod nullus stet extra domum vel vadat per terram post tertium
sonum campane R.ca lxxviij)
(De non proiciendo aquam putridam R.ca lxxviiij)
(De luxoribus cum taxillis R.ca lxxx)
(Quod nullus vendat jus post litem motam R.ca lxxxj)
(De Receptatione exbanditorum R.ca lxxxij)
(De carnibus et piscibus alijsque comestibilibus et Silvestribus et
avibus de terra non extrahendis R.ca lxxxiij)
(De beccharijs et macellarijs et alijs vendentibus Carnes salitas (sic)
et Similia R.ca lxxxiiij)
(De tabernarijs et alijs vendentibus vinum ad Minutum R.ca lxxxv)
(Da ora in avanti, l’”Index” è presente nel manoscritto)
De ponderibus et mensuris et vendentibus ad mensuram vel ad
pondus Cap.o lxxxvj
De diebus pasqualibus dominicis et festivis in quibus apoteche non
teneantur aperte Cap.o lxxxvij
De Mulieribus male fame Cap.o lxxxviij
Quod nullus intrat (sic) vel exiat terram nisi per portam Cap.o lxxxviiij
De mallefitijs vel offensis per Vicarium vel offitiale seu notarium
et eius familiam Cap.o lxxxx
De pena non parentis Vicario eiusque notario et familia Cap.o lxxxxj
Quod nullus possit vendere vel alienare aliquam possessionem
alicui forensi non subiecto jurisdictioni dicte terre Cap.o lxxxxij
De petentibus debitum iam solutum Cap.o lxxxxiij
Quod nullus infectus intret dictam terram Cap.o lxxxxiiij
De extraordenarijs Criminubus et de similibus ad similia Cap.o lxxxxv
Quod portantes aliquod genus bladi ad dictam terram ab extra
distriptu ipsius terre non solvant gabellam Cap.o lxxxxvj
Tertius liber causarum Civilium
De censura et ordine jus dicendi in Civilibus Causis et primo
de Citatione Cap.o lxxxxvij
De ordine et modo congnoscendi et terminandy questiones
minoris summe Cap.o lxxxxviij
De Causis Civilibus maioris summe Cap.o lxxxxviiij
De modo et ordine procedendi in contumacijs Cap.o .C.
Quod Vicarius ad petitionem Creditoris precipiat debitori
quod stet in palatio Cap.o Cj
De Sequestrationibus rerum furtivarum suspectorum
debitorum Cap.o Cij
De Restitutione spoliatorum Cap.o Ciij
Quod prius conveniatur reus quam fideiuxor Cap.o Ciiij
De pingnoribus recoliendis et vendendis Cap.o Cv
Qualiter mulier nupta possit se obligare Cap.o Cvj
De prescriptione decem annorum et de alijs prescriptionibus Cap.o Cvij
De fictitijs seu simulatis contractibus Cap.o Cviij
De executione testamentorum et aliarum ultimarum
voluntatum Cap.o Cviiij
De executione sententiarum et arbitrorum Cap.o Cx
Ut quilibet habens rem communem possit ad divisionem
provocare Cap.o Cxj
De jure dotium Cap.o Cxij
De successione ab intestato Cap.o Cxiij
De alendis parentibus a liberis Cap.o Cxiiij
De prodigis et mentecaptis Cap.o Cxv
De fideiuxoribus pro forensibus non obligandis Cap.o Cxvj
De testibus in causis Civilibus recipiendis Cap.o Cxvij
De scripturis privatis mercatorum vel aliorum Cap.o Cxviij
Quod in causis Civilibus Vicarius cognoscat et diffiniat sine
consilio sapientis Cap.o Cxviiij
De locatione et conductione domorum et terrarum Cap.o Cxx
De Arbitris Cap.o Cxxj
De appellationibus alijsque recursibus Cap.o Cxxij
De restitutione in jntegrum Cap.o Cxxiij
Quorum appellationes non recipiantur Cap.o Cxxiiij
De contradictionibus arbitrorum Cap.o Cxxv
De tutoribus et Curatoribus Cap.o Cxxvj
De ferijs Cap.o Cxxvij
De dampnificatis causa represaliarum Cap.o Cxxviij
De Rep.. alienationes Jnfrascriptas Cap.o Cxxviiij
De correctione libre Cap.o Cxxx
(Quartus) Liber Dampnorum datorum
De dampnis datis in vineis et alijs guadagnarijs Cap.o Cxxxj
Quod quilibet teneatur tenere canem ligatum Cap.o Cxxxij
Quod Vicarius tenratur mictere notarium suum et familiam
ad custodiendum vinearum et aliorum fructuum Cap.o Cxxxiij
Da dampnum dantibus cum pullis in ortis et Canepinis Cap.o Cxxxiiij
De dampnum dantibus in pratis et vineis Custoditis Cap.o Cxxxv
De aqua reponenda ... Rivi vel fossati Cap.o Cxxxvj
Quod Vicarius teneatur mictere famulum suum ad petitionem
petentis Cap.o Cxxxvij
Quod Vicarius teneatur terminare omnes processus suos
de dampnis datis infra x dies Cap.o Cxxxviij
Quod dictus Vicarius teneatur personaliter detinere omnes
quod invenerit dampnum dantes Cap.o Cxxxviiij
Quod in processibus et executionibus ... appellari non possit Cap.o Cxl
Quod Vicarius teneatur habere familiam deputatam omnibus
suis sumptibus et expensis Cap.o Cxlj
Quod dictus Vicarius possit jnquirere contra proicientes
aliquas putredines Cap.o Cxlij
Quod dominus bestiarum teneatur pro famulo et pastore
dampnum dante Cap.o Cxliij
Quod quicunque vult aliquem accusare teneatur ipsam
Accusam etiam dare in scriptis Cap.o Cxliiij
Quod Vicarius non possit nec debeat comedere nec bibere
cum aliquo terrigena Cap.o Cxlv
Quod Vicarius et notarius predicti pro dicto offitio exercendo
possint inponere penam quinque sollorum Cap.o Cxlvj
Quod nullus audeat proicere aliquam bestiam mortuam
prope murum dicte terre (R.ca) Cxlvij
Quod quicunque fuerit accusatus et confitetur detrahatur quarta
pars condempnationis (R.ca) Cxlviij
Quod dictus Vicarius possit cognoscere de dampnis datis per
accusationem vel denumptiationem (R.ca) Cxlviiij
Quod Vicarius predictus non possit facere aliquam executionem
pro Communi nisi primo sit satisfactum parti (R.ca) Cl
Quod Vicarius predictus teneatur facere jncidi arbores infrascriptas
ad petitionem petentis (R.ca) Clj
Quod Vicarius teneatur facere reparari omnes vias et pontes (R.ca) Clij
Quod Vicarius teneatur facere remundari fontes et gulubria
sive abeveratoria (R.ca) Cliij
Quod nullus audeat aucellare in vineis alienis (R.ca) Cliiij
Quod nullus audeat amovere aquam de cursu antiquo (R.ca) Clv
De Jngurgatoribus caneparum (R.ca) Clvj
Quod nullus accipiat tabulas vel tebulas de berteschis (R.ca) Clvij
De pena dampnum dantium in blado personaliter vel cum bestijs
(R.ca) Clviij
De pena transeuntes (sic) personaliter vel cum bestijs per aliquod
genus bladi (R.ca) Clviiij
Quod de mallefitijs commictendis per forenses possit proponere in
consilio (R.ca) Clx
Quod de mallefitijs commictendis per homines terre colliscipionis
non possit proponere in consilio (R.ca) Clxj
De luxoribus cum taxillis (R.ca) Clxij
De pena vociferantium partem guelfam vel jubellinam (R.ca) Clxiij
De pena retinentium aliquam quantitatem bestiarum pecudinum
Craparum seu porcorum in tenimento colliscipionis (R.ca) Clxiiij
Quod Sex Antepositi non possint expendere de here et pecunia
communis ultra unum florenum pro quolibet mense (R.ca) Clxv
De pena promictentium allicuj dare et tradere aliquam filiam sororem
vel consanguineam et postea non observaret (R.ca) Clxvj
Quod uxor quando decesserit Maritus non possit repetere dotem
nisi eo modo et forma quod recep(er)it (R.ca) Clxvij
Quod Eligatur per commune dicte terre cancellarius forensis (R.ca) Clxviij
Quod nulla Mulier possit ire cum aliqua mercatantia in aliquibus
Civitatibus (R.ca) Clxviiij
Quod presbiteri Sancti Nicholay et presbiteri Sancte Marie non
possint recipere pro soctoratorio ultra decem sollos (R.ca) Clxx
Quod aliquis offitialis non possit habere refirmam (R.ca) Clxxj
De pena mictentium ygnem in aliqua domo vel in aliquo loco (R.ca) Clxxij
Quod Vicarius teneatur cogere litigantes ad faciendum compromissum
(R.ca) Clxxiij
De pena vendentium forensibus (R.ca) Clxxiiij
Quod Notarij dicte terre et tabelliones teneantur facere Custodiam
nocturnam et diurnam (R.ca) Clxxv
Quod Vicarius teneatur tenere et secum ducere duos notarios (R.ca) Clxxvj
De pena facientium aliquod laboritium in festivitate Sancti
be(r)nardini (R.ca) Clxxvij
Cesare Lucen ... (?)
Spoleti Collisscipionis etc. Gubernator
Suprascripta statuta communis collisscipionis coram nobis presentata per Vicarium et oratores dicti communis et a nobis confirmarj petita de nostro Mandato Revisionata et (?) emendata auctoritate nostre gubernationis offitij presentium (?) tenore confirmamus approbamus ac de cetero observarj mandamus in dicta terra et territorio Quatenus non sint contra ecclesiasticam libertatem Constitutiones provinciales Sancte matris ecclesie Jurisdictionem gubernationis nostre et non disponant in casibus per constitutiones Rectori reservatis. Jn quorum fidem has nostras fierj fecimus nostrique consueti sigillj jussimus munimine (?) et Roborarj. Datum in Arce Spoletina die ultima mensis ottobris Mccccliij
Thomas de castello
Vetius Lodovicus de Borgia (?) S.mi domini nostri ...
Sancte Romane Ecclesie Capitaneus ducati Spoletini ac Collisscipionis
generalis gubernator
Suprascripta statuta Communis Collisscipionis coram (?) nobis presentata per Vicarium et oratores dicti communis et a nobis confirmari (?) petita auctoritate nostri gubernationis offitij presentium tenore confirmamus approbamus ac de cetero observari mandamus in dicta Terra et eius territorio Quatenus non sint contra ecclesiasticam libertatem Constitutiones provinciales sancte matris ecclesie Jurisdictionem gubernationis nostre et non disponant in casibus per Constitutiones Rectori reservatis. Jn quorum fidem hasnostras fieri fecimus nostrique consueti sigilli iussimus munimine Roborarj . Datum in arce Spoletj die xxviij novembris 1456 (?)
Thomas de Castello
Riccardus tituli Sancti (?) Eusebij
presbiter Cardinalis ... apostolice Sedis Legatus
Suprascripta statuta communis Collisscipionis coram nobis per Se.. ... de Vinculo Vicarium ad Oratores dicti loci presentata et de nostro mandato revisa per auditorem nostrum auctoritate nostre legationis presentium tenore confirmamus et approbamus ac de cetero observari mandamus in dicta Terra et eius disctrictu quatenus non sint contra ecclesiasticam libertatem Constitutiones provinciales sancte matris ecclesie iurisdictionem legatorum et non disponant in casibus per Constitutiones Rectori reservatis. Jn quorum fidem has nostras fieri facimus nostrique parvi et consueti sigilli iussimus munimine (?) roborari. Datum Tuderti die xxiiij Novembris 1464.
T. de Castello
...
De salario dando messoribus et de non servantibus illud
(I)tem statuimus et reformando hac nostra lege sancimus ordinamusque pro bonificatione communis et hominum terre collisscipionis presentes domini sex eiusdem terre ad regimen electi et (qui) pro tempore erunt teneantur et debeant vinculo juramenti et sub pena decem librarum pro quolibet ... contrafaciente applicandarum de facto sine aliquo alio processu pro tertia parte camerario communis pro alia tertia officialj executionem facienti et pro reliqua tertia parte accusatorj Cuius nomen jn secreto teneatur jn kalendis mensis junij quolibet anno odinare et decernere salarium messoribus et secundum ipsorum sex ... decretum quilibet de dicta terra cuiuscunque gradus conditionis et status existat servare debeat et plus quam decretum fuerit ut supra dare eisdem messoribus audeat vel presumat sub dicta pena ut supra applicanda et exigenda et Vicarius qui pro tempore fuerit postquam sibi notificatum fuerit et quocunque contra delinquentes executionem facere neglexerit sub dicta pena incidat et tempore suj scindicatus de suo salario retineatur per camerarium dicti communis.
(I)N NOMINE DOMINI NOSTRI YHV XPI AMEN
Anno domini Millesimocccclxxxviij Jndicitone sexta tempore sanctissimi in xpo patris et domini nostrj dominj Jnnocentij divina providentia pape octavj die vero decimanona octubris.
(Q)UONIAM plerumque contignj solent ob potestate offitialium jn hoc nostro oppido multa fieri in dedecus et detrimentum communitatis collisscipionis volentes itaque homines et consilium dicte terre Malitijs et voluntatibus et sfrenatis offitialium oviare
...
(C)ONGREGATO et jn sufficienti numero communis et hominum terre collisscipionis consilio cohadunato fuitque jd in eo obtentum et sollempniter ordinatum et reformatum Habita prius confirmatione Ab Ill.mo domino Gubernatore huic terra jn volumine statutj dicte terre describunt et ut predicta executione mandentur extitit victum et obtentum in dicto consilio Ad obviandum fraudibus offitialium super prima proposita dampnorum datorum videlicet quod offitiales in posterum non valeant nec possint jre per territorium dicte terre collisscipionis ad rimandum dampnum dantes cum bestijs et sine absque et sine baylo vel castaldo dicti communis et si facte essent alique invente per dictos offitiales sine baylo vel castaldo dicti communis sint nulle et nullius valoris ipse inventiones sic facte et nullum sortiatur effectum hoc tamen addito quod si dicti offitiales se ipsi oviarent (?) sine prefato baylo vel castaldo in aliquo vel aliquibus dampnum dantes (sic) personaliter vel cum bestijs adhibeatur fides ipsi offitialj vel offitialibus cum presentia unius testis dicti oppydi fidedigni et in etatis decem annorum ad minus Quj una cum offitialj viderit dictos dampnum dantes Et quod infra terminum trium dierum post inventione per ipsos omnes et singulas jnventiones quas fecerint debeant portare (?) in scriptis in camera (?) communis seu cancellarie dicti communis earum copiam dare cancellario dicte terre vel mictere per bayulum vel castaldum dicti communis more (?) ex stilo (?) de mallefitijs sub pena decem librarum denariorum et tempore eius scindicatus exigenda absque contradictione. Et presens reformatio debeat ... vel mictat copias de inventionibus ... seu cancellarie dampnorum datorum non Jntelligant habere robur et firmamentum tempore presentis Vicarij sed abinde in posterum incipiat sortire affectum (sic) suum. Et si contra predicta factum fuerit inventiones per ipsos offitiales fiende sint nulle et nullius valoris et efficacie. Hoc consultum et arrengatum fuit per ser dominicum Johannis saccardellj de collisscipionis et etiam per ser Macteum ser francisci de eodem loco confirmatum obtentumque fuit in prefato consilio per palluctas vigintiseptem nulla vero in contrarium repertam (sic).
Et ego petrus condam Ranutij de trevio publicus jmperiali auctoritate notarius et Judex ordinarius et nunc cancellariu et notarius reformationum terre collisscipionis Predictis omnibus et singulis interfui et presens fui et eaque rogatus scribere scripsi et publicavj et ad fidem omnium premissorum signumque meum apposuj consuetum.
Signum mei pe(locum + sigilli)tri notarij predicti
Mauricius Cibo S. D. N. pape Germanus
Spoleti Tuderti Amerie Collisscipionis etc. Gubernator
Viso ac lecto statuto suprascripto et omnibus in eo contentis plene cognitis id velut equum et rationi consonum confirmamus approbamus et ratificamus auctoritatem meam pariter et decretum interponentes ac mandantes in omnibus plene et inviolabiliter observari dummodo per hoc non inducatur aliquis novum aut maior sumptus officiali et quatenus necessario induceretur decernimus per universitatem dicti Castri suppleri ac satisfieri. Datum in Arce Spoletina sub impressione nostri parvi sigilli die xx.asexta novembris Mcccclxxvoctavo (sic).
In nomine domini Amen. Anno domini Millesimo cccclxxxx Indictione viij tempore pontificatus Sanctissimi in Xpo patris et domini nostri domini Jnnocentij divina providentia pape octavj. Et mensis Augusti die viiij. Infrascripta sunt constitutiones capitula et reformationes seu ordinationes facte ordinate et reformate ac optente in consilio ordinato solito consueto tempore egregiorum Virorum Ser Nicolai Ser Anthonelli, Girolami (?) Jac. Ursini Liberati ... Berardi baptiste et Ser Anthonii Ser Sebastianj Sex Antepositorum ... temporis. Nec non etiam tempore Spectabilium virorum Jacobi petri pezzuti pro ipso petro eius patre infirmo Bartholomellj Johannis Ugolini Menici Santi nicolai Anthonij Cianij Francisci Christofori et poli Joannis Sex antepositorum terre colliscipionis per manum mei notarij Egidij de Terra malleanj Sabine diocesis publici notari et ad presens Cancellarij dicte Communitatis colliscipionis et notarij reformationum spetialiter electi per dictum Commune prout patet de dictis Consilijs et reformationibus in libro meo reformationum. Quas quidem ordinationes constitutiones et reformationes in volumine presentis statuti scripsi ad perpetuam ipsarum observantiam pro evidenti utilitate dicte Communitatis et de mandato ac voluntate consiliariorum et secundum eorum reformationes.
R.ca de Electione Extimatorum super dannis datis fienda et eorum offitio.
Statuimus ordinamus et reformamus pro evitatione dannorum datorum quo ultra modum fuerit in territorio terre Collisscipionis varijs diversisque modis et pro restauratione fienda damnum passis, Quod domini Sex Antepositi presentes aut in ... offitio ... habeant plenam auctoritatem facultatem et baliam, ac potestatem eligendi pro decem annis viginti homines ad extimandum omnia dampnata (sic) data que fuerint quomodocunque et qualitercunque, videlicet duos pro quolibet anno et facere ... seu brisciolos inclusas et inclusos in cera alba et jllos imbussoulare et ponere intus cassectam que est in ecclesia Sancti nicolai et quod sorte more solito extrahantur. Qui extraxti debeant in manibus Cancellarij (?) suscipere juramentum de bene legaliter ... sine fraude aliqua eorum offitium exercere et eorum extimatorum facere remotis ab eis amore timore pretio et omni eorum comoditate et ad requisitionem cuiuscunque petentis et damnum passi. Qui extimatores sic electi et jurati debeant jre ad requisitionem ... dictas extimationes facere ut supra ... Et pro eorum salario habeant tantum quatrenos (?) tres pro quolibet et qualibet vice ... et eorum extimationes exequantur per Vicarium et eius officiales et ... a dictis extimatoribus non possint habere (?) ... nisi ad dominum Gubernatorem ... Jtem quod tempore messium et vendemiarum si non ... extimatorum propter urgente ... quod sit licitum Cuilibet dampnum passo posse ... convicinos vel illos qui ... dampnum ... illatum ... extimatoribus ... dicto Cancellario ut supra dictum est. Et hoc vendicet sibi locum in presentibus ... quibuscunque in contrarium ...
De pena inponenda per dominos Sex antepositos seu Cancellarium
pro occurrentijs Communis et ... R.ca
Jtem statuimus et ordinamus ac reformamus Quod sit licitum dominis Sex antepositis et Cancellario Communis et plenam habeant auctoritatem et potestatem Cuilibet inponere penam decem solidorum pro occurrentijs et rebus necessarijs Communis terre Colliscipionis. Et etiam ... fuerit ... dictorim Sex antepositorum et dicti Cancellarij per publicos baiulos dicte terre ... incidat in pena decem solidorum pro occurrentijs et negotijs dicti Communis ... ipso facto et applicanda in Communi pro tribus ... seu eius offitiali qui de ea (?) executionem fecerit. Et teneatur dictus Vicarius ... requisitionem dictorum Sex antepositorum aut Cancellarij dictam executionem ... in penam .x. librarum ipso facto de salario dicti Vicarij ...
R.ca Quomodo persolvantur
Jtem pro ... maxima utilitate Communis et ad refrenandum ... malitias statuimus ordinamus et reformamus quod (?) Sex antepositi qui erunt pro tempore debeant ... eorum debita ... aut illa .. et scribi facere per Cancellarium in libro ... ad hoc ut taxa (?) congrua persolvatur ... et quod in fine eorum offitij decem (?) dies ante finem eorum offitij tempore quo sunt ... ex forma statuti extrahere alios novos offitiales debeant bandiri facere et preconizare per baiulum Communis per loca publica et consueta per dictam terram tribus diversis vicibus et diebus quod quicunque debet habere in Communi et est verus Creditor tempore ipsorum Sex antepositorum debeat coram jpsis dominis prioribus comparere infra terminum octo dierum aut coram Cancellario et consignare eius creditum alias non ... nec admictatur. Qui Sex antepositi scribi faciant per cancellarium ... in libro ... Et qui in dicto termino non comparuerit et consignaverit in termino dictorum ... sex antepositorum eius creditum non audiatur nec persolvatur dictum debitum per alios in eorum offitio successores nisi ... absentie ... Jn quo casu sit .. comparere et posse consignare eius creditum alijs successoribus in offitio. Quj Sex antepositi (?) successores debeant ... habere jllos antepositos qui contraxerint dictum debitum ... et si est debitum ... ex justitia (?) ... facere possint in hoc creditore. Et si Vicarius negligens fuerit in ex.. dictam ... incidat in penam ... jpso facto auferre ... de suo salario. Et hoc locum sibi vendicet in presentibus et futuris Non obstantibus alijs statutis ...
Mauritius Cibo S. D. N. pape
Germanus Spoleti Colliscipionis etc. Gubernator
Visis lectis ac diligenter examinatis tribus Capitulis suprascriptis et omnibus in his contentis plene cognitis confirmamus approbamus et ratificamus auctoritatem meam pariter et decretum interponentes ac mandantes illa in omnibus et per omnia plene ac inviolabiliter observari. Reservato tamen iure reclamandi et recurrendi ad nos omnibus et singulis qui super aliquo predictorum senserit se gravato jn ...
Datum in Arce Spoletina sub impressione nostri parvi sigilli die xj Augusti 1490.
De Sylva viva (?)
In Dei nomine Amen. Anno domini Mcccclxxxvij. Tempore S.mi in chr. patris et d.ni n.ri d.ni Jnnocentij divina providentia pape viij indictione decima die vero xxv Julij.
Convocato et in sufficienti numero Communis et hominum Terre Colliscipionis Consilio Cohadunato fuerit ibidem obtentum ... et ordinatum habita prius Confirmatione ab Ill.mo d.no Gubernatore ...
... Et etiam fuit victum et obtentum quod damna data in dicta Silva tempore ... observetur dicta reformatio. Et quod nemini liceat incidere aliquas arbores in dicta Silva videlicet quod quicunque inciderit in dicta Silva aliquas arbores prope flumen (?) Narnee ... distante vigintiquinque pedum a dicto flumine (?) pena dupli contenta in statuto puniatur ab inde supra puniatur pena a statuto dicti Communis.
De pena ementium (?) ... aquam ...
Item et simili modo ... fuit obtentum et ordinatum quod quicunque emerit aquam Communis Colliscipionis et ipsam aquam in possessione ... puniatur pena decem ducatorum et ... pro quolibet. Simili pena puniatur ...
B. De Ruvere
Narnie Colliscipionis etc. Gubernator
Visis lectis ponderatis et de verbo ad verbum exactissime examinatis suprascriptis ... per suprascriptam Communitatem et Universitatem Terre Collisscipionis in publico consilio factis et ... instantia Confirmari petitis Attento et Considerato quod honeste et juste sunt et ... auctoritate officij Gubernationis nostre ... in omnibus earum partibus apporbamus Confirmamus ac validamus et volumus habere et tenere perpetuam Roboris firmitatem. Mandantes eas in dicta Terra et eius territorio inviolabiliter servari. Quibuscunque in Contrarium facientibus non obstantibus et in statutorum volumine describi. Et ad fidem premissorum omnium ... fieri fecimus et nostri Maioris Sigilli quo in talibus utimur iussimus munimine Roborari. Datum In Arce Narnee Die ultima Julij Mcccclxxxvij Pont. S.mi D. N. Jnnocentij pape viij Anno Tertio.
Jtem statuimus et ordinamus ad removendam hominum malitiam ac ... hactenus inter homines terre predicte habitas (?) ratione electionis officialium presenti statuto declaramus decernimus et volumus quod officiales videlicet domini Sex Antepositi Camerarij et Consiliarij hoc modo conficiantur quod unus pro quolibet focularj terre predicte imbussuletur et postea secundum exigentiam officialium in duobus mensibus in duos menses extrahatur hoc itellecto quod tres bussuli (?) fiant in quadam (?) una sint domini Sex atepositi imbussulatj alia Camerarij et in alia consiliarij terre predicte et si contingerit quod extracto primo prefatorum dominorum Sex Antepositorum extraheretur de bussula ... aut Consiliariorum aliquis qui esset ... antepositus et dictus (?) Camerarius vel Consiliarius tunc remittatur scrupulus (?) sive cartucia in ipsa bussula et alius extrahatur quia (?) non intendimus quod quis terre predicte habeat nisi unum officium vice (?) ... Et ita dicimus de Camerarijs et Consiliarijs non obstante statuto posito in volumine ... librj sub Rublica de electione dominorum Sex Antepositorum et Consiliariorum numero undecimo ... a tergo et duodecimo loquente quod prefati domini ... debeant eligi per parochiam videlicet (?) Sancte Marie et Sancti Nicolay (?) dicte terre protectorum Cuj statuto ... Sex antepositorum et Consiliariorum per parrochiam ...
Franciscus dei et apostolice sedis ...
Yhs marie filius
R.ca de dotibus restituendis tertia parte retenta (?)
Item statuimus ordinamus vel reformamus quod si mulier aliqua decesserit ante eius virum sive Maritum relictis filijs vel filiabus qui decesserint prius quam pervenerint ad etatem xiiij annorum si erit masculus vel xij si erit femina vel non relictis aliquibus filijs quod Maritus lucretur tertiam partem dotis dicte eius uxoris predefuncte et omnium mobilium Hoc tamen addito et intellecto quod dictus Maritus teneatur et obligatus sit ad tertiam partem expensarum et in obsequio dicte eius uxoris predefuncte fiendarum.
Nec afficiaris admirationi si locus iste vacet
B Gratianus
Narnee etc. Locumtenens
Considerantes satutum prefatum equitatem maximam continere (?) Et eam ob causam confirmatione dignum esset judicantes Eum auctoritate nostri officij confirmamus Et adprobamus Roburque ei plenissimum attribuimus.
Datum Narnee die xvj februarij 1482.
De porcis non Retinendis
Quia convocato et in sufficienti numero comunis et hominum terre collisscipionis consilio cohadunato. Jd in eo obtentum ac sollempniter reformatum utque impetrata Jll.mi domini gubernatoris confirmatione in hoc statutorum volumine describeretur extitit victum Quod nullus in territorio collisscipionis porcos aliquos a carnisprivio usque ad kalendas augusti retinere valeat. A kalendis vero augusti usque ad carnisprivium pro quolibet foculari unus tantum possit retineri porcus, sub penam decem librarum cortonensium pro qualibet bestia pro medietate comuni collisscipionis et pro alia dimidia offitialibus qui executionem fecerint applicanda. Jdeo atque ad removendum quod plurima dampna que inficebantur ita statuimus et ordinamus ac ista presenti nostra lege perpetuo duratura constituimus et sancimus hicque describere nobis cretum fuit.
B. De Ruvere S.mi D. N. Nepos
Narnie etc. Collisscipionis etc. Gubernator
Suprascriptam reformationem a nobis cum instantia reformari petitam Quam vidimus et in omni eius partem diligenter examinavimus cognoscentes et publicum et privatum pre se ferre (?) comodum approbamus confirmamus ac auctoritate Gubernationis nostre qua fungimur validamus contrariis non obstantibus quibuscunque. Datum in Arce Narnie Die ottavo Maij Mcccclxxxsecundo.
In Nomine Domini Amen. Anno Domini Millesimo Quingentesimo Secundo Indictione quinta. Tempore Sanctissimi in Christo Patris et Domini Nostri Domini Alexandri Divina providentia Pape Sexti Die vero Decima octava mensis Decembris dicti Anni.
Congregato Convocato et Cohadunato Spetiali Consilio Communis et hominum Terre Colliscipionis in Aula ... Cancellarie dicti Communis ... bannito et preconizato per Menichellum publicum baiulum et bannitorem dicti Communis ad sonum Campane De Commissione et mandato Spectantium virorum Francisci Alexandrii Francisci Stephani Petroni Pierdominici Antonij Antonij et Carobini Picciolini Dominorum Priorum dicte Terre Cum Consensu presentia et voluntate Spectabilis Viri Ser Federici de Pietrobonis de Sancto Gemino Honorabilis Potestatis dicte Terre Colliscipionis. In quo quidem Consilio fuit facta jnfrascripta proposita ex penultima obmissis alijs precedentibus et ultima per me Angelum Notarium et Cancellarium infrascriptum De Commissione prefatorum Dominorum Priorum Cum presentia Consensu et voluntate prefati domini Potestatis Facta prius per me (?) solemni Divina Invocatione more solito etc.
Quod Cum superioribus annis pro Salubritate Comodo et honore Communis dicte Terre fuerit facta per hanc Comunitatem (?) quedam Reformatio in Consilio Celebrata manu Ser Jacobi Ser Benedicti de Pedeluco tunc Cancellarium Notarium Reformationum et missione in volumine Statutis ac Confirmatione Superiori ut melius dicta Reformatio observetur.
Spectabilis et prudens vir Ser Dominicus Johannis de dicta Terra unus ex additis in dicto Consilio existens Surgens in pedibus in loco et more solito Nomine Domini prius invocato super dicta Tertia et penultima proposita dixit et consuluit quod Reformatio ut supra facta de preceptore Gramatice manu dicti Ser Jacobi de Pedeluco tunc Cancellarium Communis Colliscipionis confirmetur per Superiores et mictatur in volumine Statutis dicte Terre et observetur per quemcunque sub pena Vigintiquinque Docatorum applicanda pro medietate Camera Apostolica et pro alia medietate Camere Communis Colliscipionis. Et si Potestas dicte Terre negligens fuerit in exequendo dictam penam incidat in eadem pena applicanda ut supra retinenda de eius salario. Et hoc pro Comodo et homore Communis et hominum dicte Terre.
Spectabilis et prudens vir Ser Evangelista Riccius de dicta Terra alter Ex additis in dicto Consilio existens Surgens in pedibus in loco et more consueto Repetito prius Divino presidio Consulendo et arrengando Confirmavit dictum Consultum per prefatum Ser Dominicum supra dicta Tertia proposita de Prepceptore (sic) Gramatice.
Datis jgitur fabis una manu (?) unicuique in dicto Consilio existenti et recollectis de commissione prefatorum Dominorum priorum cum Consensu presentia et voluntate prefati Domini Potestatis per Menichellum Baiulum predictum et per Me Cancellarium et notarium infrascriptos numeratis (?) Dixique (?) prius de (?) prefatorum Dominorum Potestatis Priorum ... Quod quicunque vult et sibi placet Dictum et Consilium Prefati Ser Dominici Consultoris super dicta tertia proposita et per supradictum Ser Evangelistam Riccium confirmata Mictat eius fabam in bussula Crucem albam habentem del Sic Qui vero non vult et sibi non placet mictat dictam eius fabam in bussula sine Cruce del Non. In qua quidem Bussula Crucem albam habens del Sic Reperte fuerunt fabe viginti septem Nulla vero in Contrarium Reperta. Et sic victum obtentum et sollempniter Reformatus fuit omni meliori modo etc.
Nos Charolus de Maschijs de Arimino Eques et Comes ac Jur. utr. doc. pro S.mo D.no N. Rheate Jnteramne Colliscipionis etc. Gubernator videntes et considerantes supradictum Consilium et decretum de Reformatione preceptoris Grammatice fore justum et equam predictam Reformationem et ad bonum minorum editam et dicte Comunitatis Collescipionis fore utilem et ad hoc necessariam et ad Commodum et utilitatem universalem tendere mxime cum ex Gramatica origatur (?) fundamentum licterale omnibus scientijs. Jdeo ipsam et dictum Consilium et decretum predictum ex auctoritate nostra approbamus validamus et confirmamus in omnibus eius partibus Decernentes hinc in posterum habere et teneri pro legibus et statutis et inviolabiliter perpetuo observarj et vim statuti haberi volumus et in volumine statutorum dicte Terre apponi describi et allegari Jn omnibus et per omnia sit (?) petitum omni meliori modo etc. Jn quorum omnium et singulorum fidem et testimonium has presentes fieri fecimus per jnfrascriptum nostrum notarium actuarium (?) scribi et subscribi fecimus et sub impressione nostri soliti sigilli muniri iuximus. Datum Jnteramne in domibus nostre solite Residentie Die secunda mensus Februarij sub Anno Domini Millesimo quingentesimo tertio Jndictione sexta Tempore Pont. S.mi jn X° patris et D.ni n.ri D.ni Alexandri divina providentia pape vj.
De Salario dando Liguribus
Jn Nomine Domini Amen. Convocato et Congregato Publico Consilio Communis Terre Colliscipionis in sufficienti numero in quo Ad repprimendum (sic) et repellendum immoderatam et pernitiosam ... ne superfluam impensam que in hac Terra dantur Liguribus fabricatoribus ... Extitit victum et obtentum quod quilibet ... murator cum uno famulo ... a Calendis Mensis Novembris usque ad Calendas Maij habere debeat pro eius salario et mercede cuiuslibet Diei bolonenos decem et expensas pro se et eius famulo ... a Calendis mensis Maij usque ad Calendas mensis Novembris ... intret (?) cuiuslibet Diei Duodecim bolonenos Cum dimidio similiter et expensas. Et si dictus Magister famulum non habebit quando laborabit in dictid diebus habeat ... solummodo pro eius salario dumtaxat duos tertios dictorum denariorum similiter et expensas. Hoc tamen intellecto et declarato quod nemo de dicta Terra vel ... debeat facere expensas aliquo modo dictis Liguribus seu muratoribus vel fabricatoribus nec eosdem gratis in hospitio sive domo suscipere diebus festis quando ipsi Ligures seu lommardi non laborant Sub pena duorum Carlenorum pro quolibet ... qualibet Contrafaciens fuerit in quolibet Capitulo predicto pro medietate Communi ... pro alia medietate Vicario sive Officiali executionem facienti applicanda et credatur juramento accusatori et teneatur archanus sive secretus. Et si predictus Vicarius et eius officiales qui pro tempore fuerint uti debeant omni diligentia ... in jnquirendo Contrafacientes Ad penam decem librarum denariorum de suo salario solvere debeat si contrafecerit. Et predicta banniantur ut omnibus notum fiat.
Quod nemini liceat fodere nec incidere aliquid in fossis communis
Similiter victum et octentum fuit et sollemniter reformatum in spetiali Consilio Communis dicte Terre Colliscipionis quod nemini liceat nec possit in fossis Colliscipionis qui sunt (?) prope menia dicti Communis Circum Circha effodiat nec in eisdem ... seu fossis aliquid incidere jnteligendo ... dictis ... A ponte Castelli qui est prope menia dicti Communis usque ad possessionem Berardini Johannis Salini (?) que est prope locum quod dicitur (?) el Ca.. Ad penam quatraginta sollorum pro quolibet et vice qualibet contrafactum fuerit Et Officialis Domini Potestatis possit et sibi liceat in predictis procedere tam per viam jnquisitionis quam etiam per viam accuse et accusator habeat quartam partem dicte pene et teneatur in Archano sive secretus ... Tamen per ipsum accusatorem (?) juramento et ... huius Reformationis ponatur ... hoc volumine ...
De pena solvenda per porcos d.(amnum) d. (dantes) in tempore
quo non possunt retineri
Similiter victum obtentum et reformatum fuit in publico Consilio ... terre Colliscipionis ... dicte Terre de porcis non retinendis habeat locum et observetur. Et quecunque bestia porcina damdum dederit alicui in tempore prohibito a dicta Reformatione incidat in penam quatraginta sollorum vice qualibet et solvat duplum dicte pene dande patienti pro dicto damdo Jdem quod damdum patiens possit et sibi liceat dictam bestiam porcinam sibi damdum faciente impune occidere. Possitque offitialis domini Potestatis jn predictis tam per viam Jnventionis quam etiam per viam Accuse et Jnquisitionis ad dictam penam exigendam procedere.
Quod ... pro aliquo officio non possit refirmari
Similiter obtentum et sollemniter reformatum fuit quod Domini Priores Potestas Camerarius ... alij de dicta Terra extracti ... ad aliquod officium possint aliquo ... refirmare in dicto eorum officio ad penam decem ducatorum pro quolibet et qualibet vice pro medietate Camere apostolice pro quarta Communitate dicte terre et pro alia quarta parte executionem facientj ...
Nos Johannes (?) de bitthinijs (?) de burgo Sancti Sepulcri U.(triusque) Ju(ris) Doctor pro S.mo D.no ... M. D. V. Jnteramne Amerie ac Terre Colliscipionis generalis Gubernator ...
... Datum in terra Colliscipionis ... Millesimo quingentesimo quinto indictio ... viij tempore ... Julij ...
JN DEI Nomine Amen. Anno Domini Millesimo cccclxxxiiij Jndictione secunda. Tempore Sanctissimi in Xpo. patris et Domini nostri domini Sixti Divina Providentia pape quarti et die xj Februarij.
Cum jn numero suffitienti jn Consilio Comunis et hominum Terre Colliscipionis Convocato et Cohadunato Die supradicta hoc jnter alia fuit obtentum et sollempniter Reformatum quod Domini Sex antepoxiti dicte Terre qui pro tempore erunt non debeant quoquomodo potestarie sive vicarie venientem ad hanc terram ad eius officium potestarie exercendum recipere ad fungimentum nostrum admictere ad eius officium nisi prius ipse potestas aut Vicarius presentaverit et Consignaverit ac Dederit Camerario Comunis Collisscipionis recipienti nomine et vice Comunis predicti unam Balistam acciarij valoris et comunis extimationis duorum ducatorum ad rationem septuaginta duorum bolonenorum pro quolibet Ducato pro singulo semestrali et quando dictus potestas vel vicarius esset quandolibet refirmatus debeat solvere pro rata pro tempore quo steterit in officio ad dictam rationem et Balista presentata et consignata sive consignanda ut supra non fuerit valoris dictorum duorum Ducatorum Quod dictus tunc potestas sive vicarius debeat supplere illud minus valoris in emendo Cinctum cum girella et Carchaseum vel dare denarios et pecuniam necessariam pro dicto supplemento Camerario dicti Comunis Adeo quod Balista sit cum cincto et carchaseo valoris duorum ducatorum ut supra Sub pena et ad penam decem librarum denariorum pro quolibet de numero antepositorum et qualibet vice Comuni Colliscipionis de facto applicandarum et exigendarum si contrafactum fuerit et quod nullus de Colliscipioni cuiuscunque status esset (?) presumat comprestare (?) dicto potestati aliquam Balistam pro dictis de causis sub penam decem librarum denariorum ut supra et perdictionis Baliste. Ac etiam quod potestas sive vicarius qui pro tempore erit debeat sub ducta pena decem librarum jn illa die qua tulit sententiam sive condempnationes in mallefitijs tam absolutorie quam Condempnatorie statim antequam legatur dare copiam ipsius vel ipsarum condempnationum Cancellario dicti Comunis non cancellatam (?) nec in aliquo vitiatam (?) sed ipsa copia sit conformis suo originali de verbo ad verbum sine aliqua mercede vel salario sub dicta pena ut supra applicanda et exigenda et debeant abscultari dicte sententie cum dicto Cancellario comunis cum originali sive libro mallefitiorum. Qui liber cum suis actis sit publicus et autenticus non cancellatus nec in aliqua sui parte vitiatus nec fraudulenter rasus et maxime sententie sive condempnationes tam absolutorie quam Condempnatorie non possint per dominum potestatem sive Vicarium vel eius officiales cancellare nec radere sub pena decem librarum denariorum ut supra applicandarum ut in dicta reformatione continetur. Et ad removendum quam plurima dampna que inferebantur in eo (?) et contra comune jta statuimus et ordinamus ac ista presenti lege perpetuo duratura Constituimus et sancimus et impetrata aut habita confirmatione ab Ill.mo Domino Gubernatore in volumine statutorum dicti Comunis describentur Et jta reformatum et victum sollempniter extitit in dicto Consilio omni meliori modo.
Et ego Antonangelus Angelicus De Visso de supradicta Reformatione seu ordinamento ut notarius apostolica auctoritate ... ac notarius reformationum et Cancellarius Comunis Colliscipionis Rogatus fui et supradicta scripsi et ad fidem premissorum meum consuetum signum ac nomen apposui.
Signum mei Anto + (locum sigilli) nangeli notarij supradictj
BARTHOLOMEUS De Ruvere S.mi D. N. Nepos Narnie ac Colliscipionis Etc. Gubernator. Suprascriptam Reformationem collegimus Compertum habentes fore utilem justam et juri ... approbamus ut auctoritate Gubernationis nostre quam fungimus validamus ... ex singulis eius partibus Mandantes inviolabiliter observari in volumine statutorum ... testimonium presentes fieri fecimus ... Datum Jn Arce Narnie Die Quinto mensis Maij M. cccc.xxxquinto. pont. S.mi D. N. Sixti Anno ...
IN DEI Nomine Amen. Anno d.ni Millesimo cccclxxxv. Indictione Tertia Tempore Sanctissimi in Xpo. patris et d.ni N.ri D.ni Jnnocentij Divina providentia pape octavj et Die decimaquinta Maij.
Cum jn consilio Comunis et hominum terre Colliscipionis fuerit sollempniter ordinatum et Reformatum quod ordinamenta infrascripta habita prius Confirmatione ab Jll.mo d.no Gubernatore in volumine statutorum dicte terre describerentur et ut predicta executioni mandentur Jdeo statuimus addicimus et ordinamus quod d.ni Sex antepositi dicte terre tam presentes quam futurj in tempore teneantur et debeant emere unam balistam acciarij sive arconem unius baliste pro (?) acciario de pecunia Comunis dicte terre de pretio sex Carlenorum et pro veneratione festivitatis Sancti Berardini de mense Maij in quolibet anno et in dicto festo sollempni dictam balistam sive arconem acciarij faciant balistare per homines dicte terre et non per forenses sub pena et ad penam unius baliste pro quolibet dictorum Sex antepositorum de pretio dictorum sex Carlenorum et pro qualibet vice si (?) fuerit contrafactum de facto applicanda et (“applicanda et” cancellato con tratto di penna) exigenda et Comuni dicte terre applicanda et exigenda (“et exigenda” cancellato con tratto di penna) et melius balistanti detur et concedatur (?) Cum hac tamen condictione quod ille qui vicit dictam balistam non possit nec debeat nec aliquo modo presumat dictam balistam sive arconem vendere alienare vel in pignore dare sub pena perditionis dicte baliste vel eius extimationem dicto comuni solvende vel consignande et etiam sub pena unius alterius baliste eiusdem valoris dicto Comuni consignande vel solvende pro quolibet contrafaciente et qualibet vice hoc tamen declarato quod vicens ipsam balistam debeat eam retinere in ordinem cum teneri et cinto in quatuor mensibus post dictam balistam habitam et continuo retinere et operare et quolibet anno in dicto Festo sancti Berardinj ipsam vel ipsas obstendere et presentare coram dominis Sex antepositis eiusdem terre pro tempore existentibus ut possit apte videri si retinet ut supra vel ne cum juncto ipsius vel ipsorum an sit illa balista in dicta Festivitate victa vel non, sub pena sex carlenorum comuni dicte terre de facto applicanda et exigenda pro quolibet contrafaciente et qualibet vice. Et quod Cancellarius dicte terre sub pena vinculj juramenti debeat describere nomen vincentis dictam balistam in quolibet anno in libro reformationum dicti Comunis vel in alio libro dicti Comunis ut possit facilius nomen eius repererj (sic) omni meliori modo etc.
Jtem simili modo et forma statuimus addicimus et ordinamus ad removendum pigritiam Consiliariorum et aliorum vocatorum non venientium ad Consilia Celebranda quod Consiliarij et alij additi et vocati dicte terre ad Consilia Celebranda in dicta terra teneantur et debeant penitus et omnino jre et personaliter accedere in sala palactij dicte terre vel in alijs locis designandis per dominos Sex antepositos eiusdem pro tempore existentes ad tertium sonum Campane dicti Comunis sub pena et ad penam decem solidorum pro quolibet contrafaciente et qualibet vice. Cuius pene quarta pars sit officialis executionem facientis et alie tres partes sint dominorum Sex antepositorum dicte terre pro tempore existentium Cum hoc quod nec vicarius nec domini Sex antepositi vel alij officiales dicte terre possint nec valeant de dicta pena vel de dictis penis facere aliquam gratiam sed ipsam vel ipsas penas exigi faciant infra secundam diem immediate quo fuerit contrafactum et de facto sub pena decem solidorum pro quolibet ipsorum et qualibet vice Comuni dicte terre applicandorum et exigendorum de facto exigendo omnes dictas ppenas (sic) per Bullectas ne fraus commictatur Et per bay(ulos) sive Banditores Comunis dicte terre teneantur et debeant quando Consilia comunis bannirj Contignerit publice alta et intelligibili voce dicta Consilia bannire jn quolibet treggio (?) dicte terre ad hoc ut ad notitiam omnium perveniat sub pena et ad penam decem solidorum pro quolibet bannitori et qualibet vice de suo salario retinendorum et dicto Comuni applicandorum Et cuilibet sit licitum dictum Bannitorem contrafacientem accusare in predictis et credatur dicto accusatori eiusque juramento cum uno teste fidedigno omni meliori modo etc.
Jtero ac deide ordinamus per vijs tam terris quam extra dicte terre actandis quod ... sex antepositi eiusdem habeant plenum arbitrium eligere decem prudentes homines qui habeant etiam arbitrium alios xxv eligere et ipsi debeant facere actare et reaccipere (?) vias et jura (?) comunis Ita quod dicte vie in terris et extra bene acte (?) habeant ... percipere pro ipsarum viarum actatione et penas eis imponendas exigi facere usque in unum ducatum aurj pro quolibet contrafaciente et qualibet vice ... faciat actari ... messer Jannj sub pena unius ducati pro quolibet dictorum decem et qui contradixerit ad gesta et ordinata per ipsos incidat in penam decem du.. et eorum officium duret per annum prout et sic in dicta reformatione continetur ad quam habeatur relatio.
BARTHOLOMEUS De Ruvere Arcis Narnie Castellanus Narnieque ac Collisscipionis etc. Gubernator.
Corpora sanctorum ... animo et opere venerari sanctum digni ... arbitrantes Nec minus ... pro debito quod ... debetur in his que ... utilitatem et comodum ... animadvertentes Jdcirco suprascriptas reformando additiones ... ponderare Ea tanquam bona sancta pia et justa atque honesta Censeamus et approbamus et auctoritate Gubernationis nostre ... Mandamus ... inviolabiliter observari ...
Datum jn Arce Narnie ... Anno Millesimo cccclxxxv. Pont. S.mi D. N. Innocentij pape viiij Anno primo.
IN nomine domini Amen. Quia quilibet quelibet Civitatum locorum et Castra debeant juxta posse totaliter ordinare ut unicuique ... in omnibus et singulis conservetur porro hanc presentem paginam gabellarum ... passigiorum (sic) constitutionis ... ordinamus quas et que pro nostris legibus haberi sancimus quibus paginis (?) et gabellarum solutionibus ... transeuntes per stradam colliscipionis vel eius territorium quod debeant pauci (?) dubio omnia jnfrascripta passagiorum et gabellariorum honera solvere prout inferius per ordinem in singulis Capitulis jnfrascriptum (?) passagiorum et gabellariorum quod (?) appositum et declaratum a quolibet contrafaciente vice qualibet sine diminutione aliqua ... dictorum passagiorum infrascriptos ordines seu ... etiam passagiorum per providos et circumspectos viros Sex Antepositos terre predicte ipsorum minime descrip.. et ... dicte terre consueta consilia statuite et penitus ordinate (?)
---
Aluminis pro salma qualibet quinque sollos
Armorium (?) pro qualibet salma decem sollos
Aceti pro qualibet salma duos sollos
Accia filata pro qualibet salma lini vel canapis decem sollos
Asinus et mulus et similia pro quolibet quinque sollos
Assugne pro quolibet centinario quatuor sollos
Amandularium (?) pro qualibet salma decem sollos
Argenti qualitercunque (?) pro qualibet libra decem sollos
Aluctarum (?) pro quolibet pario duos denarios
Arnesi (?) pro qualibet salma viginti sollos
Amandolarum cum coccis (?) pro qualibet salma tres sollos
Anguillarum salatarum pro qualibet salma decem sollos
Butori (?) pro qualibet salma decem sollos
Bonbicis pro qualibet salma quindecim sollos
Bucaraminis (?) pro qualibet petia duos sollos
Balistarum pro qualibet salma decem sollos
Bobum pro quolibet quinque sollos
Cofanorum ferratorum seu pictorum pro quolibet duos sollos
Cerarum laboratarum pro qualibet salma treginta sollos
Cere non laborate pro qualibet salma viginti sollos
Camini (?) pro qualibet salma decem sollos
Canape pro qualibet dicina duodicim denarios
Canbo.. (?) pro qualibet salma duodicim denarios
Canapalis (?) pro qualibet dicina quatuor denarios
Carnium (?) pro quolibet centinario quatuor denarios
Cassa valoris xx sollorum vel abinde usque in decem sollis sex denarios
Cultrum bommocinj et paliocti pro qualibet salma decem sollos
Et qualibet cultrum duodecim denarios
Cultrarum de sirico laboratarum pro qualibet salma quatuor sollos
Carnia (?) crastatina pro quolibet (sic) salma quatuor sollos
Cartarum bommacinarum pro qualibet salma decem sollos
Craparum (?) pro quolibet duodicim denarios
Crastatorum pro quolibet duodicim denarios
Cimature (?) pro qualibet salma duos sollos
Cartarum bommacinarum pro quolibet Risma (?) duodicim denarios
Catinorum scudellarum et taglierium (?) pro qualibet salma duos sollos
Coraminis conci pro qualibet salma decem sollos
Coraminis pilosi seu crudy pro qualibet salma quinque sollos
Cartarum pecudinarum pro quolibet (sic) salma decem sollos
a salma jnfra pro qualibet libra duodicim denarios
Qualibet salma corariorum ... octo sollos
Capriolo seu cervo pro quolibet duodicim denarios
Ceneris pro qualibet salma duos sollos
Conculorum laboratorum pro qualibet salma viginti sollos
Conculorum non laboratorum pro qualibet salma decem sollos
Clamidarum seu gunellarum pro mulieribus duodicim denarios
Coriorum conciatarum pro qualibet salma decem sollos
Coriorum bufalorum pro qualibet salma decem sollos
Coriorum bovinorum pro qualibet salma decem sollos
Coriorum yrcorum pro qualibet salma quinque sollos
Corvellorum et gigliariorum pro qualibet salma quatuor sollos
Corregiarum schiagialorum (?) non de argento de ursijs (?)
et non de seta et de guatis pro qualibet salma decem sollos
Cerchiorum pro carrato pro qualibet salma duos sollos
Cassarum magnarum et soppedaniorum veterum tinarum (?)
Carratorum et hijs similibus pro qualibet salma quatuor sollos
Cassarum vegetum parvarum pro qualibet salma tres sollos
Carbonis pro qualibet salma duodicim denarios
Carbone in mulo pro qualibet salma tres sollos
Cappellarum de seta sive(?) bommace pro quolibet petia duos sollos
Calce in somario pro qualibet salma duodicim denarios
Cascy pro qualibet salma decem sollos
Cascy pro quolibet petia a v supra unum denarium
Capponorum paparorum gallinarum pro quolibet Sex denarios
Cannapatis (?) pro quolibet Rugio quinque sollos
Cardorum pro qualibet salma quatuor sollos
Cinciorum pro qualibet salma quinque sollos
Carotecarum (?) pro qualibet salma quinque sollos
Cipollarum pro qualibet salma duos sollos
Erbe loge (?) pro qualibet salma quinque denarios (?)
Eque forensi ducte ad capestrum dummodo non equitetur quinque sollos
Erbarum pro bestijs pro qualibet salma Sex denarios
Hebreorum (?) pro quolibet uno (“uno” cancellato) quinque sollos
Ferri vel plummi pro qualibet salma quinque sollos
Ferri laborati pro qualibet salma decem sollos
Ficuum siccarum pro qualibet salma quinque sollos
Fasciano pro quolibet Sex denarios
Fustium (?) sellarum pro qualibet salma duos sollos
Feni seccy seu panicalis (?) pro qualibet salma duodicim denarios
Furfuris vel fraseti (?) pro qualibet salma duos sollos
Ferri sagictandy pro qualibet salma decem sollos
Fodera pellium pro qualibet salma viginti sollos
Ferrorum lanciarum pro qualibet salma decem sollos
Ferri laborati in sechis (?) pro qualibet salma Sex sollos
Fasciolorum pro qualibet salma decem sollos
Funium pro qualibet salma decem sollos
Fecce pro qualibet salma tres sollos
Guarnellorum pro qualibet salma duodicim sollos
A salma infra pro quolibet petia Sex denarios
Gallarum pro qualibet salma duos sollos
Germanorum pro quolibet septem denarios
Grugu..arum (?) pro qualibet octo denarios
Guati pro qualibet salma quinque sollos
Grani sechale leguminis pro qualibet salma quatuor sollos
Guarnaccia pro (?) homine vel muliere pro qualibet duodecim denarios
Genzue (?) pro qualibet salma quinque sollos
Gallinarum pro qualibet Sex denarios
Guarchiorum (?) vel Retia pro piscando (?) aucellando pro quolibet
duodicim denarios
..pparellorum pro qualibet salma decem sollos
Et a salma infra pro quolibet Sex denarios
Juncorum marinorum pro quolibet salma quinque sollos
Jncisoriorum pro qualibet salma quatuor sollos
Jrcorum pro quolibet Sex denarios
Lini pro qualibet salma decem sollos
Lini nostrati (?) pro quolibet salma tres sollos
Lignaminis laborati pro quolibet salma quatuor sollos
Lignaminis piactorum decorrentorum et similium pro qualibet salma
duos sollos
Lupinorum et castanearum pro quolibet salma duos sollos
Lane sucide pro qualibet salma quinque sollos
Lane lavate pro qualibet salma octo sollos
Lignaminis pro vegetibus varilibus (sic) et hijs similibus pro
qualibet salma duodicim denarios
Libro Juris vel medicine pro quolibet duodicim denarios
Et pro quolibet alio libro Sex denarios
Lanciarum ferratarum pro salma qualibet quinque sollos
Linguarum jnvestitarum (?) pro qualibet duos denarios
Lucernarum pro qualibet dicina duodicim denarios
Melangularum Cetronum et lumorum (sic) pro qualibet salma
quinque sollos
Merciarum pro qualibet salma viginti sollos
Moczature cartarum pecudinarum pro qualibet salma quatuor sollos
Mellis pro qualibet salma quinque sollos
Et pro quolibet urcio mellis duos sollos
Maxaritiarum et aliorum Arnesium pro qualibet salma quinque sollos
Macinarum pro quolibet pari duodicim sollos
Meretricium (?) pro qualibet quinque sollos
Mortule pro quolibet salma duos sollos
Maczapani pro qualibet libra Duodicim denarios
Milcy (?) pro qualibet salma tres sollos
Nucuum pro qualibet salma duos sollos
Nucellarum pro qualibet salma quatuor sollos
Oley pro qualibet salma quinque sollos
Oclearum (sic) et stivalorum pro quolibet pari vj denarios
Ovorum pro qualibet salma decem sollos
Ossorum bufalorum et cuiuscunque generis pro salma duos sollos
Pannorum florentinorum pro quolibet salma treginta sollos
Pannorum Franciscorum pro qualibet salma treginta sollos
Pannorum aliarum partium pro quolibet quenicim sollos
Panni noserati (?) pro qualibet salma decem sollos
Pignarum pro qualibet salma duos sollos
Pro qualibet carca sive levata duodicim denarios
A quatuor pingnis infra non teneatur
Pannorum veterum pro qualibet salma Sex sollos
Pelliciarie conce pro salma decem sollos
Piscium pro qualibet salma decem sollos
Picis pro quolibet salma tresdicim sollos
Pellium gulpium conciatarum et Gactorum et taxorum pro
qualibet salma viginti sollos
Pellium Agniarum sive agnorum varium conculorum (?) non
laboratarum nec conciatarum pro qualibet salma quinque sollos
Si vero essent conce pro salma viginti sollos
Plume nove pro qualibet salme (sic) vij sollos
Plume veteres pro quolibet centonario v sollos
P...ncia (?) vari... pro qualibet salma xl sollos
Pro qualibet salma pomorum duos sollos
Panesc... pro qualibet salma quatuor sollos
Pectiarum ...narum pro qualibet salma tres sollos
Porcorum forensium pro quolibet xij denarios
Porcorum nostratorum pro quolibet vj denarios
Pannorum cannapacciorum pro qualibet salma decem sollos
Pannj lini pro qualibet salma duodicim sollos
Pili (?) bestiarum pro qualibet salma duos sollos
Pancia (?) vari pro qualibet quatuor denarios
Panici (?) pro qualibet salma iij sollos
Pollastrorum turdorum palumborum et hijs similibus a quatuor
supra pro quolibet et qualibet ij denarios
Porrorum (?) pro qualibet salma duos sollos
Panis cocti pro qualibet salma duos sollos
Poponorum melonorum cucurbarorum et hijs similibus pro
qualibet salma duos sollos
Pecodum pro quolibet centinario decem sollos
Pannorum lane pro qualibet salma quatuor sollos
Pannorum ingressorum (?) pro quolibet petia duodicim sollos
Pannorum milanorum (?) pro qualibet salma xxij sollos
Pannj brunj Amerinorum (?) pro qualibet salma duodicim sollos
Qualcarorum pro quolibet centinario duos sollos
Quartarorum de stangno sive octono (?) pro C° duodicim denarios
Quartorum de lingno pro qualibet salma quatuor sollos
Quatrellorum pro verectonibus pro quolibet C° duodicim sollos
Quatrellorum pro salma qualibet viij sollos
Rotellarum pro qualibet salma septem sollos
Rotella qualibet a salma infra vj denarios
Raparum pro qualibet salma duos sollos
Rubie pro qualibet salma quatuor sollos
Rasera pro qualibet salma tres sollos
Rota pro rotando quinque sollos
Roselli pro qualibet salma tres sollos
Raminis novj et veteris pro qualibet salma decem sollos
Rosarum pro qualibet libra tres denarios
Stangnj seu metallj pro qualibet salma v sollos
Senepi (?) pro qualibet salma viij sollos
Sellarum pro qualibet salma Sex sollos
a Sella infra pro qualibet Sex sollos
Salis pro qualibet salma quatuor sollos
Saponis pro qualibet salma tres sollos
Salnitri pro quolibet centinario quinque sollos
Sete nove filate pro qualibet libra Sex denarios
Seminis lini pro qualibet salma duos sollos
Sepi (?) laborati pro qualibet salma octo sollos
Sacorum (?) pro qualibet salma duodicim sollos
Sonagliorum pro quolibet c(entinario?) viij denarios
Spetiarie pro quolibet C° duodicim sollos
Stuppe conce pro qualibet salma quenecim sollos
Schuarie (?) de ferro pro qualibet salma quatuor sollos
Sugnorum pro qualibet salma tres sollos
Scotani pro qualibet salma quatuor sollos
Stamegnaze (?) pro qualibet salma decem sollos
a Salma infra pro qualibet petia duodicim denarios
Schiariole (?) laborate (?) pro qualibet salma xv sollos
Stola.... tres ...
Stagni seu metalli pro quolibet libra duos denarios
Stole (?) pro qualibet Sex denarios
Spelte et ordey pro qualibet salma duos sollos
Stolarum (?) sarracinarum pro qualibet duodicim denarios
Sciactorum (?) pro qualibet salma decem sollos
Spadarum pro qualibet salma decem sollos
Termentine pro qualibet salma decem sollos
Tabularum decorentorum plactarum cipporum pro seraminis (?)
pro qualibet salma duos sollos
Tomenti pro qualibet salma duodicim denarios
Terre pro fornace pro qualibet salma duodicim denarios
Tendine pro qualibet salma decem sollos
Tappetorum (?) pro quolibet duodicim denarios
Tabulacciorum pro qualibet salma quinque sollos
Tebularum pro qualibet salma ij sollos
Terre greze (?) pro qualibet libra duos denarios
Tragiminis pro quolibet pari bovum duos sollos
Turis (?) pro qualibet salma tres sollos
Vasarum coptorum pictorum pro quolibet salma quatuor sollos
ab inde infra pro qualibet levata duodicim denarios
a quatuor Vasis infra non teneatur
Uvarum passularum pro quolibet centonario duos sollos
Verie (?) ferri pro qualibet salma duodicim denarios
Velamen (?) de sete vel de bambace pro quolibet duodicim denarios
Vellorum lane pro quolibet centunario non ad pondus sed
numero quatuor sollos
Vini forensis pro qualibet salma (agg. succ.: vel nostrani) decem sollos
Vernicis (?) pro qualibet libra tres denarios
Vasciolarum (sic) et ceresorum (sic) pro qualibet salma duos sollos
çuccarum siccarum pro qualibet salma duos sollos
çendati reforzati pro qualibet salma duos sollos
çendati tr... pro quolibet petia xij denarios
çaffaraminis pro qualibet libra xij denarios
I N D I C E
Libro Primo Pag. 1
Libro Secondo “ 26
Libro Terzo “ 63
Libro Quarto “ 82
(Index Rubricarum) “ 99
Delibera del 19 Ottobre 1488 “ 108
Delibera del 9 Agosto 1490 “ 110
Delibera del 25 Luglio 1487 “ 113
Delibera del 16 Febbraio 1482 “ 115
Delibera dell’8 Maggio 1482 “ 116
Delibera del 18 Dicembre 1502 “ 117
Delibera dell’anno 1505 “ 119
Delibera dell’11 Febbraio 1484 “ 121
Delibera del 15 Maggio 1485 “ 123
Elenco dei beni soggetti a pedaggi “ 125